به گزارش خبرگزاری تسنیم از بابل، شهرستان بابل که به دلیل گستردگی تالاب‌ها و آب‌بندان‌های طبیعی خود در شمال کشور شهرت یافته، امروز بیش از گذشته در کانون توجه بخش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی قرار دارد. با دارا بودن 207 آب‌بندان، این شهرستان نه تنها به «شهر تالابی» معروف است، بلکه توانسته است از این اکوسیستم‌های آبی بهره‌برداری پایدار و هدفمندی داشته باشد که در تأمین منابع غذایی، ایجاد اشتغال و حفاظت از محیط زیست نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند.
آب‌بندان‌ها، که میراث ارزشمند نیاکان مازنی‌ها به شمار می‌آیند، از گذشته به عنوان ذخیره‌گاه آب برای کشاورزی و ایجاد مناظر طبیعی و زیستگاه پرندگان شناخته می‌شدند. اما در دهه‌های اخیر، با توسعه پرورش آبزیان، این اکوسیستم‌ها به سکویی برای تولید ماهیان گرم‌آبی و سردآبی تبدیل شده‌اند. شهرستان بابل با استفاده از ظرفیت‌های طبیعی خود، توانسته است به یکی از قطب‌های اصلی آبزی‌پروری استان مازندران و حتی کشور بدل شود؛ بخشی که علاوه بر تأمین پروتئین دریایی، زمینه اشتغال پایدار و اقتصادی منطقه را نیز تضمین می‌کند.
آب بندان ها که در مازندران «اِندون»، در گلستان «بندسار» و در گیلان «سِل» نامیده می شوند، مهم ترین مخازن ذخیره آب باران و نهرها برای کشاورزی هستند. هر چند که کاهش بارش ها و کم آبی در سال های اخیر سبب شد چهره ای خشک و ترک خورده از بسیاری از آب بندان ها به چشم بیاید، اما نباید از نقش بی توجهی به آب بندان ها و لایروبی و بهسازی نشدن این سازه های بومی شمال کشور در کاهش اثرگذاریشان غافل ماند. سه استان گیلان، مازندران و گلستان در مجموع 33 هزار هکتار آب بندان دارند که آب مورد نیاز حدود 150 هزار هکتار کشتزار این مناطق را تأمین می کند.
بر اساس آمار رسمی، شهرستان بابل در حال حاضر 600 واحد تولیدی پرورش ماهی گرم‌آبی دارد که از این تعداد، 159 واحد مستقر در آب‌بندان‌های طبیعی فعالیت می‌کنند. این واحدها سالانه بالغ بر 12 هزار تن ماهی گرم‌آبی تولید می‌کنند؛ محصولی که علاوه بر تأمین بازار داخلی، زمینه صادرات محدود و ورود به چرخه اقتصادی پایدار منطقه را فراهم می‌آورد. روند رو به رشد مشارکت جوانان در این حوزه، نشان‌دهنده جذابیت اقتصادی و اثر تسهیلات کم‌بهره برای تشویق به فعالیت در بخش آبزی‌پروری است.
اما ظرفیت بابل تنها به ماهیان گرم‌آبی محدود نمی‌شود. این شهرستان در حوزه پرورش ماهیان سردآبی نیز فعال است و با 27 واحد تولیدی موجود، پیش‌بینی می‌شود افزون بر 750 تن ماهی سردآبی برداشت شود. این ارقام، علاوه بر ارزش اقتصادی مستقیم، نشان‌دهنده تنوع زیستی و توان مدیریتی شهرستان در بهره‌برداری همزمان از منابع طبیعی و توسعه پایدار است.
از منظر محیط زیستی، استفاده بهینه از آب‌بندان‌ها به پرورش ماهی محدود نمی‌شود؛ این اکوسیستم‌ها به عنوان ذخیره‌گاه‌های آب و زیستگاه پرندگان، نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیک منطقه ایفا می‌کنند. کارشناسان حوزه محیط زیست معتقدند که تلفیق تولید اقتصادی با حفاظت زیست‌محیطی، الگویی موفق برای توسعه پایدار در سایر شهرستان‌های شمالی کشور است. آب‌بندان‌های آن نه تنها میراثی تاریخی و طبیعی‌اند، بلکه موتور محرکه‌ای برای توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه محسوب می‌شوند؛ جایی که تولید ماهی، اشتغال و اکوسیستم‌های طبیعی دست در دست هم داده‌اند تا بابل به قطبی پایدار و پیشرو در عرصه آبزی‌پروری شمال کشور تبدیل شود.
آب‌بندان‌های بابل؛ فرصت اقتصادی یا تهدید زیست‌محیطی؟
شهرستان بابل با داشتن شبکه‌ای گسترده از آب‌بندان‌ها، این روزها در کانون توجه فعالان اقتصادی و محیط زیست قرار گرفته است. هرچند این اکوسیستم‌های آبی ظرفیت قابل توجهی برای پرورش ماهیان گرم‌آبی و ایجاد اشتغال برای جوانان جویای کار دارند، کارشناسان محیط زیست نسبت به سوءاستفاده از این منابع هشدار می‌دهند. آب‌بندان‌هایی که محل فرود پرندگان مهاجر در فصول سرد سال هستند، نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیک منطقه ایفا می‌کنند و بهره‌برداری نادرست می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.
براساس بررسی‌ها، آماده‌سازی و تجهیز آب‌بندان‌ها برای پرورش ماهی می‌تواند به عنوان یک فرصت اقتصادی در نظر گرفته شود؛ به ویژه با توجه به استقبال جوانان و امکان بهره‌مندی از تسهیلات کم‌بهره برای توسعه کسب‌وکارهای کوچک. اما این ظرفیت‌های اقتصادی، بدون برنامه‌ریزی دقیق و رعایت اصول زیست‌محیطی، می‌تواند به تهدیدی جدی برای حیات پرندگان مهاجر و تنوع زیستی منطقه تبدیل شود.
کارشناسان محیط زیست تأکید می‌کنند که پرورش ماهی در تمامی آب‌بندان‌ها مناسب نیست و انتخاب محل مناسب نیازمند شناخت دقیق از اکوسیستم‌های آبی، مسیرهای مهاجرت پرندگان و فصل‌بندی فعالیت‌های اقتصادی است. سوءمدیریت در این زمینه می‌تواند منجر به تغییر کیفیت آب، کاهش منابع غذایی پرندگان، و حتی کاهش جمعیت گونه‌های شاخص شود؛ پیامدی که نه تنها محیط زیست را تهدید می‌کند، بلکه آینده اقتصادی بهره‌برداران را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد.
با وجود این هشدارها، نگاه اقتصادی به آب‌بندان‌ها همچنان قوی است. ظرفیت بالای آب‌بندان‌های شهرستان، امکان ایجاد اشتغال مستقیم برای جوانان و تولید پروتئین ارزان و محلی را فراهم می‌کند. از سوی دیگر، اگر بهره‌برداری‌ها بدون رعایت چارچوب‌های حفاظتی و مشورت با متخصصان محیط زیست صورت گیرد، ممکن است ارزش این منابع طبیعی برای نسل‌های بعد از بین برود و اثرات منفی اجتماعی و اقتصادی به همراه داشته باشد.
نتیجه آنکه، بابل امروز در یک نقطه حساس قرار دارد: آب‌بندان‌ها می‌توانند موتور محرکه توسعه اقتصادی و اشتغال منطقه باشند، اما این توسعه تنها در چارچوب مدیریت پایدار و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی میسر است. هشدار کارشناسان روشن است: اقتصاد بدون محیط زیست پایدار، محکوم به شکست است؛ و بهره‌برداری هوشمندانه از آب‌بندان‌ها تنها زمانی موفق خواهد بود که میان منافع اقتصادی و حفاظت زیست‌محیطی توازن برقرار شود.
از آب‌بندان‌ها تا طلای سیاه دریای شمال
رحیم شهیدی‌پور، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، از رونق روزافزون صنعت پرورش ماهیان خاویاری در این شهرستان خبر داد و تأکید کرد که این حوزه نه تنها به‌عنوان یک صنعت با ارزش اقتصادی مطرح است، بلکه فرصت‌های اشتغال و توسعه پایدار را برای منطقه به همراه دارد.
شهیدی‌پور با اشاره به اینکه در حال حاضر 8 واحد پرورش ماهی خاویاری در بابل فعال هستند، گفت: «پیش‌بینی می‌کنیم از این واحدها بیش از 136 تن گوشت خاویاری برداشت شود؛ رقمی که نشان‌دهنده ظرفیت بالای شهرستان در این عرصه است.
او با اشاره به آب‌بندان‌های متعدد شهرستان بابل، افزود: استفاده بهینه از این منابع طبیعی یکی از کلیدهای موفقیت در پرورش ماهیان خاویاری است. آب‌بندان‌ها نه تنها امکان پرورش ماهیان گرمابی و سردآبی را فراهم می‌کنند، بلکه بستر مناسبی برای ایجاد اشتغال و توسعه پایدار اقتصادی به شمار می‌روند.
وی ادامه داد: شهرستان بابل با بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها توانسته به یکی از قطب‌های اصلی آبزی‌پروری در استان مازندران و حتی کشور تبدیل شود. نقش آب‌بندان‌ها در تولید پروتئین دریایی و تأمین امنیت غذایی منطقه غیرقابل انکار است و توسعه این صنعت می‌تواند اقتصاد محلی را متحول کند.
شهیدی‌پور با نگاهی دقیق به ابعاد اشتغال این صنعت گفت: پرورش ماهیان خاویاری فرصت‌های شغلی خوبی برای جوانان فراهم می‌کند. این حوزه، علاوه بر ایجاد درآمد برای خانواده‌های محلی، زمینه مشارکت مستقیم آنها در چرخه تولید و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی را فراهم می‌آورد.
مدیر جهاد کشاورزی بابل همچنین به اهمیت مدیریت پایدار و بهره‌برداری هوشمندانه از آب‌بندان‌ها تأکید کرد و گفت: ترکیب دانش فنی، تسهیلات حمایتی و نظارت دقیق، شرط موفقیت در پرورش ماهیان خاویاری است. اگر این عوامل به درستی مدیریت شوند، شهرستان بابل می‌تواند به‌عنوان یک الگوی موفق آبزی‌پروری در کشور معرفی شود.
وی با هشدار نسبت به بهره‌برداری غیرمسئولانه از آب‌بندان‌ها افزود: استفاده ناپایدار از این منابع می‌تواند به زیست‌بوم طبیعی آسیب برساند و توسعه اقتصادی را نیز تهدید کند. بنابراین توسعه صنعت آبزی‌پروری باید با رعایت اصول محیط‌زیستی و حفظ اکوسیستم‌ها همراه باشد تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از این نعمت طبیعی بهره‌مند شوند.
مدیر جهاد کشاورزی بابل بیان کرد: بیشترین سهم آب بندان ها از نظر مساحت و تعداد هم مختص به مازندران است. در مازندران نزدیک به هشت هزار قطعه آب بندان وجود دارد که مساحت مجموع آنها حدود 17 هزار هکتار است و در مجموع نیز قابلیت ذخیره‌سازی 345 میلیون متر مکعب آب را دارند. در زمان حاضر هر هکتار آب‌بندان قابلیت سیراب کردن پنج هکتار شالیزار را دارد که این اثرگذاری در صورت لایروبی شدن و بهسازی افزایش می یابد.
به گفته این مسئول، فصل صید ماهیان گرمابی در شهرستان بابل با وجود 600واحد پرورش‌دهنده و پیش‌بینی تولید 12 هزار تن ماهی، آغاز شد.
آغاز فصل صید ماهیان گرمابی
صمدی‌نژاد، رئیس شیلات شهرستان بابل در گفت وگو با خبرنگار تسنیم، از آغاز فصل صید ماهیان گرمابی در روستای راهکلا، واقع در منطقه امیرکلا، خبر داد و تأکید کرد که این اقدام نقطه شروعی برای نمایش ظرفیت‌های منحصربه‌فرد آبزی‌پروری شهرستان بابل است؛ منطقه‌ای که با داشتن منابع طبیعی غنی و آب‌بندان‌های فراوان، به یکی از قطب‌های اصلی پرورش ماهی در استان مازندران و حتی کشور تبدیل شده است.
وی در تشریح اهمیت اقتصادی و اشتغالی این صنعت گفت: شهرستان بابل با دارا بودن 600 واحد تولیدی پرورش ماهی گرمابی، از جمله 159 واحد مستقر در آب‌بندان‌های طبیعی، توانایی تولید حدود 12 هزار تن ماهی گرمابی را در سال دارد. این میزان تولید نه تنها سهم بسزایی در تأمین پروتئین دریایی مردم منطقه و کشور ایفا می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی گسترده‌ای برای جوانان و خانواده‌های محلی فراهم می‌آورد.
صمدی‌نژاد با اشاره به توسعه متوازن صنعت آبزی‌پروری ادامه داد: بابل در کنار تولید گسترده ماهیان گرمابی، در زمینه پرورش ماهیان سردآبی نیز فعال است. با توجه به 27 واحد تولیدی موجود در بخش سردآبی، پیش‌بینی می‌شود بیش از 750 تن ماهی سردآبی برداشت شود؛ محصولی که می‌تواند ضمن تأمین بازار داخلی، زمینه صادرات و توسعه اقتصادی منطقه را نیز فراهم آورد.
وی همچنین به رشد و اهمیت روزافزون صنعت پرورش ماهیان خاویاری اشاره کرد و افزود: این حوزه یکی از با ارزش‌ترین بخش‌های آبزی‌پروری در شهرستان به شمار می‌رود. در حال حاضر 8 واحد فعال پرورش ماهی خاویاری در بابل فعالیت می‌کنند و برآورد می‌شود بیش از 136 تن گوشت خاویاری از این واحدها برداشت شود. توسعه این صنعت نه تنها به افزایش درآمد خانوارها و رونق اقتصادی منطقه کمک می‌کند، بلکه جایگاه شهرستان بابل را در سطح ملی و بین‌المللی در حوزه آبزی‌پروری ارتقا می‌دهد.
صمدی‌نژاد با تأکید بر نقش آب‌بندان‌های طبیعی در پایداری این صنعت خاطرنشان ساخت: آب‌بندان‌ها سرمایه‌های طبیعی ما هستند؛ منابعی که ضمن تأمین محیط مناسب برای پرورش ماهیان گرمابی و سردآبی، به حفظ اکوسیستم‌های محلی، جذب گردشگر و ایجاد منظرهای زیبا کمک می‌کنند. بهره‌برداری پایدار از این منابع، شرط اصلی ادامه موفقیت در این بخش است.
رییس شیلات بابل در پایان با نگاهی تحلیلی به آینده آبزی‌پروری شهرستان گفت: با ترکیب دانش فنی، حمایت‌های دولتی، تسهیلات بانکی و مدیریت صحیح منابع، بابل می‌تواند به الگویی موفق برای توسعه پایدار آبزی‌پروری در کشور تبدیل شود. این مسیر نه تنها فرصت‌های اقتصادی و اشتغال را برای مردم فراهم می‌کند، بلکه تضمینی برای حفظ منابع طبیعی و توسعه متوازن منطقه در سال‌های آینده خواهد بود.
انتهای پیام/