به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ پدیده مهاجرت یکی از پیچیده‌ترین پیامدهای جنگ سوریه نه تنها در سطح منطقه، بلکه در سطح کشورهای اروپایی نیز است. اروپا در ابتدا با هدف جذب نیروهای متخصص و مهارت‌های فنی سوریه‌ای، از ورود مهاجران استقبال کرد، اما به سرعت فشار این موضوع را به ویژه با از سرگیری جریان مهاجران سوری پس از فروپاشی اوضاع اقتصادی کشور سوریه از سال ۲۰۲۰ و نیز مواضع برخی احزاب راست‌گرای اروپایی علیه مهاجران و پناهندگان، احساس نمود.
براساس گزارش روزنامه الاخبار لبنان، این شرایط موجب شد که تعدادی از کشورهای اروپایی کانال‌های دیپلماتیک و امنیتی با حکومت بشار اسد برقرار کنند تا این پدیده را کنترل کنند؛ پدیده‌ای که همچنان به دلیل عوامل اقتصادی رشد می‌کرد، در حالی که پیش‌تر ماهیتی امنیتی داشت. با سقوط حکومت بشار اسد در آغاز دسامبر گذشته، امیدهای اروپاییان دوباره زنده شد و آن‌ها به سرعت حکومت جولانی را به رسمیت شناختند و تمایل به همکاری با آن نشان دادند تا فرایند بازسازی و توسعه اقتصادی آغاز شود و به تدریج مهاجرت سوری‌ها را کاهش دهد.
طبق برآوردهای نهادهای اروپایی و بین‌المللی، مهاجرت سوری‌ها به اروپا در ماه‌های اخیر به دلیل سقوط حکومت اسد و توقف بررسی برخی درخواست‌های پناهندگی از سوی کشورهای اروپایی بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته است. اما آیا این روند کاهش ادامه خواهد یافت؟ پاسخ واضح است: نه، این پدیده متوقف نخواهد شد.
مهاجرت همچنان یک گزینه برای برخی سوری‌ها
گزینه مهاجرت همچنان برای بخش‌هایی از جامعه سوری، با حجم متفاوت، مرتبط با میزان تأثیرپذیری آن‌ها از وقایع جاری کشور، ادامه خواهد داشت. بی‌ثباتی سیاسی، امنیتی و اقتصادی همچنان یکی از عوامل اصلی مهاجرت است، اگرچه کمتر از دوران حکومت اسد می‌باشد. این وضعیت دست‌کم ۴۰ درصد از پدیده مهاجرت گذشته را تشکیل می‌دهد.
رویدادهای خونین در مناطق ساحل، حومه دمشق و سویداء در ماه‌های اخیر، باعث شد بسیاری از اعضای اقلیت‌های دینی و قومی به لبنان پناهنده شوند یا برای مهاجرت قانونی و غیرقانونی به اروپا و کانادا تلاش کنند. ادامه بحران اقتصادی و ترس از بی‌ثباتی نیز فشار مضاعفی بر سایر گروه‌های اجتماعی سوریه ایجاد کرده و آن‌ها را به اقدام جدی برای مهاجرت ترغیب کرده است.
اسقف اعظم لاذقیه و حومه آن برای کلیسای ارتدکس یونانی به طور خلاصه گفت که مردم سردرگم هستند و فکر مهاجرت بزرگ است. این جمله در شبکه‌های اجتماعی بسیار بازنشر شده است.
حوادث دریایی و تلفات مهاجران
سال جاری چندین حادثه غرق برای مهاجران سوری به اروپا رخ داده است. از جمله حادثه قبرس در مارس گذشته که در آن حداقل هفت نفر جان خود را از دست دادند و چند نفر مفقود شدند. همچنین حادثه لامپیدوزا در ژانویه گذشته، که یک زن سوری و فرزندش در نزدیکی جزیره ایتالیایی غرق شدند.
ترس‌ها و نگرانی‌های فوق باعث شد بسیاری از پناهندگان سوری در اروپا بازگشت خود به کشور را به تأخیر بیندازند. بسیاری از آن‌ها در برنامه‌های رسانه‌ای غربی از بازگشت در چنین شرایطی امتناع کرده و گزارش‌هایی از ناامنی و حوادث امنیتی در بازگشت برخی افراد وجود دارد.
وزارت خارجه آلمان اخیراً هشدار داد که سفر به سوریه به دلیل وجود گروه‌های تروریستی و شبه‌نظامیان جنایتکار، خطرناک است. این وزارت‌خانه تأکید کرد که خطر برای تمام بخش‌های جامعه سوری ادامه دارد.
واکنش کشورهای مختلف و بازگشت پناهندگان
برخی کشورهای اروپایی بررسی درخواست‌های پناهندگی را متوقف کرده‌اند یا پذیرش جدید ندارند، و برخی دیگر برنامه‌هایی برای بازگرداندن پناهندگان دارند. در مقابل، کشورهایی مانند برزیل درهای خود را به روی سوری‌ها باز کرده و امکان پناهندگی انسانی حتی از طریق سفارت در دمشق فراهم کرده‌اند. برخی کشورها نیز همچنان پذیرش سوری‌ها را تحت حمایت کلیسا ادامه می‌دهند.
نگاهی به آمار ورود و خروج
حکومت جولانی ورود بیش از چهار میلیون نفر به سوریه از ابتدای سال تا آگوست را نشانه‌ای از بازگشت ثبات و سلامت کشور می‌داند، اما مقایسه با سال‌های گذشته نشان می‌دهد تغییر کمتر از انتظار بوده است. آمار هشت ماه اول سال جاری نشان می‌دهد حدود ۳٫۳۱۸ میلیون نفر بدون احتساب ۷۲۷ هزار پناهنده بازگشتی داوطلبانه وارد سوریه شده‌اند. متوسط ورود ماهانه حدود ۴۱۵ هزار نفر بوده است که تنها ۸٫۵ درصد افزایش نسبت به سال گذشته دارد.
این رشد اندک نشان‌دهنده ادامه الگوی فصلی و نه تغییر ساختاری در جریان جمعیتی است. ارقام موجود بیشتر منعکس‌کننده حرکت مرزی و ورود موقت افراد و نه بازگشت پایدار است. تفاوت مثبت بین ورود و خروج، ناشی از تکرار ثبت ورود و تراکم گذرگاه‌هاست و نشان‌دهنده تغییر واقعی در موازنه مهاجرت یا اعتماد به داخل سوریه نیست، به ویژه که این تفاوت با دوران حکومت اسد، تقریباً یکسان است.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸