به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت‌الله محمدمهدی شب‌زنده‌دار، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه در کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرزای نائینی که در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار شد، با اشاره به جایگاه علمی و معنوی این فقیه نامدار گفت: از صبحگاهان تاکنون بزرگان درباره ابعاد علمی و سیاسی میرزا سخن گفتند و من می‌خواهم به بُعدی عمیق‌تر از شخصیت او یعنی «خشیت الهی» بپردازم؛ همان ویژگی‌ای که به فرموده قرآن، رابطه مستقیمی با «فهم عمیق دین» دارد.

وی با استناد به آیه شریفه «إِنَّمَا یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ» تأکید کرد: حقیقت علم زمانی ارزشمند است که با خشیت الهی همراه باشد و میرزای نائینی مصداق تام این معنا بود؛ وی در کنار نوآوری‌های بزرگ در علم اصول، در اوج تواضع و پرهیز از دنیاطلبی زیست.

دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه افزود: در میان آثار به‌جامانده از آن فقیه بزرگ، مناجاتی به خط شریف او وجود دارد که در اختیار مرحوم آیت‌الله شیخ عباس غروی نائینی بود؛ در آن مناجات، میرزا از خداوند می‌خواهد که نیت او در پذیرش مرجعیت خالص و تنها از سر وظیفه الهی باشد و نه از روی حب ریاست و شهرت؛ او در برابر خداوند اعتراف می‌کند که مرجعیت را تنها زمانی پذیرفت که آن را تکلیف شرعی خودیافت.

آیت‌الله شب زنده‌دار ادامه داد: در همان مناجات، میرزای نائینی با نهایت تقوا می‌گوید که پیش از مرجعیت، معیشت خود را از املاک موروثی در نائین تأمین می‌کرد، اما پس از پذیرش مرجعیت ناچار شد بخشی از وجوهات را برای معیشت مصرف کند و از ترس اینکه مبادا اندکی زیاده‌روی کرده باشد، با خضوع از خداوند طلب مغفرت می‌کند؛ این نهایت خشیت الهی و تقوای عملی است.

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به حالات عبادی این مرجع بزرگ بیان کرد: مرحوم آیت‌الله شیرازی، از شاگردان هم‌دوره نائینی در نجف، نقل می‌کرد که در نماز جماعت ایشان، صدای گریه‌های نائینی در سجده‌ها تا صف پنجم شنیده می‌شد؛ این گریه و تضرع نشانه عمق بندگی و ترس از پروردگار بود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار داشت: وقتی به استفتائات و فتاوای نائینی نگاه می‌کنیم، بارها دیده می‌شود که با وجود قدرت علمی برای صدور حکم قطعی، از سر خشیت الهی از فتوادادن خودداری کرده و مردم را به احتیاط دعوت می‌کرد؛ گاه نیز در مسائل اختلافی، به دلیل احترام به آرای مشهور، ارجاع به دیگر فقها می‌داد و این یعنی علم در خدمت تقوا، نه قدرت‌نمایی.

وی با تأکید بر ضرورت الگوگیری حوزه‌های علمیه از این سیره افزود: قرآن ما را به تبعیت از الگوهای مطمئن فراخوانده است و امثال نائینی و مؤسس حوزه علمیه قم، آیت‌الله حائری یزدی، مصادیق همین الگوهای الهی هستند که مسیر زندگی‌شان بر پایه وظیفه و تقرب به خدا استوار بود.

آیت‌الله شب‌زنده‌دار در ادامه به ویژگی شاگردپروری نائینی اشاره کرد و گفت: از برکات وجودی آن فقیه بزرگ، تربیت شاگردانی چون آیات عظام خویی، شاهرودی، میلانی و حکیم است؛ بزرگانی که خود به خورشیدهای علم و عمل در عصر خود بدل شدند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنانش به نقل خاطره‌ای از استاد خود، آیت‌الله‌العظمی حاج کاظم تبریزی، پرداخت و گفت: وی از آیت‌الله خویی نقل می‌کرد که اگر توصیه مرحوم آیت‌الله خوانساری نبود، شاید هرگز در درس میرزا نائینی حاضر نمی‌شد؛ خویی ابتدا به دلیل شیوه تکراری درس نائینی کناره گرفته بود، اما به اصرار خوانساری بازگشت و نتیجه آن شد که مکتب فقهی و اصولی نائینی پایه‌گذار تحولی عظیم در حوزه نجف گردید.

وی افزود: این روایت برای طلاب جوان درس بزرگی است که در انتخاب استاد عجول نباشند؛ همان‌گونه که امام خمینی(ره) در نامه‌ای به فرزندشان احمد آقا توصیه کردند، طلبه باید ابتدا چند درس را امتحان کند و پس از یافتن استاد مناسب، باثبات و استقامت در آن مسیر بماند تا به عمق علم دست یابد.

دبیر شورای‌عالی حوزه‌های علمیه به دیدگاه نائینی درباره وجوب اجتهاد بر برخی طلاب اشاره کرد و گفت: در یکی از استفتائات، میرزا توضیح می‌دهد که اجتهاد تنها بر طلابی واجب است که در دهه دوم یا اوایل دهه سوم زندگی خود، استعداد بالا، قدرت تقریر درس استاد و توانایی استنباط دارند؛ اما بر کسانی که چنین شرایطی ندارند، اجتهاد واجب عینی نیست.

وی در پایان با قدردانی از حضور علما، اساتید و میهمانان داخلی و خارجی در این کنگره بین‌المللی گفت: حضور اندیشمندان و فرهیختگان از سراسر جهان در گرامیداشت محقق نائینی، نشان از جهانی بودن اندیشه‌های این فقیه مجدد دارد که علم را با خشیت الهی درهم آمیخت و الگویی جاودان برای حوزه‌های علمیه بر جای گذاشت.

انتهای پیام/