خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و تشدید خشکسالی، امروز به یکی از چالش‌های جدی در استان کردستان تبدیل شده است.
کاهش منابع آبی، افت سفره‌های زیرزمینی، خروج روان‌آب‌ها از استان و نبود بارش‌های برف‌زا، زنگ خطری برای آینده تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت در منطقه به شمار می‌رود.
خبرگزاری مهر در گفت‌وگویی تفصیلی با رحیم صدیقی، مدیرکل هواشناسی کردستان به بررسی وضعیت اقلیمی استان، پایش داده‌های جوی، دقت پیش‌بینی‌ها، میزان بارش‌ها، وضعیت ایستگاه‌های هواشناسی و چالش‌های آتی پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
وضعیت بارش‌ها در کردستان طی سال‌های اخیر چگونه بوده و چه روندی را طی کرده‌ایم؟
متأسفانه از ابتدای سال ۱۴۰۴ تاکنون، بارندگی خاصی در استان نداشته‌ایم، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال زراعی گذشته، میانگین بارش در استان ۴۴۴.۰۲ میلی‌متر بوده که در مقایسه با میانگین بلندمدت ۳۰ ساله، ۲۴ میلی‌متر کاهش داشته و نسبت به سال گذشته نیز حدود ۲۹ میلی‌متر کمتر بوده است.
ما در یک روند کاهشی مداوم قرار گرفته‌ایم، طی یک دهه اخیر، فقط یکی دو سال ترسالی داشتیم و سایر سال‌ها خشک یا کم‌بارش بوده‌اند.
کاهش بارش‌ها چه پیامدهایی در استان داشته و در چه مرحله‌ای از خشکسالی قرار داریم؟
خشکسالی، مراحل مختلفی دارد؛ از خشکسالی هواشناسی گرفته تا کشاورزی و در نهایت خشکسالی آبی، متأسفانه امروز به مرحله خشکسالی آبی رسیده‌ایم و در بسیاری از مناطق شهری و روستایی استان، با مشکل جدی تأمین آب مواجه شده‌ایم.
در شهرستان بانه، بیش از ۵۰ میلی‌متر کاهش بارش نسبت به سال گذشته ثبت شده که بسیار نگران‌کننده است، این منطقه به دلیل توپوگرافی خاص، بیشتر منابع آبی‌اش را از ذخیره برف‌انبارها در پاییز و زمستان تأمین می‌کند که در سال‌های اخیر به‌شدت کاهش یافته است.
شیب زمین و ساختار طبیعی استان هم در این بحران مؤثر بوده، چرا که کردستان منطقه‌ای کوهستانی و شیب‌دار است. آب ناشی از ذوب برف به دلیل سرعت جریان، نفوذ مناسبی به سفره‌های زیرزمینی ندارد و از استان خارج می‌شود، در شرایطی که بارش برفی هم کاهش یافته، این موضوع مشکل را دوچندان کرده است.
در مناطقی مانند سقز و مریوان نیز این پدیده کم‌کم در حال تبدیل شدن به بحران است و در کل، می‌توان گفت که با کاهش بارش‌های موثر، منابع آبی تجدیدپذیر نیز به شدت کاهش یافته‌اند.
وضعیت پیش‌بینی‌ها برای پاییز و زمستان امسال چگونه است؟
پیش‌بینی‌ها برای پاییز امسال مطلوب نیست و انتظار بارش مؤثری را نداریم، البته امید داریم در زمستان بخشی از کمبودها جبران شود.
نکته مهم اینجاست که نوع بارش‌ها بیشتر به شکل باران خواهد بود و بارش‌های بارانی برخلاف برف، قدرت نفوذ کمتری به عمق زمین دارند، این مسئله در تأمین آب‌های زیرزمینی نگران‌کننده است و احتمال کاهش شدید آب چاه‌های عمیق را در پی دارد.
چه تعداد ایستگاه هواشناسی در کردستان فعال است و چه خدماتی ارائه می‌کنند؟
در حال حاضر ۱۲۰ ایستگاه فعال در سطح استان داریم که شامل ۲ ایستگاه فرودگاهی (سنندج و سقز)، ۸ ایستگاه سینوپتیک، ۱۳ ایستگاه اقلیم‌شناسی (کلیماتولوژی)، ۹۵ ایستگاه باران‌سنجی، ۳ ایستگاه جاده‌ای در گردنه‌ها و یک ایستگاه پایش گرد و غبار است.
همه این ایستگاه‌ها به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند. اطلاعات برخی از این ایستگاه‌ها در سطح جهانی نیز ثبت و منتشر می‌شود.
پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت ما با دقت بیش از ۹۵ درصد انجام می‌شود، این پیش‌بینی‌ها بر اساس مدل‌های فیزیکی و با در نظر گرفتن توپوگرافی منطقه استخراج می‌شوند، پیش‌بینی‌های فصلی هم بین ۵۰ تا ۷۵ درصد صحت دارند.
ما در مرکز پیش‌بینی استان، ۶ نفر نیروی متخصص داریم که همه فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران هستند و به‌صورت مستمر وضعیت جوی را رصد و تحلیل می‌کنند.
در صورت پیش‌بینی هرگونه پدیده جوی خاص، حداقل سه روز زودتر به ستاد مدیریت بحران استان اطلاع‌رسانی می‌شود و از طریق رسانه‌های استانی و سایت رسمی اداره‌کل، خبر به مردم داده می‌شود.
درباره پدیده گردوغبار چه اقداماتی انجام شده است؟
سال گذشته ما ۳۰ هشدار زرد درباره وقوع گردوغبار صادر کردیم، بیشتر این پدیده‌ها منشأ برون‌استانی داشتند، به‌ویژه از سمت استان‌های مرکزی.
امسال هم تاکنون ۲ مورد گردوغبار ثبت شده که مسیر حرکت و منشأ آنها به‌طور دقیق ردیابی شده است و تلاش کرده‌ایم هشدارها را حداقل ۴ ساعت قبل از وقوع صادر کنیم، وظیفه ما هشدار و اطلاع‌رسانی است، اما سنجش شدت آلودگی بر عهده اداره محیط زیست و تصمیم‌گیری برای تعطیلی مدارس و ادارات، با مدیریت بحران است.
آیا در آینده طرح جدیدی برای توسعه ایستگاه‌ها در استان دارید؟
خوشبختانه اخیراً موفق شدیم ۶ ایستگاه باران‌سنجی، یک ایستگاه اقلیم‌شناسی و یک مرکز پیش‌بینی را در مرکز استان راه‌اندازی کنیم و در برنامه داریم که تا بهار سال آینده چند ایستگاه دیگر را در روستاها و بخش‌های محروم استان راه‌اندازی کنیم تا پوشش دقیق‌تری از وضعیت جوی در سراسر کردستان داشته باشیم.
شرایط جوی امروز بسیار متفاوت از گذشته شده است. کاهش بارش‌ها روندی جهانی دارد و طبق بررسی‌ها، تا ۱۰۰ سال آینده هم احتمال تداوم این روند کاهشی وجود دارد.
امید ما به آگاهی‌رسانی دقیق، همکاری مردم و توجه نهادهای تصمیم‌گیر است تا با مدیریت منابع، از بحران پیش رو عبور کنیم.