کالابرگ الکترونیکی که در ابتدا به‌صورت محدود و آزمایشی در چند استان اجرا می‌شد، اکنون وارد فاز ملی و اجرایی جدید شده است.
وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بانک مرکزی اعلام کرده که این طرح، به‌عنوان ابزار هوشمند حمایت معیشتی و کنترل بازار کالاهای اساسی، از مهرماه ۱۴۰۴ در سراسر کشور اجرایی می‌شود.
بر اساس اعلام رسمی، کالابرگ الکترونیکی نه‌تنها جایگزین یارانه نقدی نیست، بلکه به‌عنوان سپر معیشتی خانوارها در برابر تورم کالاهای اساسی طراحی شده تا سفره مردم از نوسانات قیمتی در امان بماند.
هدف از اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی
هدف اصلی اجرای این طرح، افزایش قدرت خرید خانوارها، کنترل تورم در بخش خوراکی‌ها، و توزیع عادلانه یارانه‌ها است.
به گفته سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی:«کالابرگ الکترونیکی، ابزار نوینی است برای رساندن یارانه واقعی به مردم بدون اینکه منابع کشور هدر برود. این طرح به معنای بازگشت به کوپن نیست، بلکه استفاده از فناوری برای مدیریت هدفمند یارانه‌هاست.»
در واقع، این طرح با تلفیق فناوری مالی، داده‌های رفاهی و شبکه فروش هوشمند، سعی دارد ساختار قدیمی یارانه نقدی را به مدل جدیدی از یارانه کالایی دیجیتال تبدیل کند.
کالابرگ الکترونیکی چیست؟
کالابرگ الکترونیکی، نوعی اعتبار یارانه‌ای دیجیتال است که در کارت بانکی یا اپلیکیشن اختصاصی هر فرد شارژ می‌شود.
دارندگان کالابرگ می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های منتخب، کالاهای اساسی مانند روغن، برنج، مرغ، تخم‌مرغ، شیر، ماکارونی و قند را با قیمت یارانه‌ای خریداری کنند.
اعتبار کالابرگ‌ها ماهانه شارژ می‌شود و اعتبار استفاده نشده به ماه بعد منتقل نمی‌شود.
این کارت‌ها برای دهک‌های اول تا ششم درآمدی فعال شده‌اند و دهک‌های دیگر در فازهای بعدی اضافه خواهند شد.
نحوه استفاده از کالابرگ الکترونیکی
استفاده از کالابرگ الکترونیکی بسیار ساده است و نیازی به مراجعه حضوری ندارد. مراحل به شرح زیر است:
-
ورود به سامانه "کالابرگ من" به آدرس: www.kalabarg.ir
-
احراز هویت با کد ملی و شماره تلفن همراه ثبت‌شده در یارانه خانوار
-
مشاهده اعتبار ماهانه و فهرست کالاهای مشمول
-
خرید کالاهای اساسی از فروشگاه‌های عضو طرح
-
ثبت خودکار تراکنش در سامانه و نمایش موجودی باقی‌مانده
به گفته معاون فناوری وزارت اقتصاد، تا پایان مهرماه، بیش از ۸۰ هزار فروشگاه در سراسر کشور به سامانه کالابرگ الکترونیکی متصل شده‌اند.
دهک‌های مشمول و مبلغ اعتبار ماهانه
کالابرگ الکترونیکی در فاز جدید، به‌صورت پلکانی و با اولویت دهک‌های پایین اجرا می‌شود:
| دهک درآمدی | میزان اعتبار (تومان) | توضیحات |
|---|---|---|
| دهک ۱ تا ۳ | 9۰۰,۰۰۰ | بیشترین حمایت |
| دهک ۴ تا ۶ | 65۰,۰۰۰ | یارانه ترکیبی (نقدی + کالابرگ) |
| دهک ۷ تا ۹ | فعلاً مشمول نیستند | فاز بعدی اجرای طرح |
طبق برنامه وزارت رفاه، خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی به‌صورت خودکار در اولویت دریافت قرار دارند.
کالاهای مشمول طرح کالابرگ
کالاهای اساسی در فاز اول طرح شامل ۱۰ قلم است که قیمت آن‌ها بر اساس نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار ثابت می‌ماند:
-
برنج ایرانی و خارجی
-
روغن مایع
-
مرغ گرم و منجمد
-
تخم‌مرغ
-
شیر و لبنیات پرمصرف
-
ماکارونی
-
قند و شکر
-
حبوبات
-
پنیر پاستوریزه
-
رب گوجه‌فرنگی
وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است که فهرست کالاها هر سه ماه یک‌بار بازنگری و به‌روزرسانی می‌شود.
شبکه فروش هوشمند و نظارت بر قیمت‌ها
در فاز جدید، تمامی فروشگاه‌های شرکت‌کننده موظف‌اند از سامانه یکپارچه کالابرگ الکترونیکی استفاده کنند.
این سامانه قیمت کالا را به‌صورت لحظه‌ای رصد می‌کند و از تخلفات مانند فروش خارج از سهمیه جلوگیری می‌کند.
به گفته وزارت صمت، در این فاز بیش از ۲۴ هزار فروشگاه زنجیره‌ای، تعاونی و سوپرمارکت شهری و روستایی به سیستم کالابرگ متصل شده‌اند.
کالابرگ یا یارانه نقدی؟ تفاوت در چیست؟
| ویژگی | کالابرگ الکترونیکی | یارانه نقدی |
|---|---|---|
| نوع حمایت | اعتباری برای خرید کالا | پول نقد قابل برداشت |
| هدف | حفظ قدرت خرید کالاهای اساسی | پرداخت مستقیم به خانوار |
| نظارت | کنترل لحظه‌ای قیمت و تراکنش | فاقد نظارت دقیق |
| اثر تورمی | کمتر | بیشتر |
| دهک‌های مشمول | دهک‌های پایین | تمام دهک‌ها (به‌جز دهک دهم) |
نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که کالابرگ نسبت به یارانه نقدی، اثر ضدتورمی بیشتری دارد و مانع از افزایش قیمت مواد غذایی می‌شود.
آثار اقتصادی اجرای فاز جدید کالابرگ
اجرای فاز ملی کالابرگ الکترونیکی چند اثر اقتصادی مهم دارد:
-
کنترل تورم مواد غذایی: با تثبیت قیمت کالاهای اساسی، تورم خوراکی‌ها کاهش می‌یابد.
-
شفاف‌سازی جریان یارانه‌ها: حذف واسطه‌ها و ردیابی دیجیتال تراکنش‌ها مانع از فساد می‌شود.
-
افزایش امنیت غذایی: دسترسی منظم اقشار کم‌درآمد به کالاهای ضروری تضمین می‌شود.
-
صرفه‌جویی ارزی: جلوگیری از هدررفت منابع یارانه‌ای در واردات غیرضروری.
چالش‌های طرح کالابرگ الکترونیکی
اگرچه اجرای کالابرگ مزایای زیادی دارد، اما چالش‌هایی نیز مطرح است:
-
ضعف پوشش اینترنت در مناطق روستایی
-
نیاز به آموزش فروشندگان در کار با سامانه
-
محدودیت منابع مالی در صورت گسترش دهک‌ها
-
احتمال نارضایتی دهک‌های غیرمشمول
وزارت اقتصاد اعلام کرده است که برای رفع این مشکلات، همکاری با شرکت پست، بانک‌ها و اپراتورهای تلفن همراه آغاز شده است.
امنیت داده‌ها و حریم خصوصی کاربران
یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران، امنیت اطلاعات در سامانه کالابرگ است.
وزارت ارتباطات تأکید کرده که اطلاعات خانوارها در مرکز داده ملی دولت (GSB) ذخیره و رمزنگاری می‌شود.
تمام تراکنش‌ها با پروتکل‌های SSL و توکن‌سازی امنیتی انجام می‌شود تا خطر نفوذ یا سوءاستفاده به حداقل برسد.
راه‌های پشتیبانی و پیگیری مشکلات کالابرگ
در صورت بروز هرگونه مشکل در فعال‌سازی یا استفاده از کارت کالابرگ، شهروندان می‌توانند از راه‌های زیر اقدام کنند:
-
تماس با مرکز پشتیبانی وزارت اقتصاد: ۱۵۷۷
-
مراجعه به سامانه پشتیبانی:
support.kalabarg.ir -
حضور در دفاتر پیشخوان منتخب
-
ارسال پیام به سامانه پیامکی ۳۰۰۰۷۷
زمان‌بندی اجرای فاز جدید
برنامه زمان‌بندی اجرای طرح به‌صورت تدریجی تا پایان سال ۱۴۰۴ اعلام شده است:
| فاز | زمان اجرا | توضیحات |
|---|---|---|
| فاز ۱ | تا پایان شهریور ۱۴۰۴ | اجرای آزمایشی در ۱۰ استان |
| فاز ۲ | مهر تا آذر ۱۴۰۴ | اجرای سراسری در کشور |
| فاز ۳ | زمستان ۱۴۰۴ | اتصال به سامانه کالابرگ بازنشستگان و کارمندان دولت |
سخنان وزیر اقتصاد درباره فاز جدید
سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد:«کالابرگ الکترونیکی، محور اصلی اصلاح نظام یارانه‌ای کشور است. این طرح با هوشمندسازی توزیع یارانه‌ها، نه تنها از هدررفت منابع جلوگیری می‌کند، بلکه باعث افزایش عدالت اقتصادی می‌شود.»
نظر کارشناسان اقتصادی
کارشناسان معتقدند که اگر منابع مالی طرح به‌صورت پایدار تأمین شود، کالابرگ می‌تواند جایگزین مؤثر یارانه نقدی شود.
به گفته دکتر محمدقلی یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه:«مزیت کالابرگ در این است که یارانه دقیقاً در محل مصرف تخصیص می‌یابد، نه در حساب بانکی؛ بنابراین اثر تورمی آن کمتر است و باعث افزایش واقعی قدرت خرید می‌شود.»
آینده کالابرگ در اقتصاد ایران
با ورود طرح به فاز جدید، دولت قصد دارد آن را به پلتفرم جامع حمایت معیشتی تبدیل کند تا علاوه بر کالاهای خوراکی، سایر حوزه‌ها مانند دارو، انرژی و آموزش را نیز پوشش دهد.
مدنی‌زاده تأکید کرده است که در گام بعدی، «کالابرگ انرژی» برای گاز و برق خانگی نیز طراحی خواهد شد تا یارانه‌ها به‌صورت هدفمند به خانوارهای کم‌مصرف تخصیص یابد.
جمع‌بندی
طرح کالابرگ الکترونیکی وارد مرحله‌ای تازه شده است؛ مرحله‌ای که فناوری، شفافیت و عدالت اجتماعی را در محور سیاست‌های حمایتی قرار می‌دهد.
این طرح اگر با مدیریت صحیح، نظارت مستمر و پشتیبانی مالی پایدار همراه شود، می‌تواند به‌عنوان دیوار دفاعی معیشت مردم در برابر تورم و تحریم‌ها عمل کند و الگویی موفق برای نظام یارانه‌ای آینده ایران باشد.