شفقنا-رئیس فدراسیون اقتصاد سلامت با یادآوری نقش پدافندی صنعت دارو در جنگ ۱۲ روزه، گفت: با وجود تأمین بی‌وقفه داروهای حیاتی، ما نیازمند کاهش بوروکراسی، تقویت بیمه‌ها و حمایت از فناوری‌های نوین دارویی هستیم تا این صنعت در بحران‌های آینده نیز تاب‌آور بماند.
گفتگوی ایرنا با «عباس کبریایی‌زاده» رئیس فدراسیون اقتصاد سلامت را در ادامه بخوانید..
صنعت دارو، پدافند حیاتی در بحران
ایرنا: کسب‌وکار شما با چه چالش‌هایی در دوران جنگ مواجه شد؟
کبریایی‌زاده: همواره به حوزه دارو مانند حوزه پدافندی نگاه می‌کنم و اعتقاد دارم صنعت دارو مثل اسلحه می‌ماند. همان‌طور که ما باید برای حفاظت از هر کشوری و جامعه‌ای نیروی نظامی داشته باشیم، مهم‌ترین فرآورده‌هایی که در پشتیبانی از سلامت جامعه و حفظ توان ملی تأثیر بسیار بالایی دارد، صنایع دارویی هستند که در دوران جنگ ۱۲ روزه نیز برای مجروحان بستری‌شده در مراکز درمانی به‌صورت روتین از انواع داروهای ضروری و موردنیاز استفاده شد.
صنعت دارو حوزه‌ای است که مسئولیت مراقبت از سلامت جامعه را در شرایط عادی و بحرانی برعهده دارد و خوشبختانه این صنعت مانند حوزه پدافندی خوب عمل کرد و بیشترین سهم تولید علم و دانش را در حوزه داروسازی داریم. تیم نظام سلامت در جنگ اخیر نشان داد که چقدر متعهد و متحد است. در جریان بحران ۱۲ روزه، هیچ خللی در تأمین داروهای حیاتی کشور ایجاد نشد و تیم سلامت، به‌ویژه در بخش تولید و توزیع دارو، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرد. خوشبختانه با پدافند فعال و آمادگی کامل، حتی برای لحظه‌ای خدمات این سازمان دچار اختلال نشد. این رویداد نشان داد نظام دارویی ایران از مرحله خدمات‌رسانی عبور کرده و امروز در زمره ارکان امنیتی کشور قرار دارد.
فعالان صنعت داروسازی کشور با همدلی که داشتند، اجازه ندادند هیچ‌گونه کمبود دارویی در جنگ ۱۲ روزه احساس شود. در واقع نظام سلامت ایران مانند یک ماشین قدرتمند عمل می‌کند اما این ماشین برای حرکت پیوسته نیازمند حذف موانع زائد، تأمین قطعات با سرعت بالا و هماهنگی میان نهادهای مختلف است. در غیر این صورت، نمی‌توان انتظار داشت که در زمان بحران با نهایت ظرفیت خود عمل کند.
خسارت‌های محدودی که خودجوش بازسازی‌شدند
جنگ چه هزینه‌های مستقیم یا غیرمستقیمی برای حوزه سلامت داشت؟ برآورد پولی این پیامدها چه میزان بوده است؟
_ در حال حاضر ۹۸ درصد داروها در داخل کشور تولید می‌شود و بخشی از مواد اولیه دارویی نیز وارداتی است و از نظر سطح دانش و فناوری، برخوردار از سطح و عمق دانش فنی در وضعیت مطلوبی هستیم. مجموعه وابستگی ارزی برای ۲ درصد واردات دارو بیش از ۱.۲ میلیارد دلار است و ما می‌توانیم با جذب سرمایه از خروج این هزینه‌های ارزی نیز جلوگیری کنیم.
پیش از انقلاب بیش از ۷۰ درصد از صنعت داروسازی ما متعلق به شرکت‌های خارجی چندملیتی بود که بعد از انقلاب رفتند و کارخانه‌ها به دلیل شرایط تحریم‌ها تعطیل شدند. در واقع براساس سیاست دولت در آن زمان، به‌ویژه دوران جنگ تحمیلی، این شرکت‌ها راه افتادند و تولید دارو را شروع کردند. ایران از جمله کشورهایی است که در تولید داروهای ژنریک جزو کشورهای مطرح است. ایران زمانی که شروع به تولید داروهای ژنریک کرد، شاید جزو ۱۰ کشور اول دنیا بود که به در دهه ۱۹۸۰ به توسعه این گونه داروها پرداخت. کشورهایی مانند هند، چین، برزیل، ترکیه و آرژانتین نیز جزو کشورهایی بودند که به عرصه داروهای ژنریک ورود کردند.
در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، برخی از شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی دچار آسیب‌های جزئی و کلی شدند اما به سرعت خود را بازسازی کردند تا به چرخه تولید بازگردند. در آن شرایط خاص برای ما مهم بود که هیچ شرکت داروسازی از چرخه تولید خارج نشود. شرکت‌ها با همکاری کامل، تقریباً به‌صورت ۲۴ ساعته در خدمت بودند.
شرکت‌های آسیب‌دیده به سرعت خود را بازسازی کردند. متأسفانه یکی از شرکت‌های تجهیزات پزشکی، مورد حمله مستقیم موشکی رژیم صهیونیستی قرار گرفت و آسیب‌های جدی دید. دشمن صهیونی نشان داد که به هیچ‌یک از قوانین بین‌المللی و اخلاقی پایبند نیست. آسیب‌های جزئی شرکت‌ها زیاد بود اما در ارتباط با آسیب‌های کلی، یک شرکت دارویی و یک شرکت تجهیزات پزشکی دچار آسیب‌های کلی شدند اما هزینه‌ای از دولت نگرفتند و خودشان بازسازی کردند.
ضرورت تقویت نظام بیمه‌ای برای حمایت از بیماران
پس از جنگ چه تغییراتی در فرآیندها یا رویه‌های کسب‌وکار خود در ایجاد کردید تا در بحران‌های مشابه، پیامدهای منفی کمتری را متحمل شوید؟
_ در دوران جنگ ۱۲ روزه با همدلی و همیاری صنایع داروسازی، تولید نیز افزایش یافت و بحرانی در این صنعت شاهد نبودیم اما یکی از مشکلات موجود آن است که در حال حاضر بیش از ۵۸ درصد از قیمت دارو به‌وسیله مردم پرداخت می‌شود و این نشان می‌دهد نظام بیمه‌ای ما مطلوب نیست. دولت باید در اداره بهینه و بهره‌وری سازمان‌های بیمه‌گر خوب عمل کند و منابع کافی را در اختیار آنها قرار دهد که پرداختی از جیب مردم بسیار کاهش یابد، زیرا بسیاری از بیماران توان مالی کافی برای پرداخت داروهای مورد نیاز خود را ندارند و متضرر می‌شوند. اگر این اتفاق بیافتد، صنایع داروسازی نیز می‌توانند در شرایط و بحران‌های مختلف کنار دولت قرار گیرند و مسائل را مدیریت کنند.
عقب‌ماندگی در بخش فناوری‌های نوین
از دولت انتظار دارید با چه اقداماتی پیامدهای منفی بحران‌های احتمالی را حداقل کند؟
_ از دولت انتظار داریم روند بوروکراسی صدور مجوزهای تولید را آسان‌تر کند و تسهیلات مناسب در اختیار صنایع داروسازی کشور قرار دهد و این صنعت را برون‌سپاری کرده و به بخش خصوصی واگذار کند. صنعت دارو یکی از مهم‌ترین صنایعی است که باید همواره مورد حمایت قرار گیرد و از وزارت صمت انتظار داریم که این همه تمرکزگرایی به خرج ندهد زیرا فعالان صنعت داروسازی کشور با همدلی که داشتند، اجازه ندادند هیچ‌گونه کمبود دارویی در جنگ ۱۲ روزه احساس شود.
نظام حکمرانی خوب باید بتواند پاسخ‌گو باشد. مصوبه‌هایی وجود دارد که سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت را از پاسخ‌گویی در بسیاری از زمینه‌ها مستثنا می‌کند و این اشتباه است. ما نمی‌توانیم نظام سلامت را نسبت به پاسخ‌گویی به جامعه و ذی‌نفعان‌شان مستثنا کنیم. ما باید پاسخ‌گو باشیم. در همه زمینه‌ها باید این پاسخ‌گویی وجود داشته باشد. نظام حکمرانی خوب می‌گوید باید حسابرسی و حسابگری وجود داشته باشد.
اگر ما به این سمت برویم، می‌توانیم بگوییم که می‌توانیم آینده خوبی را رقم بزنیم؛ آینده‌ای که فناوری‌های نوینی که با آن روبه‌رو هستیم، فردا جامعه از آن برخوردار باشد. امروز ایران یکی از برخوردارترین کشورها از محصولات ژنریک و بایوژنریک در جامعه است اما من به شما می‌گویم ما در فناوری‌های نوین خیلی جا مانده‌ایم. فناوری‌های نوینی که به‌عنوان جین‌تراپی، سل‌تراپی، تارگت‌تراپی و Personal of Medicine مطرح شده و امروز در دنیا این‌ها صنعتی شده است. ما در پیاده‌سازی این فناوری‌ها خیلی عقبیم و اگر نگاه مشارکت‌جویانه، نوآورانه و آینده‌محور بود، ما سال‌ها پیش باید در این زمینه نیز سرمایه‌گذاری می‌کردیم که بتوانیم در آینده از آنها برای جامعه بهره‌برداری کنیم.