به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ دکتر بهنام یاوری، دکترای ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبایی و مشاور سابق معاونت محتوا در مرکز ملی فضای مجازی، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ابنا درباره جزئیات «سند تسهیم درآمد محتوا» توضیحاتی ارائه کرد و این سند را تلاشی برای تحقق شفافیت و عدالت اقتصادی در زیست‌بوم محتوای کشور دانست.
وی گفت این سند با هدف توزیع عادلانه درآمد حاصل از مصرف ترافیک اینترنت، میان پلتفرم‌های بزرگ و تولیدکنندگان کوچک‌تر محتوا تدوین شده است. به گفته او، دولت طبق این طرح ۲۰ درصد عوارض بر مصرف ترافیک خارجی اعمال می‌کند و بخشی از درآمد حاصل از این عوارض را بین تولیدکنندگان محتوای داخلی توزیع خواهد کرد. این توزیع باید بر اساس میزان واقعی مصرف محتوای هر تولیدکننده صورت گیرد تا انگیزه تولید محتوای باکیفیت افزایش یابد.
یاوری با اشاره به مزایا و آسیب‌های احتمالی این طرح افزود: «یکی از نگرانی‌ها، سوق دادن تولیدکنندگان به سمت تولید محتوای پرحجم ویدیویی است که ممکن است عرصه‌هایی مانند کتاب و پادکست را تضعیف کند. همچنین، چون تنها بخشی از درآمد حاصل از عوارض به تولیدکنندگان تخصیص می‌یابد، باید مراقب بروز رانت در بخش حمایتی بود.»
وی با بیان اینکه «سند تسهیم درآمد محتوا» نخستین تجربه از پیوند مستقیم اقتصاد محتوا با ارزش ترافیک اینترنت در ایران است، تصریح کرد: «این سند برای جلوگیری از سوءاستفاده پلتفرم‌های محدود از رانت تدوین شده است. طبیعی است که برخی از پلتفرم‌های بزرگ نسبت به آن موضع گرفته‌اند، چراکه نظم فعلی بازار را تغییر می‌دهد.»
یاوری در پاسخ به پرسش‌ها درباره نگرانی از دولتی شدن یا ایجاد انحصار توضیح داد: «هدف سند، ایجاد یک نهاد ناظر بی‌طرف است که در تولید محتوا دخالتی نداشته باشد و صرفاً وظیفه نظارت و تعیین شاخص‌های کیفی را بر عهده گیرد. تمرکز بر شفافیت مالی است، نه کنترل محتوایی.»
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره نگرانی از غلبه ترافیک ویدیویی گفت: «در سند تلاش شده شاخص‌هایی برای محتوای غیرویدیویی در نظر گرفته شود تا پلتفرم‌های کتاب، پادکست و اپلیکیشن‌های آموزشی نیز سهم عادلانه‌ای داشته باشند.»
مشاور سابق معاونت محتوا مرکز ملی فضای مجازی با تأکید بر اینکه این سند در پی شکستن انحصار پلتفرم‌های بزرگ است افزود: «در حال حاضر، چند پلتفرم بزرگ با استفاده از حجم بالای ترافیک، عملاً بخش زیادی از درآمد بازار را در اختیار دارند. هدف سند، انتقال این درآمدها به صندوقی است که آن را به صورت عادلانه میان همه تولیدکنندگان توزیع کند.»
او خاطرنشان کرد که عاملیت این صندوق نباید در اختیار نهادی باشد که خود تولیدکننده محتوا است، تا از تعارض منافع جلوگیری شود. به گفته یاوری، پیش‌بینی شده است که این نهاد با مشارکت نمایندگان بخش خصوصی و با ساختاری مستقل فعالیت کند.
وی درباره تجربه‌های مشابه در جهان نیز گفت: «مدل تسهیم درآمد حاصل از ترافیک اینترنت، هیچ نمونه مشابهی در سایر کشورها ندارد و مختص شرایط ایران طراحی شده است. در کشورهای دیگر، حمایت از محتوای بومی معمولاً از مسیر تبلیغات یا سیاست‌های فرهنگی انجام می‌شود، نه از محل درآمد ترافیک.»
یاوری افزود: «در کشورهایی که اینترنت ارزان یا نامحدود است، دغدغه‌ای به نام بازتوزیع درآمد ترافیک وجود ندارد. اما در ایران که اینترنت حجمی و گران است، این سند به دنبال ابزتوزیع این درآمد مالی به تولیدکننده محتوا است.»
وی در ادامه از ضعف مدل درآمدزایی مبتنی بر تبلیغات در ایران انتقاد کرد و گفت: «در جهان، یوتیوب و بسیاری از پلتفرم‌های ویدیویی از محل تبلیغات، درآمد را با تولیدکنندگان محتوا تقسیم می‌کنند. اما در ایران، چنین الگویی به‌درستی شکل نگرفته است اما سند تسهیم ارتباطی با آن ندارد به دنبال ساختاری کاملا متفاوت با جهان است.»
یاوری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دلایل واقعی برخی محدودیت‌ها در فضای مجازی تأکید کرد: «بخش مهمی از فیلترینگ‌ها و محدودیت‌ها در کشور ما، نه با انگیزه فرهنگی بلکه به دلایل ساسی و اقتصادی و مثلا برای حمایت از پلتفرم‌های داخلی انجام می‌شود. این سیاست‌ها باعث شدند مخاطب به سمت پلتفرم‌های صرفاً سرگرم‌کننده مثل اینستاگرام سوق داده شود، در حالی که می‌توانستیم با سیاست‌گذاری صحیح، کاربران را به سمت پلتفرم‌های آموزشی و مفیدتر مثل یوتیوب هدایت کنیم.»
در پایان، دکتر بهنام یاوری ابراز امیدواری کرد که اجرای دقیق و شفاف این سند بتواند ضمن رفع دغدغه‌های فعالان حوزه محتوا، زمینه رشد عادلانه و پایدار زیست‌بوم تولید محتوا در کشور را فراهم سازد.
دکتر بهنام یاوری دکترای ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبایی و مشاور سابق معاونت محتوا در مرکز ملی فضای مجازی است که در مراحل تدوین «سند تسهیم درآمد محتوا» نقش داشته است.
..............................
پایان پیام/