به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ در یکی از بحث‌برانگیزترین اظهارات هفته‌های اخیر، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اعلام کرده که آمریکا در حال تلاش برای بازگرداندن کنترل پایگاه هوایی بگرام در افغانستان است. این ادعا، موجی از واکنش‌های سیاسی و رسانه‌ای در سطح جهان به دنبال داشته است.
اهمیت پایگاه هوایی بگرام
پایگاه هوایی بگرام، واقع در ۶۰ کیلومتری شمال کابل، برای نزدیک به دو دهه قلب عملیات نظامی آمریکا و ناتو در افغانستان بود. این پایگاه استراتژیک با دارا بودن دو باند پروازی، آشیانه‌های عظیم، سامانه‌های نظارتی پیشرفته و انبارهای مهمات، از سال ۲۰۰۱ تا زمان خروج آمریکا در ژوئیه ۲۰۲۱، مرکز فرماندهی جنگ علیه تروریسم محسوب می‌شد.
به گفته ترامپ، خروج نیروهای آمریکایی از بگرام «بزرگ‌ترین اشتباه استراتژیک دوران بایدن» بود و بازپس‌گیری آن، «نه‌تنها ممکن، بلکه ضروری است». او در سخنرانی اخیر خود گفت:«این پایگاه فقط برای افغانستان مهم نیست؛ از آنجا می‌توان بر چین، ایران، پاکستان و آسیای مرکزی نظارت کرد. ما نباید آن را رها می‌کردیم.»
واکنش تند طالبان
اندکی پس از این اظهارات، طالبان که از سال ۲۰۲۱ بار دیگر کنترل کامل افغانستان را در دست دارند به‌شدت واکنش نشان دادند. سخنگوی وزارت خارجه طالبان در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد:«هیچ بخشی از خاک افغانستان، حتی یک متر، به اشغالگران خارجی واگذار نخواهد شد. استقلال ملی ما قابل مذاکره نیست.»
تحلیلگران معتقدند که این موضع طالبان نه‌تنها پاسخ به ترامپ، بلکه پیامی به کشورهای همسایه و جامعه جهانی است که کابل قصد ندارد تحت فشار سیاسی یا نظامی، وارد توافقی جدید با غرب شود.
موقعیت جغرافیایی بگرام به آمریکا اجازه می‌دهد بر سه حوزه کلیدی نظارت داشته باشد:
شرق ایران
غرب چین
جنوب روسیه و آسیای مرکزی
بازگشت آمریکا به این منطقه، می‌تواند به‌طور مستقیم طرح‌های بلندمدت چین از جمله «ابتکار کمربند و جاده» را تحت تأثیر قرار دهد. بندر گوادر در پاکستان از پروژه‌های کلیدی پکن تنها ۱۲۸۷ کیلومتر با بگرام فاصله دارد.
حساسیت پایگاه برای ایران و روسیه و چین
بر کسی پوشیده نیست که هدف استقرار مجدد آمریکایی ها در پایگاه بگرام این است که مسیر شرق به غرب از چین به سمت ایران و همچنین مسیر شمال جنوب از روسیه به خلیج فارس و مسیر جنوب به شمال هند به سمت آسیای میانه را کنترل کنند و بدیهی است که کشورهای این منطقه به این راحتی ها اجازه چنین چیزی را نخواهند داد.
ایران که پس از خروج آمریکا از افغانستان روابطی عمل‌گرایانه با طالبان برقرار کرده، اکنون با چشم‌انداز حضور مجدد ارتش ایالات متحده در شرق خود، با چالش استراتژیک جدیدی روبه‌روست.
روسیه در تابستان ۲۰۲۵ نخستین کشوری بود که دولت طالبان را به رسمیت شناخت. این اقدام، دست مسکو را برای فشار بر کابل در صورت نزدیکی به آمریکا باز گذاشته است. تحلیلگران روسی معتقدند هرگونه همکاری طالبان با واشنگتن، می‌تواند مشروعیت بین‌المللی تازه‌یافته‌شان را به خطر اندازد.
همزمان، مسکو می‌کوشد با افزایش نفوذ در آسیای مرکزی و برگزاری رزمایش‌های مشترک با اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) از جمله تاجیکستان، موازنه قدرت را حفظ کند.
پکن هنوز به‌صورت رسمی واکنشی به سخنان ترامپ نشان نداده، اما رسانه‌های نزدیک به دولت چین نسبت به پیامدهای امنیتی بازگشت آمریکا به افغانستان هشدار داده‌اند. کارشناسان چینی معتقدند بگرام فعال‌شده می‌تواند:فعالیت‌های تجاری چین در سین‌کیانگ را زیر نظر بگیرد،مسیرهای حمل‌ونقل راه ابریشم را تهدید کند،و حتی به ابزار جاسوسی اطلاعاتی علیه پروژه‌های چین در ایران و پاکستان تبدیل شود.
موانع پیش روی بازگشت آمریکا
بازسازی بگرام حتی با موافقت طالبان، چالش‌برانگیز خواهد بود. کارشناسان نظامی تخمین می‌زنند:تأمین امنیت منطقه و بازسازی باندهای پرواز دست‌کم ۲ تا ۳ ماه زمان می‌برد.ایجاد یک مرکز سبک عملیات اطلاعاتی ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد.ساخت یک مرکز کامل لجستیکی و عملیاتی، ۹ تا ۱۲ ماه زمان نیاز دارد.
مسأله بازگشت به افغانستان هنوز در افکار عمومی آمریکا موضوعی حساس و دردناک است. خروج شتاب‌زده نیروهای آمریکایی از کابل در سال ۲۰۲۱، برای بسیاری نشانه‌ای از ناکامی در سیاست خارجی بود. اکنون، با مطرح شدن بازگشت به بگرام، بحث‌ها وباره شعله‌ور شده است.
کارشناسان این اقدام را ماجراجویی پرهزینه و تکرار اشتباهات گذشته توصیف کرده‌اند.