شناسهٔ خبر: 75414993 - سرویس بین‌الملل
نسخه قابل چاپ منبع: ابنا | لینک خبر

آیا توافق دوحه می‌تواند به منازعه مرزی میان افغانستان و پاکستان پایان دهد؟

توافق دوحه میان کابل و اسلام‌آباد، امید به پایان یکی از طولانی‌ترین منازعات مرزی در جنوب آسیا را زنده کرده است، هرچند کارشناسان هشدار می‌دهند که موفقیت آن به اجرای میدانی دقیق و اعتمادسازی میان دو کشور بستگی دارد.

صاحب‌خبر -

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ کارشناسان و تحلیلگران این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا توافقی که میان افغانستان و پاکستان در دوحه حاصل شده، توانایی حل ریشه‌های تاریخی و عمیق مناقشه بین دو کشور را دارد یا این‌که صرفاً آتش‌بسی موقت است که به دنبال آن دور تازه‌ای از تنش‌ها آغاز خواهد شد؛ به‌ویژه در شرایطی که بازیگران مسلح غیردولتی و اختلافات سیاسی و مرزی از دوران استعمار بریتانیا تا کنون ادامه داشته است.

براساس گزارش شبکه الجزیره، این توافق تاریخی پس از چندین روز درگیری خونین میان نیروهای دو کشور به دست آمد؛ درگیری‌هایی که ده‌ها کشته و زخمی برجای گذاشت و حتی تا شهر کابل پایتخت افغانستان، نیز امتداد یافت و انفجارهای شدیدی را به همراه داشت.

روز یک‌شنبه، مذاکرات دوحه به نقطه عطفی رسید و پس از چندین مرحله درگیری نظامی در مرز مشترک و آتش‌بسی موقت در روز چهارشنبه، دو کشور نیازمند توافقی پایدار و فراگیر بودند. وزارت خارجه قطر در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که دو طرف افغان و پاکستانی بر سر آتش‌بس فوری و ایجاد سازوکارهایی برای تثبیت صلح و ثبات پایدار توافق کرده‌اند و ابراز امیدواری کرد این توافق پایه‌ای محکم برای صلحی بلندمدت باشد.

بر اساس بیانیه وزارت خارجه قطر، قرار است نشست‌های پیگیری در روزهای آینده برگزار شود تا از اجرای قابل اعتماد و پایدار این توافق اطمینان حاصل شود و امنیت و ثبات در هر دو کشور تقویت گردد.

واکنش‌ها

ملا محمد یعقوب مجاهد وزیر دفاع افغانستان در گفت‌وگو با شبکه الجزیره تأکید کرد که دولت افغانستان به مفاد توافق پایبند است و خواهان حل تمام مشکلات از طریق گفت‌وگو است. او هشدار داد که بی‌توجهی به مفاد توافق و اقدامات یک‌جانبه می‌تواند بحران را گسترده‌تر کند.

از سوی پاکستان، خواجه محمد آصف وزیر دفاع این کشور گفت که دو طرف بر سر توقف تروریسم و تلاش مشترک برای مقابله با آن توافق کرده‌اند. او در مصاحبه‌ای با شبکه الجزیره، حضور قطر و ترکیه و نیت خیر آنها را تضمینی واقعی برای توقف اقدامات تروریستی و تحقق ثبات در منطقه دانست.

تحلیل کارشناسان

محب‌الله شریف، نویسنده و تحلیلگر سیاسی، از سرعت دستیابی به این توافق ابراز شگفتی کرد و گفت: افغانستان و پاکستان در شرایطی نیستند که بتوانند فشارهای مضاعف را تحمل کنند، زیرا هر دو کشور با مشکلات داخلی متعددی مواجه‌اند.

در همین راستا، سمیع رضا، پژوهشگر روابط بین‌الملل، نقش میانجی‌گرانه قطر و ترکیه را از عوامل کلیدی نزدیک شدن مواضع دو کشور دانست و تأکید کرد که هیچ‌یک از دو طرف به دنبال تشدید تنش نبودند، اما اوضاع از کنترل خارج شد.

منافع پاکستان

به گفته سمیع رضا، اسلام‌آباد به دنبال تأمین امنیت در مرزهای غربی خود است که این مهم‌ترین هدف دولت پاکستان از این توافق است. با این حال، وجود بازیگران غیردولتی در منطقه مرزی که تحت کنترل هیچ‌یک از دولت‌ها نیستند، این روند را پیچیده می‌کند. او گفت که این گروه‌ها شامل سازمان‌های مسلحی هستند که به نیروهای امنیتی و غیرنظامیان پاکستانی حمله می‌کنند و هیچ‌کدام از دولت‌های دو کشور به صورت رسمی از آنها حمایت نمی‌کنند.

ریشه‌های تاریخی مناقشه

عمر صمد، پژوهشگر ارشد شورای آتلانتیک در امور افغانستان و پاکستان، ریشه بحران را در دوران استعمار بریتانیا و تقسیم هند دانست و گفت که دهه‌هاست این مشکلات به درستی مدیریت نشده است. او خواستار آن شد که دو کشور همسایه به جای تبادل اتهامات، بر حقایق و شواهد تکیه کنند و با اقدامات اعتمادساز، مسیر صلح را هموار نمایند.

او همچنین پیشنهاد کرد که نظارت، ارزیابی میدانی و ورود کارشناسان از کشورهای میانجی چون قطر و ترکیه می‌تواند به اعتمادسازی میان دو کشور کمک کند.

چالش اجرایی

تحلیلگران معتقدند که موفقیت این توافق در گرو نحوه اجرای آن بر زمین است. محب‌الله شریف تأکید کرد که مرحله اجرایی مهم‌ترین بخش توافق است و نیاز به تیم‌های حرفه‌ای از هر دو کشور دارد تا مسائل را صادقانه و بنیادی بررسی کنند.

سمیع رضا نیز گفت که این مرحله شامل سازوکارهای نظارت، ثبت حوادث مرزی و بازسازی اعتماد از دست رفته طی سال‌های اخیر است.

او افزود: کشورهای منطقه، به‌ویژه ایران و کشورهای آسیای مرکزی، نیز در برقراری صلح در این منطقه ذی‌نفع‌اند و هرگونه تنش تازه به سود هیچ کشوری نیست؛ به‌ویژه در شرایطی که منطقه در آستانه بحران‌های گسترده‌تر قرار دارد.

..............................

پایان پیام/ ۲۶۸