به گزارش خبرگزاری مهر، در ادامه مراسم یازدهمین دوره جایزه ابوریحان بیرونی، دکتر محمدرضا مخبر دزفولی، استاد ممتاز دانشگاه تهران و رئیس فرهنگستان علوم، با اشاره به اهمیت برگزاری منظم برنامه‌های علمی در فرهنگستان افزود: ما در فرهنگستان رویدادی با عنوان «کاشت برای آینده» برگزار می‌کنیم که تاکنون دو دوره آن برگزار شده و سومی نیز در پیش است. در این برنامه، استادان و دانشمندان برجسته کشور در زمینه‌هایی، چون هوش مصنوعی، فیزیک کوانتوم و سایر حوزه‌های نوین علمی برای نسل جوان سخنرانی کردند هر یک از این چهره‌ها حرف‌های بسیاری برای نسل‌های بعدی دارند و ما موظفیم زمینه انتقال این تجربه‌ها را فراهم کنیم.

رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به سطح علمی برگزیدگان جایزه ابوریحان بیرونی گفت: تمام کسانی که امروز به عنوان برگزیده معرفی شدند، شایستگی بسیار بالایی دارند و تنها بخشی از توان علمی خود را در این مراسم ارائه کردند. به مجموعه علمی کشور، استادان و پژوهشگرانشان باید تبریک گفت، چراکه این موفقیت حاصل تلاش جمعی است.

مخبر دزفولی در بخش دیگری از سخنان خود با طرح پرسشی بنیادین درباره ماندگاری تاریخی دانشمندان بزرگ ایران اذعان کرد: چرا نام‌هایی، چون ابوریحان بیرونی، ابن‌سینا و فردوسی در تاریخ ماندگار شده‌اند؟ چرا قرن‌ها گذشته، اما هنوز در جهان نظیری برای آنان پیدا نشده است؟ غربی‌ها در قرن نوزدهم لقب «شهریار شرق» را به ابوریحان دادند، زیرا او فراتر از مرز جغرافیا، به گستره حقیقت نگریست.

وی افزود: تراز دانشمندان ایران در جهان بسیار بالا است. ابن‌سینا در ده‌سالگی حافظ کل قرآن بود، در شانزده‌سالگی مجموعه‌ای بیست‌جلدی تألیف کرد که بخشی از آن امروز مفقود است. نبوغ او تنها در علم نبود؛ در عمق نگاه به هستی و در پشتکار مثال‌زدنی‌اش بود. همان ویژگی‌ای که ابوریحان را نیز متمایز کرد.

رئیس فرهنگستان علوم با یادکردی از دیدارش با دکتر رضا داوری اردکانی فیلسوف و اندیشمند ایرانی و استاد ممتاز دانشگاه تهران گفت: چندی پیش در دیداری که با دکتر داوری اردکانی داشتم، درباره ابن‌سینا صحبت می‌کردیم. او می‌گفت ابن‌سینا در نوجوانی چنان تسلطی بر آثار جالینوس، فیلسوف یونانی داشت که از همان سنین، اندیشه‌های خود را نظام‌مند می‌کرد. ما نیاز داریم در فرهنگستان، جلسات ویژه‌ای برای بازخوانی زندگی و آثار چنین اندیشمندانی برگزار کنیم تا بدانیم چرا این چهره‌ها تاریخی و جهانی ماندگار شدند.

مخبر دزفولی با تأکید بر پیوند میان علوم پایه و ماندگاری علم گفت: ابوریحان بیرونی نه‌تنها در علوم پایه، بلکه در علوم کاربردی نیز پیشرو بود. او می‌دانست که راه کشف حقیقت فقط تجربه نیست، بلکه تلفیق اندیشه، شهود و سنجش است. همین نگاه جامع است که از او چهره‌ای فراتر از زمان ساخت.

وی با یادآوری اینکه ضعف در حمایت از پژوهش‌های پایه همچنان جدی است، خاطرنشان کرد: بیش از ده سال پیش نیز تأکید کردم که اگر علوم پایه را تقویت نکنیم، خروجی‌های کاربردی هم ضعیف خواهند بود. هنوز هم سهم پژوهش و توسعه در کشور کمتر از یک درصد تولید ناخالص ملی است؛ در حالی‌که این سهم باید چند برابر شود تا بتوانیم به جایگاهی شایسته در علم جهانی برسیم.

توسعه علم نیاز به تصمیم شجاعانه دارد

رئیس فرهنگستان علوم در ادامه گفت: باید یک تصمیم شجاعانه گرفت تا توسعه علمی اتفاق بیفتد. علم هزینه دارد، اما هزینه نکردن برای علم، زیان بزرگ‌تری برای آینده کشور است.

او با تأکید بر اهمیت دادن به نسل جوان و فضای آزاد علمی افزود: باید به دانشمندان جوان اجازه خطا داد. اگر به آنها فرصت آزمون و خطا ندهیم، شجاعت علمی از میان می‌رود. ترس از اشتباه، نبوغ را خاموش می‌کند. پیشرفت علمی بدون جسارت و تجربه‌گرایی ممکن نیست.

وی با اشاره به نتیجه یکی از پروژه‌های خود در حوزه زیست‌فناوری گفت: سال‌ها پیش در قالب یک طرح ملی در زمینه تولید داروی درمان سندروم زجر تنفسی نوزادان فعالیت کردیم، در حالی‌که بسیاری آن را پرخطر می‌دانستند. امروز با افتخار می‌گویم سالانه بیش از بیست‌هزار نوزاد ایرانی با داروی ایرانی نجات یافته‌اند و هزاران نوزاد غیرایرانی نیز از این دارو بهره‌مند شده‌اند. این نتیجه همان شجاعت علمی است.

مخبر دزفولی همچنین با اشاره به نقش علوم پایه در شکل‌گیری فناوری‌های نو گفت: حتی در فناوری‌های نوینی مانند هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی، بنیان کار از علوم پایه آغاز می‌شود. کشورهایی که در این مسیر پیشتازند، ابتدا بر پایه ریاضیات، فیزیک و زیست‌مولکولی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.