حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره سخنان معاون اول رئیس‌جمهور پیرامون برنامه‌های یک‌ساله و سه‌ساله دولت برای جبران عقب‌ماندگی علمی کشور و تحقق اهداف سند چشم‌انداز توسعه اظهار کرد: آقای عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، تأکید کردند که در حوزه علم و فناوری دو برنامه مجزا تدوین شده است؛ یک برنامه یک‌ساله برای جبران عقب‌ماندگی‌های کوتاه‌مدت و یک برنامه سه‌ساله برای رسیدن به مسیر علمی تعیین‌شده در سند چشم‌انداز.
دو برنامه یک و سه ساله دولت برای دستیابی به اهداف علمی سند چشم انداز
وی افزود: قابل توجه است که طبق برنامه‌ریزی، کشور باید تا پایان سال جاری به اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ دست می‌یافت. از این رو، لازم است در یک سال پیش‌ِرو عقب‌ماندگی‌های کوتاه‌مدت با سرعت جبران شود و در سه سال بعدی، مسیر دستیابی به اهداف کامل سند چشم‌انداز دنبال شود.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با بیان اینکه دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز شامل تمامی شاخص‌های علمی مورد نظر است، اظهار کرد: شاخص‌های علمی شامل رتبه کشور در سطح بین‌المللی، میزان تولید مقالات، ارجاعات و استنادات علمی، همچنین ثبت طرح‌ها و اختراعات است. برای هر یک از این بخش‌ها برنامه و سند جداگانه تدوین می‌شود، اما همان‌طور که آقای عارف اشاره کرد، تمرکز اصلی بر اجرای برنامه‌هاست و نه صرفاً نگارش سند.
وی افزود: وظایف مشخصی برای هر دستگاه تعیین می‌شود تا ان‌شاءالله پیشرفت در برنامه‌ها و اهداف علمی کشور به‌صورت ملموس مشاهده شود.
افشین با اشاره به موضوع بودجه سال ۱۴۰۵ در حوزه مسائل علمی، عنوان کرد: در هفته جاری جلسه‌ای با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر بهداشت و درمان و اینجانب برگزار خواهد شد تا بتوانیم درباره مسائل بودجه‌ای سال ۱۴۰۵ و پیش‌بینی‌های لازم برای تحقق اهداف و برنامه‌های علمی تصمیم‌گیری کنیم.
ستاد هوش مصنوعی به معاون اول تفویض شده است
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر درباره اینکه آیا مجموعه هوش مصنوعی کشور به‌صورت یک سازمان دولتی محسوب می‌شود یا خیر، با اشاره به تغییر برنامه تشکیل سازمان هوش مصنوعی گفت: نظر دولت این است که فعالیت‌های مجموعه هوش مصنوعی کشور در قالب یک ستاد زیر نظر ریاست محترم جمهوری ادامه یابد؛ این ستاد در حال حاضر به معاون اول رئیس‌جمهور تفویض شده و فعالیت خود را ادامه می‌دهد.
شایان ذکر است که دولت اعلام کرده است به جای تشکیل سازمان ملی هوش مصنوعی کشور، یک ستاد زیر نظر رئیس‌جمهور تشکیل می‌شود که اختیارات آن به معاون اول رئیس‌جمهور تفویض خواهد شد. در این زمینه، فاطمه مهاجرانی، معاون اول رئیس‌جمهور، چندی پیش در نشست خبری خود و در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درباره مخالفت مجلس با عدم تشکیل سازمان، اظهار کرد: «هوش مصنوعی در قالب ستاد زیر نظر معاون اول دنبال خواهد شد.»
این در حالی است که پیرو تصویب ماده واحده «نهایی سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران»، مصوب ۱۴۰۲/۸/۱۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی و در اجرای تفویض موضوع ماده واحده «تشکیل شورای ملی راهبری و تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی»، مصوب جلسه ۹۰۱ مورخ ۲۹/۰۳/۱۴۰۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی، دولت مکلف است، بر اساس بنده (ج) ماده ۶۵ قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۴۰۳/۰۳/۰۱ مجلس شورای اسلامی اقدام به تشکیل سازمان ملی هوش مصنوعی کند، لیکن اخیراً دولت چهاردهم به دنبال تشکیل ستاد هوش مصنوعی ذیل ریاست جمهوری کشور است.
در بند (ج) ماده ۶۵ قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳/۰۳/۰۱ مجلس شورای اسلامی، آمده است: «دولت مکلف است در راستای حمایت از توسعه زیست بوم تحول آفرین هوش مصنوعی قابل اعتماد و پایدار و به منظور تعیین چهارچوب‌ها و ساز و کار تعامل تمامی ذی نفعان، فراهم نمودن دانش و زیرساخت‌های دانش فنی، اجتماعی، اخلاقی و حقوقی، ترویج و افزایش آگاهی در مورد کارکردهای هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف و خطرات بالقوه آن حداکثر ظرف شش ماه از لازم الاجرا شدن این قانون نسبت به اجرای «برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی» با رعایت سیاست‌های کلی نظام، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی اقدام قانونی به عمل آورد.»
این درشرایطی است که مجلس شورای اسلامی در ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ کلیات طرح ملی هوش مصنوعی را به تصویب رساند که با نظر ریاست مجلس شورای اسلامی، این طرح دوشوری شد و برای بررسی جزئیات، به کمیسیون صنایع و معادن مجلس ارجاع شد. در عین حال در جلسه روز یکشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۴ مجلس شورای اسلامی، ماده یک «طرح ملی هوش مصنوعی» را که شامل تعریف جامع اصطلاحات و مفاهیم پایه است، به تصویب رسید.