به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، شماره تازه فصلنامه علمی ـ پژوهشی «قرآن، فرهنگ و تمدن» (دوره ششم، شماره سوم، مهر 1404) منتشر شد؛ شماره‌ای که بیش از گردآوری چند مقاله پژوهشی، تلاشی است برای بازاندیشی در جایگاه قرآن به عنوان نقشه تمدن و مبنای بازسازی فرهنگی در روزگار معاصر. این نشریه با رویکردی میان‌رشته‌ای، کوشیده است قرآن را نه صرفاً متن مقدس و آیینی، بلکه راهنمایی برای طراحی تمدنی نوین در جهان اسلام بازخوانی کند.
در مقاله نخست با عنوان «آسیب‌شناسی موانع توسعه فرهنگ قرآنی با نگاه تحلیلی به منشور توسعه فرهنگ قرآنی کشور»، حسین قادری بغداد‌آباد و همکارانش مسیر سیاست‌گذاری فرهنگی کشور را در نسبت با متن قرآن مورد نقد قرار داده‌اند. نویسندگان بر این باورند که ضعف نهادهای میان‌سطح و نبود پیوند واقعی میان متن مقدس و زیست اجتماعی، مانع تحقق توسعه فرهنگی قرآنی در ایران شده است. در ادامه، روح‌الله محمدی در مقاله‌ای با عنوان «مبانی جامعه‌شناختی سبک زندگی قرآنی در حوزه تعاملات اجتماعی» از قرآن به‌عنوان نظام ارتباطی و اخلاقی یاد می‌کند که می‌تواند روابط انسانی را از رقابت و فردگرایی به همدلی و تعاون سوق دهد و از این منظر، جامعه ایمانی را به سمت تمدن قرآنی هدایت کند.
در مقاله‌ای دیگر، مریم نساج و مهری صادقیان با محوریت سوره نور، طرحی تربیتی برای عصر جدید ارائه کرده‌اند. آنان سوره نور را نقشه‌ای تمام‌ساحتی برای تربیت انسان در جهان مدرن می‌دانند؛ طرحی که از درون خانواده و با بازسازی مفهوم حیا، حریم و حقیقت آغاز می‌شود و به ساخت جامعه‌ای اخلاق‌محور می‌انجامد. حجت‌الله مهرابی و همکارانش نیز در مقاله «همگرایی تمدن‌ها: تحلیل ایثار و جهاد در آموزه‌های بودا و نقد قرآنی آن» با رویکرد تطبیقی میان اسلام و بودیسم، به تبیین تفاوت‌های معنایی میان فداکاری در دو سنت پرداخته‌اند. از منظر قرآن، جهاد و ایثار مفاهیمی اجتماعی و عدالت‌محورند، در حالی که در بودیسم، بیشتر جنبه فردی و انزواگرانه دارند. این مقاله نمونه‌ای از گفت‌وگوی میان ادیان با محوریت عقلانیت قرآنی است که می‌تواند پایه‌ای برای تعامل تمدنی در جهان آینده باشد.
در بخش ترویجی این شماره، سمیه عمادی و مهری کریمی در مقاله «مولفه‌های تمدن اسلامی بر اساس سیر تاریخی نزول داستان حضرت نوح(ع) در قرآن کریم» کوشیده‌اند مفهوم «تمدن نجات» را از دل روایت قرآنی استخراج کنند؛ تمدنی که بر ایمان، پاکی و بازسازی اجتماعی پس از بحران استوار است. همچنین آزرم مرکزی و محمدرضا شریف‌زاده با بهره‌گیری از نظریه پیرامتنیت ژرار ژنت، ساختار بلاغی و پیرامتنی قرآن را تحلیل کرده‌اند تا نشان دهند زبان قرآن، خود الگویی برای ادبیات قدسی و فرهنگ اسلامی است.
شماره جدید فصلنامه «قرآن، فرهنگ و تمدن» تصویری جامع از تنوع رویکردها در مطالعات قرآنی معاصر ارائه می‌دهد؛ از سیاست‌گذاری فرهنگی تا جامعه‌شناسی دین، از تربیت و خانواده تا گفت‌وگوی ادیان و از نظریه ادبی تا معناشناسی تاریخی قرآن. در مجموع، این شماره تلاشی است برای پاسخ به پرسشی بنیادین: چگونه می‌توان از متن مقدس، نظامی تمدنی ساخت؟ پرسشی که همچنان در قلب اندیشه ایرانی و اسلامی تپنده است و هر شماره از این فصلنامه، گامی در مسیر پاسخ به آن به شمار می‌آید.
انتهای پیام/