به گزارش خبرگزاری ایمنا، نشست سهجانبه همکاریهای اقتصادی ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو، نقطه تازهای در مسیر توسعه کریدور بینالمللی شمال-جنوب رقم زد؛ نشستی که در آن مقامات ارشد سه کشور بر تسریع در اجرای پروژههای زیربنایی، افزایش حجم ترانزیت کالا و تکمیل خطوط حملونقلی مشترک تأکید کردند.
شاهین مصطفییف، معاون نخستوزیر جمهوری آذربایجان، در جمع خبرنگاران پس از پایان نشست، گفت: «آذربایجان تنها کشوری است که با هر دو کشور ایران و روسیه مرز زمینی دارد و این موقعیت، فرصتی ارزشمند برای تقویت همکاریهای اقتصادی و حملونقلی سهجانبه فراهم کرده است.»
وی با اشاره به محورهای اصلی گفتوگوها در حوزههای حملونقل، انرژی و گمرک، از برنامهریزی برای افزایش حجم ترانزیت در چارچوب همکاری سه کشور خبر داد و افزود: «بر اساس توافقات انجامشده، هدفگذاری شده تا سال ۲۰۲۸ میزان جابهجایی بار در مسیر شمال-جنوب به ۱۵ میلیون تن در سال افزایش پیدا کند.»
تقویت زیرساختهای ترانزیتی در محور آستارا-رشت
معاون نخستوزیر آذربایجان در ادامه، یکی از مؤلفههای کلیدی در تحقق اهداف این کریدور را توسعه زیرساختهای جادهای و ریلی دانست و تصریح کرد: «کارهای ساخت پل آستاراچای از طرف آذربایجان به پایان رسیده و طرف ایرانی نیز اقدامات خود را تا پایان امسال تکمیل خواهد کرد.»
پل آستاراچای، که مرز زمینی دو کشور ایران و آذربایجان را به هم متصل میکند، بخشی مهم از مسیر ترانزیتی شمال-جنوب است و تکمیل آن نقش تعیینکنندهای در تسهیل تبادلات تجاری و کاهش زمان حمل کالا میان دو کشور دارد.
همافزایی سهجانبه برای تحقق اهداف ترانزیتی
در همین نشست، الکسی اورچوک، معاون نخستوزیر روسیه نیز ضمن اشاره به ضرورت هماهنگیهای عملیاتی میان سه کشور، گفت: «دستیابی به هدفگذاری جابهجایی سالانه ۱۵ میلیون تن بار نیازمند تشکیل کارگروه مشترک میان وزارتخانههای حملونقل و گمرک ایران، روسیه و آذربایجان است.»
وی از آغاز مطالعات مهندسی در بخشهایی از مسیر راهآهن رشت–آستارا خبر داد و تأکید کرد که اقدامات طرف ایرانی برای آغاز عملیات اجرایی این مسیر در حال پیشرفت است.
اورچوک با اشاره به نقش راهبردی ایران در اتصال بندرهای جنوبی خلیج فارس به شبکه ریلی روسیه افزود: «توسعه حملونقل جادهای و تکمیل زیرساختهای ریلی در محور سهجانبه، گام مؤثری در جهت افزایش تجارت، کاهش هزینههای ترانزیت و گسترش روابط اقتصادی پایدار میان سه کشور خواهد بود.»
کریدور شمال-جنوب؛ مسیر ژئواکونومیک نوین برای منطقه
بر اساس گزارشهای رسمی وزارت راه و شهرسازی و مطالعات مرکز پژوهشهای مجلس، کریدور بینالمللی شمال–جنوب (INSTC) بهعنوان یکی از مسیرهای کلیدی ترانزیت جهانی، با هدف اتصال بندرهای هند، ایران، آذربایجان و روسیه به بازارهای اروپا طراحی شده است.
این مسیر که حدود ۷۲۰۰ کیلومتر طول دارد، در مقایسه با مسیر سنتی از کانال سوئز، زمان حمل کالا را تا ۴۰ درصد و هزینه حمل را تا ۳۰ درصد کاهش میدهد. به همین دلیل، توسعه آن نهتنها برای ایران بهعنوان حلقهی مرکزی، بلکه برای روسیه و آذربایجان نیز دارای منافع اقتصادی و ژئواستراتژیک است.
کارشناسان حملونقل بینالمللی معتقدند که تکمیل خط ریلی رشت–آستارا بهعنوان حلقهی مفقوده این کریدور، میتواند ظرفیت حمل سالانه را به بیش از ۲۰ میلیون تن افزایش دهد و ایران را به هاب اصلی ترانزیت منطقهای میان خلیج فارس، قفقاز و اروپا تبدیل کند.
چشمانداز همکاریها تا ۲۰۲۸
نشست باکو، علاوهبر بررسی مسائل فنی، بر ایجاد کارگروههای سهجانبه تخصصی در حوزههای گمرک، لجستیک و انرژی نیز تأکید داشت تا هماهنگی اجرایی در سطح دولتها تسهیل شود.
به گفته مقامات آذربایجانی، طرفین توافق کردهاند روند تبادل دادههای گمرکی و دیجیتالیسازی فرایندهای ترانزیتی تسریع شود تا موانع اداری میان مرزها به حداقل برسد.
در مجموع، این نشست را میتوان نقطه عطفی در تثبیت همکاریهای سهجانبه ایران، روسیه و آذربایجان دانست؛ همکاریهایی که نهتنها ظرفیتهای اقتصادی سه کشور را فعال میکند، بلکه در شکلدهی نظم نوین حملونقلی در منطقه اوراسیا نقش کلیدی خواهد داشت.