به گزارش خبرگزاری ایمنا، در روزهای اخیر، مرز میان افغانستان و پاکستان بار دیگر به کانون تنش‌های نظامی تبدیل شده است. حملات متقابل، ادعاهای نقض حاکمیت و گسترش دامنه درگیری‌ها، نه تنها ثبات منطقه را تهدید می‌کند بلکه امکان شعله‌ور شدن یک منازعه بزرگ‌تر را در خود دارد. در این مقاله به ریشه‌ها، وضعیت کنونی و پیامدهای احتمالی این جنگ مرزی می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: چرا پاکستان به خاک افغانستان حمله کرد؟
ریشه‌ها و عامل‌های تنش
مرز دیورند و اختلاف دیرینه
خط مرزی دیورند که پاکستان آن را به‌عنوان مرز رسمی پذیرفته، هرگز توسط دولت‌های افغانستان رسمی شناخته نشده است. این اختلاف تاریخی، به یک مناقشه ژئوپولیتیک تبدیل شده که زمینه ساز بسیاری از دعواهای امنیتی میان دو کشور است.
گروه‌های مسلح مرزی و نقش تی‌تی‌پی
اسلام‌آباد بارها دولت طالبان افغانستان را به پناه دادن به اعضای تی‌تی‌پی (Tehrik-i-Taliban Pakistan) متهم کرده است. این گروه از مرزهای افغانستان برای انجام حملات در خاک پاکستان استفاده می‌کند و پاکستان مدعی است که کابل آن را کنترل نمی‌کند یا تمایلی به مقابله ندارد، این اتهام، یکی از مهم‌ترین بهانه‌های پاکستان برای مداخلات مرزی محسوب می‌شود.
رقابت ژئوپولیتیک منطقه‌ای
هند، چین، ایران و قدرت‌های منطقه‌ای دیگر در معادلات افغانستان و پاکستان نقش دارند. پاکستان نگران نفوذ هند در افغانستان است و سعی دارد از طریق طالبان و تأثیر بر گروه‌های امنیتی، کنترل استراتژیک منطقه‌ای خود را حفظ کند. این رقابت منطقه‌ای گاه به جنگ نیابتی در مرزهای دو کشور بدل شده است.
بیشتر بخوانید: واکنش ایران به درگیری افغانستان و پاکستان
وضعیت فعلی درگیری‌ها
حملات اخیر و واکنش‌ها
طالبان افغانستان اعلام کرده‌اند که به پایگاه‌های پاکستان در ولایت‌های مرزی حمله کرده‌اند. برخی گزارش‌ها از سقوط دو پایگاه نظامی پاکستان حکایت دارند.
در پاسخ، پاکستان با استفاده از توپخانه و امکانات سنگین به مواضع طالبان شلیک کرده است.
نیروهای هر دو طرف ادعا می‌کنند در چندین نقطه درگیر شده‌اند و تلفات انسانی گزارش شده است.
گستردگی جغرافیایی درگیری
برخی منابع از برافروختگی نبرد در هفت استان مرزی خبر داده‌اند و ادعا می‌کنند طالبان حملاتی را در ولایت‌های ننگرهار، هلمند و کنر انجام داده است.
درگیری‌ها در امتداد چند منطقه مرزی در خط دیورند گزارش شده است.
ادعاها و اتهامات متقابل
طالبان می‌گویند که پاکستان حریم هوایی افغانستان را نقض کرده است و هدفی برای مواضع نظامی در آن سوی مرز تعیین کرده است.
پاکستان اما مدعی است اگر عناصر تروریستی از خاک افغانستان خاک پاکستان را تهدید کنند، حق دفاع مشروع خود را دارد و ممکن است وارد خاک افغانستان شود.
پیامدها و آینده احتمالی
وخامت اوضاع امنیتی
اگر درگیری ادامه یابد، مرزهای همراه با درگیری مستمر بدل به منطقه جنگی شمالی-جنوبی خواهند شد. مردم مرزنشین گرفتار زد و خورد می‌شوند و امنیت محلی مختل خواهد شد.
مخاطره نقش‌آفرینی قدرت‌های بزرگ
با بالا گرفتن تنش، کشورهای منطقه و حتی بازیگران بین‌المللی امکان مداخله پیدا می‌کنند یا از طریق دیپلماسی فشار وارد کنند، این وضعیت می‌تواند افغانستان را به صحنه رقابت‌های بین‌المللی تبدیل کند.
بحران مهاجرت و انسانی
در صورت تشدید جنگ، موجی از آوارگی مرزی بین دو کشور شکل خواهد گرفت. مناطق مرزی ممکن است ناامن شوند و برای غیرنظامیان خطراتی جدی به همراه داشته باشند.
فروپاشی موازنه در درون طالبان
پاکستان تلاش دارد جناحی در طالبان را که تحت نفوذش است، تقویت کند و جناح‌های نزدیک به هند یا مستقل را تضعیف نماید. ادامه تنش می‌تواند به شکاف‌های داخلی طالبان دامن بزند.
تهدید به جنگ گسترده
اگر یکی از طرفین در واکنش به ادعای تجاوز دست به عملیات عمیق بزند، ممکن است جنگی فراتر از مرزها شکل گیرد. چنین سناریویی می‌تواند پاکستان را وارد درگیری زمینی در افغانستان کند.
بیانیه وزارت دفاع افغانستان در مورد درگیری با پاکستان
وزارت دفاع افغانستان در مورد درگیری‌های اخیر در مرز پاکستان بیانیه‌ای صادر کرد.
در این بیانیه آمده است که عملیات نیروهای نظامی افغانستان شامل حملاتی به مکان‌هایی است که از آنجا پهپاد به خاک افغانستان پرتاب شده و حریم هوایی افغانستان نقض می‌شود.
بر اساس این بیانیه، ارتش افغانستان مواضع نظامی در آن سوی مرز را که اغلب برای حمله به غیرنظامیان و تضعیف تمامیت ارضی افغانستان استفاده می‌شوند، بمباران کرد.
وزارت دفاع افغانستان در این بیانیه اعلام کرد که هم‌زمان با حمله به مواضع ارتش پاکستان، برخی از مکان‌های مرتبط با داعش در داخل خاک پاکستان هدف قرار گرفته است.
این وزارتخانه تاکید کرد که عملیات نظامی ارتش افغانستان تا توقف کامل نقض تمامیت ارضی کشور ادامه خواهد یافت.
این عملیات تا توقف کامل نقض مرزها ادامه خواهد یافت.