به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، خوزستان یکی از استان‌های استراتژیک کشور با ظرفیت‌ها و تنوع قومیتی بی‌نظیر است که همواره در انتخابات‌های مختلف، از جمله استان‌ها با بیشترین میزان مشارکت مردمی است.
تنوع قومی هم یک ظرفیت و هم یک چالش مهم در این استان است که همواره مورد توجه کارشناسان و تحلیلگران قرار داشته است. با توجه به برگزاری انتخابات شوراها در آینده نزدیک، برآن شدیم تا در گفت‌وگو با یکی از اساتید حوزه سیاست، به بررسی مسائل مختلف از جمله وضعیت احزاب در ایران و خوزستان بپردازیم.
عبدالله بیننده، دانش‌آموخته رشته علوم سیاسی از دانشگاه اصفهان و پژوهشگر حوزه سیاست و اهل خوزستان است که در ادامه مشروح گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم با او را می‌خوانید:
تسنیم: چرا احزاب و فعالیت‌های سیاسی در کشور ما و در خوزستان دوام و رونق سابق را ندارد؟
بیننده: از منظر جامعه‌شناسی سیاسی و در بررسی رابطه بین نیروهای اجتماعی و نیروها و نهادهای سیاسی، باید بدانیم نهاد سیاست چگونه از مناسبات اجتماعی و نهادهای اجتماعی تاثیر می‌پذیرد.
ابتدا باید ببینیم در گذشته اصلا فعالیت احزاب رونقی داشته است یا خیر؟ به‌نظر من فعالیت‌های سیاسی در برخی مقاطع رونق داشته و جامعه هم به آن‌ها استقبال نشان می‌داد و باعث افزایش مشارکت سیاسی در انتخابات‌های مختلف می‌شد.ولی درمجموع اینکه احزاب سیاسی به‌عنوان یک نهاد یا تشکیلات در سطح ملی یا استانی توانسته باشد ارتباط منسجم، ساختارمند و نهادمند با جامعه گرفته باشد را در تاریخ تحولات ایران نمی‌بینیم.
احزاب و گروه‌های سیاسی حول شکاف‌های اجتماعی باید شکل بگیرند و بعد برای حل چالش چاره‌اندیشی کنند. احزاب موجود در ایران عموما در بستر این شکاف‌ها، نیازها و مطالبات اجتماعی شکل نگرفته‌اند. اگر از تک‌حزب‌هایی مثل حزب توده و حزب جمهوری‌اسلامی که در تاریخ معاصر ایران توانسته‌اند ارتباط موثری با عموم جامعه بگیرند چشم‌پوشی کنیم، عموما احزاب نتوانسته‌اند نماینده مطالبات اجتماعی باشند و با جامعه ارتباط ساختاری و تشکیلاتی داشته باشند.
همچنین احزاب برنامه و ایده قابل توجهی برای اصلاح شکاف‌ها نداشته‌اند. ساختار سیاسی کشور به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی به نحوی پیش رفته که احزاب نتوانسته‌اند حاکم شوند و به‌عنوان منطق سیاسی برتر خود را غالب کنند و مناسبات سیاسی را رقم بزنند.
در استان خوزستان علاوه بر دلایل فوق، بافت قومی خاص و تنوع قومیتی که وجود دارد همچنان بخش زیادی از تحولات سیاسی را در برمی‌گیرد و سطوح مدیریتی استان همچنان تابعی از این مناسبات است تا مناسبات اداری و شایسته‌سالاری. در انتخابات مجلس و شوراها به صراحت همچین مواردی قابل مشاهده است.
تسنیم: چرا بیشتر فعالیت احزاب در بازه انتخابات است و در دیگر ایام سال ادامه ندارد؟
بیننده: فعالیت انتخاباتی به ماهیت و تعریف حزب برمی‌گردد. اما به واقعیت که رجوع کنیم می‌بینیم نیروها و احزاب سیاسی که در ایران هستند درواقع چنین کارکردی ندارند و ذیل جناح‌ها و افراد فعالیت می‌کنند.در مقاطع مختلف به‌ویژه در انتخابات ریاست‌جمهوری آنچه به مناسبات شکل می‌دهد درواقع اشخاص ذی‌نفوذ هستند تا احزاب. و می‌بینم که اشخاص تاثیرگذار کلان‌تر از احزاب هستند.به همین دلیل و همچنین به دلیل عدم ارتباط ساختاری بین احزاب و جامعه و نهادهای مدنی شاهد هستیم که بعد از انتخابات، احزاب ظهور و بروزی ندارند و جامعه هم دیگر به آن‌ها احساس نیاز پیدا نمی‌کند. جامعه احساس می‌کند احزاب نماینده مطالبات آنان نیست و احزاب هم به دنبال آموزش، تربیت نیرو و تشکیلات‌سازی نیستند.
تسنیم: چه باید کرد که احزاب تقویت شوند؟ آیا راهکاری هست یا تدابیری اندیشیده شده در این باره؟
بیننده: اگر فکر کنیم با تقویت احزاب گره از کاری باز می‌شود، در مناسبات سیاسی فعلی ایران دور از دسترس است. ولی درمجموع می‌شود به سمت نظام حزبی حرکت کنیم که البته من با آن موافق نیستم.
از دیگر راهکارها تدوین قوانین حمایتی است. اینکه در درون نظام سیاسی جایابی مناسبی برای احزاب درنظر گرفته شود. اگر بخواهیم کارکرد واقعی حزب از جمله تربیت نیرو، آموزش مسائل سیاسی به جامعه و... را شاهد باشیم، تدوین قوانین حمایتی ضروری است.همچنین ساختارهای حزبی باید از شخص‌محوری خارج شود و احزاب باید به معنای واقعی حزب باشند و نماینده مطالبات بخش یا بخش‌هایی از نیروهای اجتماعی باشند.
باید در مسیر افزایش سرمایه اجتماعی و بازیابی اعتماد عمومی گام برداریم که یکی از علل اصلی سیاست‌زدگی در جامعه و کاهش مشارکت مردمی است.
تسنیم: احزاب برای فعالیت در ایران و استان خوزستان با چه مشکل و چالش‌هایی مواجه هستند؟
بیننده: علاوه بر آنچه اشاره شد، به‌صورت خاص در استان خوزستان، بافت قومی، طایفه‌ای و عشیره‌ای حاکم است و در بخش زیادی از مناسبات اداری حاکم و تعیین کننده است. در چنین فرهنگ سیاسی و عمومی، احزاب استان یا شعب استانی احزاب کشوری نیز تحت تاثیر آن قرار گرفته و امکانی برای فعالیت سیاسی وجود ندارد و نظام حزبی که دارد فراتر از این مسائل قرار می‌گیرد جایی برای فعالیت نخواهد داشت.
یک علت دیگر این است که افراد تاثیرگذار استانی میانه‌ای با فعالیت حزبی ندارند و از طرفی احزاب موجود در استان هم کنش خاصی ندارند. عموم مدیران و مردم خوزستان هیچ نیاز و ضرورتی به وجود احزاب و چنین ساختاری احساس نمی‌کنند و تا این احساس نیاز ایجاد نشود، عملا جایی برای فعالیت احزاب سیاسی نیست.احزاب سیاسی اگر بخواهند فعالیتی داشته باشند ابتدا نیاز به برطرف کردن و رفع و رجوع این چالش‌ها و مشکلات دارد.
گفت‌وگو از: میلاد گل‌داری
انتهای پیام/