به گزارش اقتصادنیوز، شهردار تهران چندی پیش اعلام کرد که توانسته بیش از هزار کارگر ایرانی را برای کار در بخش پاکبانی استخدام کند و به این ترتیب، به‌زعم او، بخش بزرگی از نیروهای غیربومی از سیستم خدمات شهری حذف شده‌اند.
پرداخت حقوق پاکبان ایرانی به تعویق افتاد
اما روایتی که اقتصادنیوز از دل خیابان‌های شمال شهر جمع کرده، تصویر دیگری را نشان می‌دهد: پاکبانانی که می‌گویند هنوز افغان‌های بدون مجوز در همان لباس‌های نارنجی کار می‌کنند، با دستمزدهایی پایین‌تر و ساعات کاری چندبرابر و چند شیفت پشت‌سرهم.
در میانه‌ی همین آشفتگی، برخی کارگران ایرانی در شغل پاکبانی هم از سه ماه حقوق معوقه، پیمانکاران بی‌مسئولیت و وعده‌های توخالی گلایه دارند.
پاکبانان منطقه‌ی یک تهران در گفت‌وگو با اقتصادنیوز از وضعیتی می‌گویند که فاصله‌ی زیادی با ادعاهای رسمی دارد.
وعده های شهرداری را بشنوید و باور نکنید
یکی از آن‌ها که ۱۹ سال سابقه کار دارد، می‌گوید:«خانم، کدام ۲۵ تومن؟ من ایرانی‌ام، ۱۹ سال سابقه کار دارم، سه ماه حقوق نگرفته‌ام. تازه دیروز ۱۵ میلیون برایم ریختند. هرچی شهرداری وعده می‌دهد، توخالی است، بشنوید و باور نکنید.ما نمی‌دانیم پیمانکار کیست. فقط یکی دو بار نماینده‌اش را دیدیم. من با ماشین کار می‌کنم، تا ظهر سر شیفت هستم، برای ماشین یک پول جدا می‌گیرم و برای روز پاکبانی هم مبلغی دیگر. اما در سه ماه گذشته فقط ۱۵ میلیون ریختند؛ همین و تمام.»
اقتصادنیوز: زهرا نژادبهرام، عضو پیشین شورای شهر تهران می گوید شهرداری و پیمانکاران حق نداشتند نیروهای غیرقانونی را به خدمت بگیرند و حالا هم نمی‌توانند بابت پیامدهای این تخلف، طلبکار باشند.
پاکبان‌های افغان بدون مجوز هنوز مشغول به کارند؛ اما...
در حالی‌که شهرداری تهران مدعی است کارگران افغان از سیستم پاکبانی حذف شده‌اند، چندین پاکبان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادنیوز می‌گویند واقعیت میدان چیز دیگری است.یکی از آن‌ها می‌گوید:«الان در منطقه‌ی ما، ناحیه‌ی دوم، حدود ۲۶–۲۷ نفر افغان کار می‌کنند. بعضی‌ها مجوز دارند، بعضی‌ها ندارند. شهردار می‌گوید همه ایرانی شده‌اند، دروغ است. این‌ها هنوز هستند، فقط بهشان گفته‌اند چیزی نگویید. به افغان‌ها پول کمتری می‌دهند، مثلاً برای چهار شیفت کاری ۲۸ میلیون. بدون بیمه، بدون حق اولاد، بدون مرخصی. همه‌اش می‌ماند در جیب پیمانکار.»
او اضافه می‌کند:«برخی پیمانکارها ایرانی‌ها را اذیت می‌کنند تا ول کنند بروند. چون افغان‌ها برایشان صرفه دارند. هیچ‌کس به وضعیتشان کاری ندارد. مجوز ندارند ولی سر کارند. چند هفته پیش گروهی کارگر ایرانی اهل تبریز را آوردند هیچ‌کدامشان نمادند تا کار کنند، فشار کار را که دیدند رها کردند و رفتند و ما هم که سرکار هستیم مجبوریم.»
کارگران ایرانی حقوق نگرفتند چه برسد به افزایش حقوق
یکی دیگر از پاکبانان می‌گوید خانواده‌اش در شهرستان مستأجر است و خودش سه ماه است حقوق نگرفته: «شاید باور نکنید اما قسم می‌خورم پول نان بچه‌هایم را ندارم. سه ماه است هیچ حقوقی نداده‌اند. دیروز فقط ۱۵ میلیون ریختند. پیمانکار را نمی‌بینیم، هیچ‌کس پاسخگو نیست.»
او می‌گوید در هر ناحیه ۱۰ها نفر بدون حقوق مانده‌اند:«ناحیه‌ی ما نزدیک ۶۰۰–۷۰۰ نفر نیرو دارد؛ افغان و ایرانی. از این میان، شاید ۲۰۰–۳۰۰ نفر ایرانی باشند که می‌دانم همان ایرانی‌ها هم سه ماه است حقوق نگرفته‌اند.»
معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران به اقتصادنیوز گفت: مهاجران غیر قانونی برای پاکبانی استخدام نشده بودند، پیش از این هم قراردادهای ما با پیمانکاران الزام به استخدام نیروی ایرانی داشت، اما در گذشته کمبود نیروی ایرانی و شرایط سخت کاری باعث شده بود پیمانکارها از نیروی اتباع استفاده کنند.
در روایت‌های مختلف، نام پیمانکاران و شرکت‌های طرف قرارداد متفاوت است اما مضمون واحد است:کارگران می‌گویند شهرداری از پیمانکارها حمایت می‌کند و در مقابل، پیمانکاران هم نه حقوق می‌دهند و نه بیمه. یکی از پاکبان‌ها با عصبانیت می‌گوید:«شهرداری دروغ می‌گوید، چون به نفع پیمانکار است. پیمانکار را آورده‌اند که فقط منبع درآمد خودش باشد. ما را اصلاً آدم حساب نمی‌کنند.»
از وعده ۲۵ میلیونی آقای شهردار تا پرداخت‌های ۱۵ میلیونی
در ماه‌های اخیر، مدیران شهری اعلام کرده‌اند که دستمزد پاکبانان به حدود ۲۵ میلیون تومان برای ۸ ساعت کار افزایش یافته است تا نیروی کار ایرانی بیشتری جذب شود، اما باز هم روایت میدانی اقتصادنیوز چیز دیگری را نشان داد: درحالی‌که برای کارگر ایرانی با 19 سال سابقه رقم ۱۵ میلیون در ماه ثبت شده، افغان‌ها با کار چند شیفتی دریافتی حدود ۲۸ میلیون دارند؛ آن هم بدون بیمه و مزایا.
این اختلاف نه فقط نشان از بی‌نظمی در نظام پرداخت دارد، بلکه نشان می‌دهد وعده‌ی «افزایش مزد و جذب نیروهای ایرانی» هنوز در عمل محقق نشده است.
بخش عمده‌ی گلایه‌ی پاکبانان از پیمانکارانی است که واسطه میان آن‌ها و شهرداری‌اند. این نظام پیمانکاری، سال‌ها است در شهرداری تهران برقرار است و بارها نیز از سوی شورا و رسانه‌ها نقد شده، اما تغییری نکرده است.
اقتصادنیوز: حجت نظری، عضو پیشین شورای شهر تهران به اقتصادنیوز گفت: متأسفانه ماجراجویی‌های آقای شهردار وقت زیادی برای خدمت‌رسانی واقعی باقی نگذاشته و در پنج سال گذشته هم وضعیت نظافت شهر هیچ‌گاه در سطح قابل قبولی نبوده است.
به گفته‌ی یکی از پاکبانان:«پیمانکار خودش خانواده دارد، ولی به کارگر رحم نمی‌کند. نه بیمه می‌دهد، نه عیدی، نه اضافه‌کار. فقط یک پول خالی. حتی بیمه‌ی ۱۹ ساله‌ی من هم ناقص است، با اینکه فیش حقوق دارم.»
در حالی‌که مدیریت شهری از «ایرانی‌سازی نیروی کار خدماتی» و «بهبود معیشت پاکبانان» سخن می‌گوید، روایت کارگران از کف خیابان، تصویری متفاوت ارائه می‌دهد؛ پاکبانانی که یا حقوقشان ماه‌ها عقب افتاده، یا با پیمانکارانی طرف‌اند که هیچ پاسخی نمی‌دهند؛ افغان‌هایی که هنوز بدون مجوز کار می‌کنند و کارگران ایرانی‌ای که از بیمه، مزایا و امنیت شغلی بی‌بهره‌اند و تاب کار با این شرایط را ندارند.
تهران هر روز تمیز می‌شود اما نه آنطور که باید و نه با آن تعداد نیروی لازم بلکه با کارگرانی در چندین و چند شیفت پشت‌سرهم، زیر پوست این رفت وروب، بی‌ثباتی، بی‌عدالتی و ناامیدی در جریان است. پاکبانان هنوز همان چهره‌های خسته‌ی سحرگاهی‌اند که خیابان‌های شهر را می‌رو‌بند، اما از وعده‌های شهرداری تنها گردِ خستگی بر دستانشان باقی مانده است.
∎