زبان مینجایی یکی از زبان های جنوب غربی از شاخه زبانهای ایرانی هندواروپایی است.
این زبان همان زبان رایج شهرهای اندیمشک، پلدختر ودهلران وخرم آباد است.
🟤مناطق گویشوران: به ترتیب مناطق اصلی عبارت اند:
اندیمشک،پلدختر،دهلران،معمولان،رومشکان،چگنی ودورود(خوزستان_لرستان_ایلام).
+همچنین جمعیت قابل توجهی در بخشهایی از کوهدشت،دّرهشهر،آبدانان،دزفول،نهاوندوقزوین گویشوران این زبان حضور دارند.
زبان مینجایی از چندین نوع گویش محلی تشکیل شده است مانند:
خرم آبادی،بالاگریوه ای،آوستانی،شوهانی.
بر اساس شواهد، در منطقه میانکوه (یا همان بالاگریوه) که بین لرستان پشتکوه و لرستان پیشکوه قرار داشت، از واژه "مینجا"( به معنای مکان میانی) برای اشاره به سخن وران این زبان بکار برده میشد. از همین رو، زبانی که در این منطقه رایج بود، "مینجائی" نام داشت، چرا که گویشوران آن عمدتاً در مناطق میانی لرستان سکونت داشتند.
🟢اشعار شاعر مشهور میرنوروز به این زبان سروده شده است؛ در گذشته، این زبان را "میری" مینامیدند، بهمرور زمان، نام آن به "مینجائی" تغییر یافت که شکل تکاملیافته زبان میری محسوب میشد.
🟥ایلات و طوایف مینجائی زبان:
برخی از ایلات و طوایفی که به زبان مینجائی صحبت میکنند، عبارتانداز:
سگوند،بالاگریوه،چگنی،دیناروند،دریکوند،کمالوند، بهاروند،دالوند،قلاوند،قائدرحمت،ساکی،رشنو، یاراحمدی،پاپی،جودکی،قرعلیوند،کوشکی،سوری، امرایی،عبدولی،بازوند،رشنو،خوشناموند، گرمه،طولابی،ضرونی،زیودار،شوهان،علیشروان،بیرانوندوحسنوند....... .
🟧پوشش سنتی:
مردان لباسهایی همچون شال و سِتره میپوشند.آنها از دستمال،کلاه نمدی و نوعی کفش سنتی به نام کِلاش(گیوه، جوه، گرده پا پاپیچ)برپا می کنند.
زنان لباس بلندی به نام سرداری (بالکول) یا(جومه) بر تن میکنند روی آن کلنجه (نوعی جلیقه) و در آخر چادر بلندی (چارشو) پوشش کامل میشود برای پوشاندن موهای خود از هَراتی، گُلوَنی یا لَچِک استفاده میکنند.
🟣ویژگیهای زبانی:
مینجایی زبانها از شمال و شمال غربی با لکی زبانها و از جنوب و جنوب شرقی با بختیاری ها روبرو هستند هر چه به شمال لرستان نزدیکتر شویم، این زبان شباهت بیشتری به لکی پیدا میکند و هرچه به جنوب نزدیک شویم مثل اندیمشک و شوش به بختیاری شباهت پیدا می کند؛ ایلات بالاگریوه و منطقه بالاگریوه از مراکز اصلی گویشوران زبان مینجایی هستند.