به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ حدیث «مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلاَّ ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ، وَ صَفَحَاتِ وَجْهِهِ؛ هیچ کس چیزی را در دل پنهان نمی‌کند مگر این که در سخنان بی‌اندیشه‌ای که از او صادر می‌شود و در صفحه صورتش، آشکار می‌گردد» به‌عنوان حکمت ۲۶ در نهج‌البلاغه نقل شده و در منابع مختلف حدیثی نقل شده است.

برخی محققان حدود ۴۰ ماخذ روایی، غیر از نهج‌البلاغه، برای این سخن نقل کرده‌اند که به‌عنوان نمونه می‌توان به «وسائل الشیعه»، «اصول کافی»، «مصباح المجتهد طوسی»، «خصال شیخ صدوق»، «محاسن برقی» و «علل الشرایع صدوق» اشاره کرد.

شخصی که به هر دلیلی، رازی را پنهان می‌کند، به‌طور طبیعی در زمانی که هوشیار است و به تلاش خویش برای این کار توجه دارد، این راز را «مخفی» نگه می‌دارد، ولی این شخص ممکن است در زمان دیگر به‌صورت ناگهانی، بیانی یا جمله‌ای را به کار ببرد که راز او را فاش کند. امام علی(ع) نیز در این جمله با کلمه «فلتات» به معنای «اقدام ناگهانی» به این موضوع اشاره کرده است. این کلام در علم زبان بدن با اصطلاح «speech errors» به معنای «خطاهای گفتار» شناخته می‌شود.

همچنین شخص ممکن است با کمتر سخن گفتن، تلاش کند تا این راز را پنهان نگه دارد، ولی حرکات صورت او و به بیان امام علی(ع) «صفحات وجه به‌معنای لایه‌های صورت» راز او را آشکار می‌کند. البته امروزه این موضوع تبدیل به علمی با عنوان «زبان بدن» شده که با توجه به نحوه بیان، حالات صورت، حرکات دست و رفتار بدن، همچنین فاصله‌گذاری میان افراد در جلسات و نشست‌های مختلف، تلاش می‌کنند تا رازهایی را پنهان یا آشکار کنند.  

امام سجاد(ع) در دعای چهل و نهم صحیفه سجادیه، هنگامی که از خداوند می‌خواهد تا کید دشمنان را از او دور کند، با اشاره به زبان بدن، آن‌ها را  اینگونه توصیف می‌کند:

«وَ هُوَ یُظْهِرُ لِی بَشَاشَةَ الْمَلَقِ ، وَ یَنْظُرُنِی عَلَی شِدَّةِ الْحَنَقِ ؛ در حالی که خوش‌رویی چاپلوسانه را برایم آشکار می‌کند و با شدّت خشم مرا می‌پاید». یعنی دشمنان اگرچه در ظاهر و در چهره خویش، لبخند بر لب دارد، ولی از حالت چشم او، مشخص است که با خشم می‌نگرد و منتظر فرصتی برای حمله و از بین بردن من است.

 تقریبا همه افراد جامعه، با توجه به دانش‌ها و تجربه‌های خود، از میان سخنان و حرکات افرادی که با او در ارتباط هستند، «معانی پنهان شده» زیادی را درک می‌کنند؛ اگرچه هر مقدار تجربه و توانایی فرد، بیشتر باشد توانایی او در درک این معانی یا مخفی‌سازی آن بیشتر خواهد بود.

هر کسی در سینه‌اش رازی نهفت/ صورت او شرح آن اسرار گفت

چون سخن، بی فکر بر لب آورد/ راز پنهان از دلش بیرون پرد...

منابع:

کتاب: صحیفه سجادیه، ترجمه استاد حسین انصاریان

کتاب: پیام امام، شرح نهج البلاغه آیت‌الله  العظمی مکارم شیرازی

کتاب: شرح منظوم نهج البلاغه، امید مجد

کتاب: روات و محدثین نهج البلاغه، استاد محمد دشتی

کتاب: فی ضلال نهج البلاغه، محمد جواد مغنیه، ترجمه: غلامحسین انصاری

کتاب : فرهنگ نهج البلاغه، منصور پهلوان

سید علی اصغر حسینی/ ابنا

---

پایان پیام