مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک با سه تغییر اساسی در راه است؛ تغییراتی که می‌تواند ساختار یارانه‌ای کشور را به‌طور کامل متحول کند. طبق وعده‌های جدید دولت، اصلاح قیمت‌های مرسوم شامل کالاهای مشمول این طرح نخواهد شد تا قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد حفظ شود.

در این گزارش، جزئیات کامل تغییرات، زمان اجرا، کالاهای جدید، میزان اعتبار، نحوه شارژ و تصمیمات دولت و مجلس درباره کالابرگ الکترونیکی آبان ۱۴۰۴ را بررسی می‌کنیم.

 فاز تازه در سیاست حمایتی دولت

طرح کالابرگ الکترونیک که از اواخر سال ۱۴۰۱ آغاز شد، اکنون به یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های معیشتی دولت تبدیل شده است. هدف این طرح، جایگزینی پرداخت نقدی با اعتبار الکترونیکی برای خرید کالاهای اساسی است تا یارانه‌ها مستقیماً در مسیر مصرف خانوار هزینه شود.
حالا در آستانه اجرای مرحله پنجم کالابرگ، دولت وعده داده است که با اصلاحات جدید، هم تنوع کالاها را افزایش دهد، هم از نوسان قیمت‌ها جلوگیری کند.

تغییر اول کالابرگ الکترونیک: ثبات قیمت کالاهای اساسی برای جمعیت هدف

در مرحله جدید، قیمت کالاهای مشمول کالابرگ الکترونیک ثابت می‌ماند.
به گفته غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی، پیشنهاد تثبیت قیمت کالاهایی چون گوشت، مرغ، برنج و روغن به رئیس‌جمهور ارائه شده و با موافقت دکتر مسعود پزشکیان، دستور اجرایی آن صادر خواهد شد.

پیش‌تر در مراحل قبل، قیمت برخی اقلام (مثلاً روغن) در بازه یک‌ماهه چندین‌بار تغییر می‌کرد. اکنون قرار است از فاز پنجم به بعد، چنین نوساناتی برای مصرف‌کنندگان حذف شود تا خانوارهای دهک پایین از ثبات نسبی قیمت برخوردار باشند.

تغییر دوم کالابرگ الکترونیک: اضافه شدن چهار کالای جدید به فهرست

یکی از مهم‌ترین خبرهای مرحله جدید، افزایش اقلام مشمول از ۱۱ به ۱۵ قلم کالا است.
چهار کالای جدید عبارت‌اند از:

• گوشت بوقلمون

• گوشت بلدرچین

• ماهی

• میگو

اضافه شدن این کالاها به‌ویژه در مناطق جنوبی کشور که مصرف آبزیان بالاتر است، با استقبال خانوارها روبه‌رو شده است.
پیش از این، کالاهای لبنی (شیر، پنیر، ماست)، اقلام پروتئینی (تخم‌مرغ، مرغ، گوشت منجمد گوساله)، روغن، برنج، قند، شکر، ماکارونی و حبوبات در فهرست اصلی کالابرگ قرار داشتند.

تغییر سوم کالابرگ الکترونیک: ورود نهادهای جدید و همکاری بین‌وزارتی

تا امروز وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مجری اصلی طرح بود، اما در مرحله جدید، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های بیشتری وارد عمل می‌شوند.
هدف از این اقدام، تضمین ثبات قیمت‌ها و ایجاد هماهنگی بین تولید، تأمین و توزیع است.

وزیر تعاون احمد میدری گفته است:

«برای حفظ ثبات قیمت‌ها، قراردادهای دو تا سه‌ماهه با تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان بسته خواهد شد تا از افزایش ناگهانی جلوگیری شود.»

این موضوع به‌ویژه در کالاهای پرمصرف مانند روغن و گوشت اهمیت دارد که بیشترین نوسان را تجربه می‌کردند.

مرحله پنجم کالابرگ در انتظار تصویب نهایی

هرچند هنوز تاریخ دقیق آغاز مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی اعلام نشده، اما جلسات نهایی در سطح دولت و مجلس در حال برگزاری است.
به گفته منابع رسمی، جلسه‌ای با حضور معاون اول رئیس‌جمهور برای جمع‌بندی نهایی برگزار خواهد شد تا شیوه جدید به‌صورت رسمی تصویب شود.

به‌محض تأیید نهایی، اطلاعیه رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر و زمان آغاز مرحله جدید اعلام خواهد شد.

کالابرگ الکترونیکی استانی می‌شود

طبق اعلام رسمی احد رستمی، رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان، فاز جدید از ماه آبان به‌صورت استانی و مرحله‌ای اجرا خواهد شد.
این تصمیم باعث می‌شود هر استان متناسب با شرایط اقتصادی، فرهنگی و سبد مصرف خانوار خود، الگوی اختصاصی کالابرگ را داشته باشد.

در مرحله نخست، اجرای استانی در استان‌های جنوبی و غربی آغاز می‌شود و سپس به سراسر کشور تعمیم خواهد یافت.

مبلغ جدید کالابرگ الکترونیکی برای دهک‌های مختلف

در مرحله جدید، میزان اعتبار کالابرگ الکترونیکی بر اساس دهک‌بندی درآمدی تعیین شده است:

اعتبار به‌صورت الکترونیکی روی کارت سرپرست خانوار شارژ می‌شود و خانوار می‌تواند تا سه ماه از اعتبار خود استفاده کند. در صورت مصرف‌نشدن، مانده اعتبار قابل تمدید است.

اقلام مشمول کالابرگ الکترونیک در مرحله جدید

بر اساس آخرین مصوبه، کالابرگ شامل ۱۵ قلم کالای اساسی زیر است:

1. شیر کم‌چرب

2. پنیر UF

3. ماست کم‌چرب

4. تخم‌مرغ

5. مرغ

6. گوشت منجمد گوساله

7. گوشت بوقلمون

8. گوشت بلدرچین

9. ماهی

10. میگو

11. برنج ایرانی

12. ماکارونی

13. روغن مایع

14. قند و شکر

15. حبوبات

این اقلام به‌گونه‌ای انتخاب شده‌اند که بخش عمده نیاز غذایی خانوارهای کم‌درآمد را پوشش دهند.

شبکه توزیع و فروش کالابرگ الکترونیک

تاکنون بیش از ۲۶۰ هزار فروشگاه در سراسر کشور به سامانه کالابرگ متصل شده‌اند.
خرید از طریق کارت یارانه، اپلیکیشن «کالابرگ من» یا دستگاه‌های کارت‌خوان ویژه انجام می‌شود.

امکانات نرم‌افزار شامل:

• مشاهده مانده اعتبار

• بررسی تراکنش‌ها

• پیدا کردن نزدیک‌ترین فروشگاه طرف قرارداد

• گزارش خودکار خریدها برای خانوار

هدف دولت این است که هیچ خانواری برای دسترسی به کالای اساسی از مسیر این طرح دچار محدودیت جغرافیایی نشود.

کالابرگ الکترونیکی و حذف یارانه‌های نقدی

در ادامه سیاست هدفمندی یارانه‌ها، دولت حذف تدریجی خانوارهای پردرآمد را ادامه داده است.
طبق اعلام رسمی، یارانه نقدی دو میلیون خانوار در ماه‌های گذشته قطع شده تا منابع به دهک‌های پایین‌تر تخصیص یابد.

تا کنون حدود ۱۸۰ هزار خانوار اعتراض رسمی ثبت کرده‌اند. بررسی این اعتراض‌ها در حال انجام است و پیش‌بینی می‌شود بین ۵ تا ۸ درصد از آن‌ها مجدداً مشمول یارانه شوند.

به‌روزرسانی مستمر دهک‌بندی‌ها

مرکز اطلاعات رفاه ایرانیان اعلام کرده است که دهک‌بندی خانوارها به‌صورت مداوم و بر اساس داده‌های جدید از سازمان امور مالیاتی، ثبت احوال و تأمین اجتماعی به‌روزرسانی می‌شود.
هدف، دقت در تخصیص اعتبار کالابرگ و جلوگیری از انحراف منابع است.
با اجرای مرحله پنجم، دهک‌بندی‌ها مبنای اصلی شارژ اعتبارات ماهانه خواهند بود.

سناریوهای دولت برای تثبیت قیمت کالاها در کالابرگ

در جلسات مشترک دولت و مجلس دو سناریوی اصلی برای کنترل بازار کالاهای اساسی مطرح شده است:

سناریوی اول: ثابت نگه داشتن نرخ ارز ترجیحی

در این روش، قیمت نهاده‌های وارداتی با نرخ ثابت ۲۸,۵۰۰ تومان محاسبه می‌شود تا هزینه تولید پایین بماند.
اما تجربه نشان داده که این روش در عمل به کنترل قیمت مصرف‌کننده منجر نمی‌شود و رانت ایجاد می‌کند.

سناریوی دوم: ثابت نگه داشتن قدرت خرید خانوارها (سناریوی غالب)

دولت اکنون بر این الگو متمرکز است.
در این سناریو، ارزش واقعی اعتبار هر خانوار ثابت می‌ماند، حتی اگر قیمت بازار افزایش پیدا کند.
به‌عنوان مثال اگر خانوار برای خرید مرغ سهمیه‌ای اقدام کند، تفاوت قیمت با بازار آزاد از محل یارانه پرداخت می‌شود.

جزئیات مالی اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک

طبق برآوردهای رسمی، برای اجرای این مرحله به ۲۸ هزار میلیارد تومان در ماه منابع نیاز است.
این رقم نشان‌دهنده گستردگی طرح و اهمیت آن در نظام حمایتی کشور است.
منابع مالی از محل هدفمندی یارانه‌ها و بودجه سازمان برنامه تأمین می‌شود.

اهداف اصلی مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی

۱. حمایت از معیشت دهک‌های پایین
۲. کاهش اثر تورم بر سبد غذایی خانوارها
۳. جایگزینی تدریجی یارانه نقدی با اعتبار مصرفی
۴. کاهش نوسانات قیمت کالاهای اساسی
۵. گسترش شبکه توزیع و شفاف‌سازی تراکنش‌ها

این اهداف در هماهنگی کامل با سیاست کلان دولت برای توزیع عادلانه یارانه‌ها تعریف شده است.

آینده کالابرگ الکترونیک؛ گام به‌سوی عدالت معیشتی

با اجرای کامل مرحله پنجم، کالابرگ الکترونیکی به‌صورت هوشمند و متصل به سایر سامانه‌های اقتصادی کشور عمل خواهد کرد.
کارشناسان معتقدند اگر دولت بتواند همزمان با تثبیت قیمت‌ها، تأمین کالا را تضمین کند، این طرح می‌تواند به یکی از موفق‌ترین الگوهای حمایت مستقیم از مردم تبدیل شود.

جمع‌بندی

مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک با تمرکز بر سه تغییر مهم — تثبیت قیمت، افزایش اقلام و همکاری چندوزارتی — وارد مرحله نهایی شده است.
این طرح نه‌تنها از نوسان قیمت کالاهای اساسی جلوگیری می‌کند، بلکه با گسترش شبکه فروش و افزایش اعتبار خانوارها، به بهبود معیشت طبقات کم‌درآمد کمک می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود اجرای استانی از آبان آغاز و به تدریج در سراسر کشور گسترش یابد.

 سوالات متداول

۱. مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک از چه زمانی اجرا می‌شود؟
طبق اعلام وزارت تعاون، از اوایل آبان‌ماه به‌صورت استانی و مرحله‌ای آغاز می‌شود.

۲. مبلغ جدید کالابرگ چقدر است؟
دهک‌های ۱ تا ۳: ماهانه ۵۰۰ هزار تومان، دهک‌های ۴ تا ۷: ماهانه ۳۵۰ هزار تومان.

۳. چه کالاهایی به طرح اضافه شده‌اند؟
گوشت بوقلمون، گوشت بلدرچین، ماهی و میگو.

۴. هدف اصلی مرحله جدید چیست؟
حفظ قدرت خرید مردم و جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی.

۵. آیا یارانه نقدی حذف می‌شود؟
در حال حاضر فقط برای دهک‌های پردرآمد حذف شده و کالابرگ جایگزین آن شده است.