خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: انگیزه اصلی توجه انسان به مسائل اجتماعی و جامعه گرایی، از طبیعت انسان سرچشمه می گیرد، و این جمله که «انسان مدنیّ بالطَّبع» است در میان همه جامعه شناسان، یک جمله شناخته شده ای است. گوشه گیری و انزوا روح انسان را به شدّت آزار می دهد، و بر اساس مطالعات جامعه شناسان در مورد افراد تارک دنیا، انزوا و گوشه گیری اثر بدی در روح آنها گذارده و در آنان افسردگی و یأس و توهّم و در غالب اوقات تولید اختلال روانی می کند. (۱) و به همین دلیل یکی از بدترین شکنجه ها برای انسان، زندان های انفرادی است که حتی در صورت ضرورت نیز نباید ادامه یابد، زیرا به یقین موجب اختلال روانی می شود، مگر در کسانی که روح عرفانی فوق العاده قوی داشته باشند و با خدا انس بگیرند، و راز و نیاز با او را جانشین همه چیز کنند.

البته توجه انسان به زندگی اجتماعی و گروهی تنها از طبیعت و فطرت او سرچشمه نمی گیرد. بلکه منطق و عقل نیز، این کار را به او توصیه می کند. چرا که بدون زندگی اجتماعی، هیچ گونه رشد و ترقی نصیب انسان ها نمی شود، و اگر انسان ها از همدیگر جدا زندگی می کردند، امروز تقریباً شبیه انسان های نخستین بودند، زیرا با یک مطالعه ساده می توان فهمید که تمام علوم، دانش ها، معارف و صنایع، از ضمیمه شدن افکار، اندیشه ها و تجربیات به یکدیگر به وجود آمده، و همین امر است که قطار جامعه انسانی را به پیش رانده و از پیچ و خم ها عبور می دهد، و به قلّه های ترقی و تکامل می رساند. به طور کلی می توان گفت که تنهایی و عُزلت سرچشمه بسیاری از مفاسد، بدبختی ها و ناکامی ها است، از جمله:

۱ـ بسیاری از انحرافات فکری و اعوجاج سلیقه، کج اندیشی و بدخُلقی، از انزوا و گوشه گیری سرچشمه می گیرد. به همین دلیل افراد منزوی غالباً افراد تندخو، سخت گیر، لجوج، و خودبزرگ بین هستند (البته این اصل مانند هر اصل دیگری استثنائاتی دارد).

۲ـ عجب و خود پسندی یکی دیگر از آثار گوشه گیری و انزوا است. زیرا انسان بر اساس غریزه حبّ ذات، معمولاً به خود و آثارش سخت علاقه مند است، و هرگاه با دیگران معاشرت نداشته، و فضائل و کمالات آنها را نبیند و خویش را با آنها مقایسه نکند، سبب می شود که خود را برترین و بالاترین انسان ها تصوّر کند. از این رو، عجب و خود بینی فوق العاده، از حالت توهّم و خیال پروری حکایت می کند. اما هنگامی که انسان با دیگران معاشرت کند، غالباً می بیند که افراد فاضل تر، عالم تر، پاک تر و با تقواتر از او نیز وجود دارد، یا لااقل افراد زیادی همانند او هستند. از همین رو از عالم خیال و وهم و پندار فاصله می گیرند، و از ادعای بیهوده پرهیز می کند.

۳ـ سوءِ ظن به همه افراد حتی نزدیک ترین کسان، یکی دیگر از آثار منفی انزوا طلبی و گوشه گیری است، و عجب اینکه سوء ظن سبب گوشه گیری می شود، و گوشه گیری سبب سوء ظن بیشتر، این گونه افراد مردم را نادرست، آلوده، حق نشناس، حسود و کینه توز می پندارند، ولی هرگاه در اجتماع ظاهر شوند، و دوستان خوبی برای خود برگزینند، به زودی می فهمند که همه این توقعات باطل بوده است.
۴ـ غافل ماندن از عیوب خویش. انسان معمولا به خاطر حب ذات، عیوب خود را نمی بیند، بلکه گاه عیوب خود را، صفات برجسته و نقطه های قوّت می پندارد. چرا که انسان همیشه باید عیوب خود را در آیینه قضاوت دیگران تماشا کند، و ببینند افراد بی طرف و بی نظر درباره او چه می گویند و چه انتقاد و ایرادی دارند، حتی انسان عیوب خود را در آیینه فکر بدخواهانش بهتر می تواند ببیند، چرا که آنان در صدد عیب جویی هستند، و مو به مو شرح می دهند؛ ولی افراد منزوی و گوشه گیر از چنین آئینه ای محرومند.

۵ـ دور ماندن و محروم ماندن از تجربیات دیگران. فکر و نیروی هر انسانی محدود است و تنها بخش های کوچکی از زندگی را می تواند تجربه کند. ولی اگر با دیگران مخصوصاً افراد صاحب نظر در تماس باشد، دریایی از علم و دانش و تجربه و آزمون در اختیار قرار می گیرد، که می تواند همه خواسته های خود را در آن بیابد، و مشکلات را به کمک این علوم و تجربه ها حل نماید. یکی از اسرار پیشرفت سریع علم در زمان ما، تشکیل کنگره ها، انجمن ها، و به اصطلاح همایش ها است که از مناطق مختلف یک کشور یا از نقاط مختلف دنیا در هر سال، و گاه در هر ماه جمع می شوند و در این گردهمایی ها، فرآورده های علمی و تجربیات خود را به یکدیگر منتقل می سازند، و گاه رسانه های عمومی جانشین این گردهمایی ها می شود.

در نهایت، آثار و برکات اجتماع گرایی بیش از آن است که بتوان در این مختصر بیان کرد، و آنچه گفتیم گوشه ای از آن بود، همچنین زیان های انزوا طلبی و گوشه گیری نیز فراتر از اینها است. (۲)

پی نوشت ها: