لیلا پایدار- کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل، در گفتوگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره آثار شکاف ایجاد شده میان اعضای دائم شورای امنیت درباره نحوه اجرای تحریمهای بازگشتی گفت: شکافی که بین اعضای دائمی شورای امنیت در مورد معتبر بودن یا معتبر نبودن تعدادی از قطعنامهها ایجاد شده بی سابقه است. البته بسیار پیش آمده که در بین اعضای دائمی در مورد تصویب پیشنویس قطعنامهای شکاف باشد و نهایتا وتو توسط یک یا چند عضو دائمی نقش تمامکننده را داشته است. اما اینکه سه عضو دائمی معتقد به وجود قطعنامههایی و لازمالاجرا بودن آنها باشند و دو عضو دائمی همان قطعنامهها را مختومه بدانند، فکر میکنم در تاریخ شورای امنیت بیسابقه باشد. ضمن اینکه به لحاظ سیاسی و اخلاقی سه کشور اروپایی که خود ناقض برجام بودند، حق اقدام برای احیای قطعنامههای ضد ایرانی را حداقل قبل از طی سیر پیشبینی شده در برجام را نداشتند، اما تا آنجا که به منافع ایران بازمیگردد فکر میکنم دو مشکل وجود خواهد داشت.
او ادامه داد: نخست اینکه در دو رایگیری که در شورای امینت که در چارچوب بند 11 قطعنامه 2231 انجام شد، اکثریت اعضای شورای امنیت به نفع نظر چین و روسیه و ایران رای ندادند. در این رابطه واقعیت این است که شورای امنیت قبل از اینکه یک نهاد حقوقی باشد یک نهاد سیاسی است و تصمیمات آن برآیند رای اکثریت اعضای آن مطابق الگوی ویژه رایگیری در آن است.
به گفته احمدی، مشکل دیگر این است که دبیرخانه سازمان ملل در این قضیه همسو با سه عضو دائمی غربی ورای اکثریت در شورا اقدام کرده و شش قطعنامه ضد ایرانی را احیا شده تلقی کرده و مراتب را در سایت سازمان ملل اعلام کرده است. دبیرخانه همچنین نام 43 شخص و 78 نهاد ایرانی را نیز به عنوان اشخاص و نهادهای اعلام شده، در سایت ذکر کرده است. این در حالی است که در اوت 2020 که آمریکا برای احیای قطعنامههای ضد ایرانی اقدام کرده بود و 13 عضو شورای امنیت با آن مخالفت کرده بودند، ارزیابی دبیرخانه سازمان ملل در جهت عدم شناسایی بازگشت آن قطعنامهها بود.
او در ادامه گفت: اینکه شکاف پیش آمده تا چه حد میتواند به نفع ایران باشد، بستگی دارد به نحوه واکنش اکثریت اعضای سازمان ملل و نیز اینکه چین و روسیه در عمل چگونه اقدام خواهند کرد. در شرایطی که جهان وارد عصر اولویت داشتن رقابت قدرتهای بزرگ شده، از این پس شاهد بازتولید این رقابتهای جهانی در سطح مناطق هم خواهیم بود. بنابر این بار زمینه مساعدی وجود دارد که چین و روسیه تلاشی جدی با هدف حفظ ایران در کنار خود انجام دهند. در این چارچوب باید دید که آیا آنها اقدامات عملی برای نادیده گرفتن قطعنامههای ششگانه نیز خواهند کرد یا اقدامات آنها محدود به موضعگیری های سیاسی خواهد بود. با توجه به اینکه تحریمهای مالی و اقتصادی در این قطعنامهها محدود است و ذیل تحریمهای یک جانبه آمریکا قرار دارند، لذا مهمترین فاکتور این خواهد بود که آیا چین روسیه رسما و علنا اقدام به فروش تسلیحات به ایران خواهند کرد یا خیر. اقدام دیگری که چین و روسیه میتوانند انجام دهد، در ارتباط با جلوگیری از فعالیت موثر کمیته تحریم 1737 و تشکیل پنل کارشناسی پیشبینی شده در قطعنامه 1929 است. باید صبر کرد و دید که چین و روسیه در این رابطه چگونه عمل خواهند کرد.
این دیپلمات پیشین در پایان گفت: در مجموع مهم این است که مقامات ما به تفاوت بین این دوره و دوره 2006 تا 2010 که طی آن چین و روسیه به همه قطعنامههای ضد ایرانی رای مثبت دادند، توجه داشته باشند. باید توجه داشت که اقدام چین و روسیه در این دوره ممکن است بیشتر در رابطه با تقابلات خاص آنها با آمریکا و اروپا باشد. در چنین صورتی ادامه حمایت آنها از ما تابع کم و کیف روابط آنها با غرب و نحوه مدیریت دیگر بحرانهای مهم، ازجمله بحران اوکراین و بحران خاورمیانه خواهد داشت. لذا، برای اجتناب از غافلگیری و سرخوردگی احتمالی لازم است که مقامات ما توازن در سیاست خارجی را که میتواند حلال بخش عمده مشکلات سیاست خارجی ما باشد، در دستور کار قرار دهند.