شفقنا- متخصص تغذیه پژوهشگاه رویان با هشدار نسبت به کاهش مصرف ید در کشور، درباره دلایل این پدیده گفت: در چند سال اخیر به دلیل برخی آموزه‌های طب سنتی، تبلیغات فضای مجازی برای استفاده از نمک دریا و نمک‌های رنگی، تحریم‌ها و افزایش فشار اقتصادی باعث کاهش مصرف ید در جامعه شده است.
رضا همایون‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به مناسبت روز جهانی مبارزه با کمبود ید، بیان کرد: سال ۱۳۸۶، برنامه ملی غنی‌سازی نمک در ایران آغاز شد اما پیش از آن آمار گواتر در کشور بسیار نگران‌کننده بود و حدود ۶۸ درصد شیوع گواتر داشتیم.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: برنامه ملی غنی‌سازی نمک یکی از همکاری‌های موفق بین‌بخشی دانشگاه و صنعت بوده است. در این راستا ارائه نمک یددار الزامی شد و آمار شیوع گواتر از ۶۸ درصد به کمتر از ۸ درصد رسید. اوضاع همانطور باقی ماند تا چند سال اخیر که برخی آموزه‌های طب سنتی، تبلیغات فضای مجازی برای استفاده از نمک دریا و نمک‌های رنگی و همچنین تحریم‌ها و افزایش فشار اقتصادی باعث کاهش آمار مصرف ید در جامعه شد، که تداوم این وضعیت، زنگ خطری است که باید جدی گرفته شود.
متخصص تغذیه مرکز دیابت پژوهشگاه رویان با اشاره به اقدامات لازم برای جلوگیری از کاهش ید در کشور، گفت: جامعه نیاز به آموزش دارد و سه نکته اجرای پایدار، پایش دقیق، انطباق با الگوهای نوین غذایی باید در نظر گرفته شود؛ به دلیل اینکه غذاهای نوین از ید فاصله گرفته و معمولا غذاهایی که در منزل پخت نمی‌شود، ید کافی ندارند بنابراین نیاز است تغییراتی در الگو غذایی انجام شود.
همایون‌فر ادامه داد: بسیاری از خانواده‌ها ارزش نمک یددار را نمی‌دانند و اینکه ید در چه حالتی نگهداری می‌شود و در چه حالتی از غذا خارج می‌شود، نکاتی است که باعث استفاده نادرست از ید و یا دریافت ناقص خواص آن در بدن می‌شود.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نحوه جذب ید در غذا، بیان کرد: وقتی نمکی طولانی‌مدت در معرض هوا، گرما و نور آفتاب قرار بگیرد و گرما و نور آفتاب بخورد، یدی که به نمک اضافه شده، ممکن است تبخیر و از آن جدا شود. برای دریافت و جذب ید، باید نمک را در مرحله آخر پختن غذا اضافه کنیم و نمکی که سر سفره به غذا اضافه می‌شود هم باید یددار باشد.
وی افزود: البته نباید آموزش‌ها به سمتی برود که مردم تصور کنند باید نمک زیادی مصرف کنند بلکه نیاز است تعادل ظریفی رعایت شود. نیاز است مردم متوجه مقدار و نحوه مصرف صحیح نمک یددار شوند.
عوارض کاهش ید در بدن
همایون‌فر در پاسخ به این سوال که کاهش ید چه عوارضی برای بدن دارد، تصریح کرد: کاهش ید بیشتر متوجه دوره کودکی و جنینی افراد می‌شود زیرا وضعیت بهره هوشی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فرزند مادرانی که در بارداری به اندازه کافی ید دریافت نمی‌کنند یا افرادی که در دوران شیرخواری و کودکی، ید کافی دریافت نمی‌کنند معمولاً توسعه بهره هوشی کافی ندارند.
به گفته وی، کمبود ید در بزرگسالی نیز متابولیسم را تحت تاثیر قرار می‌دهد زیرا غده تیروئید که موتور محرک بدن است، به ید نیاز دارد و زمانی که ید به اندازه کافی دریافت نکند، این غده، بزرگ می‌شود و عملکرد نادرست آن متابولیسم کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
متخصص تغذیه مرکز دیابت پژوهشگاه رویان بیان کرد: اگر نمک یددار به اندازه کافی دریافت شود، با مقدار معمول (روزانه یک تا سه گرم) آن نیاز بدن تامین خواهد شد.
قانون اجباری استفاده از نمک یددار در ۱۲۶ کشور
وی با اشاره به آمار و اطلاعات میزان مصرف ید در دنیا گفت: در همه دنیا همین شرایط است. یعنی از دهه ۱۹۲۰ که این آگاهی به وجود آمد، یددار کردن نمک‌ها آغاز شده و از این راهکار استفاده شده است. استفاده از نمک یددار در ۱۲۶ کشور به صورت قانون اجباری است و ۲۱ کشور قانون اختیاری است و الان حدود ۱۴۵ کشور به سراغ استفاده از نمک یددار رفته‌اند و تعداد کشورهایی که تا سال ۲۰۲۲ دریافت ید کافی دارند به حدود ۱۱۷ کشور رسیده است.