بازار؛ گروه بین الملل: توافق اخیر بین شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) و شرکت پیشرو خدمات انرژی جهانی شلومبرژه (SLB)، فراتر از یک همکاری فنی است. این توافق، تلاشی جسورانه برای دمیدن جانی تازه به میدان‌های نفت و گاز قدیمی بهار و شاه دنیز است - یادگارهای دوران صنعتی شوروی که اکنون در چهارراه فناوری، نوآوری و پایداری قرار دارند. برای آذربایجان، این همکاری تنها در مورد استخراج آخرین بشکه‌های نفت یا متر مکعب گاز باقی‌مانده از سازندهای تخلیه‌شده نیست. این همکاری در مورد تغییر فلسفه توسعه انرژی در دریای خزر است - از بهره‌برداری منابع به تجدید آن.
این دو میدان که به ترتیب در سال‌های ۱۹۵۵ و ۱۹۶۹ کشف شدند، زمانی نماد قدرت صنعتی آذربایجان بودند. میدان شاه دنیز به تنهایی ۴۰ میلیون تن نفت و ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز داشت و میدان بهار سهم قابل توجهی در تولید اولیه فراساحلی این کشور داشت. تا اواخر دهه ۱۹۸۰، بیش از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب گاز از این دو میدان استخراج شده بود. برای دهه‌ها، این سکوها اقتصاد شوروی و بعدها جمهوری آذربایجان را تغذیه می‌کردند و نسل‌هایی از مهندسان را آموزش می‌دادند.
با این حال در اوایل دهه ۲۰۰۰، کاهش تولید آنها اجتناب‌ناپذیر شد. در سال ۲۰۰۲، نشریه ای روسی به نقل از کارشناسان اعلام کرد که ۸۵ درصد ظرفیت میدان بهار تخلیه شده است و هشدار داد که مخازن گاز آن، نفس‌های آخر خود را می‌کشند. چاه‌های گاز برخلاف چاه‌های نفت، به راحتی از طریق روش‌های بازیابی ثانویه قابل احیا نیستند. هنگامی که فشار مخزن کاهش می‌یابد، چاه، عملاً می‌میرد. برای بسیاری از ناظران، به نظر می‌رسید که میدان بهار، محکوم به محو شدن در تاریخ است.
با این حال، آذربایجان از پذیرش این روایت خودداری کرد. در سال ۲۰۰۹، شرکت سوکار، قرارداد مشارکت در تولید جهت بازسازی و توسعه مجدد میادین بهار و شاه دنیز امضا کرد. باکو طی مشارکت‌های بعدی، از جمله با شرکت نفتی گرینفیلدز، مستقر در ایالات متحده آمریکا شروع به بازسازی سکوهای فراساحلی و حفر چاه‌های جدید کرد. با وجود موانع، تلاش برای احیای تولید هرگز متوقف نشد.
امروز اتحاد مجدد با شلومبرژه فصل جدیدی را آغاز می‌کند. این شرکت، تخصص جهانی در مدل‌سازی مخزن، بهینه‌سازی تولید مبتنی بر داده و فناوری‌های بهبود یافته بازیابی را به ارمغان می‌آورد. طبق توافق جدید، سوکار و اس‌ال‌بی به طور مشترک مناطق تولیدی امیدوارکننده را شناسایی، برنامه‌های حفاری پیشرفته طراحی و شبیه‌سازی‌های یکپارچه مخزن را برای پشتیبانی از طرح تولید اولیه (EPS) در هر دو میدان توسعه خواهند داد.
این مشارکت کاملاً با استراتژی بلندمدت و گسترده‌تر سوکار - افزایش طول عمر میدان‌های بالغ از طریق نوآوری - همسو است. در چشم‌انداز انرژی جهانی که به طور فزاینده‌ای تحت سلطه گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر است، بهینه‌سازی دارایی‌های هیدروکربنی موجود، گامی به عقب نیست؛ بلکه پلی عملی به سوی آینده است. همانطور که خود آژانس بین‌المللی انرژی اشاره می‌کند، «هیدروکربن‌های پاک‌تر» و «بهره‌وری در استخراج» برای دهه‌های آینده همچنان اجزای حیاتی امنیت انرژی جهانی خواهند بود.
مشارکت شلومبرژه در آذربایجان موضوع جدیدی نیست. از سال ۲۰۰۰، این شرکت مشارکت فعالی در بخش نفت و گاز این کشور داشته است. اما آنچه حضور فعلی آن را منحصر به فرد می‌کند، تغییر از استخراج به تبدیل SLB است که اکنون به طور مساوی بر فناوری‌های زمین‌گرمایی و کم‌کربن، متمرکز است. این امر نشان دهنده یک استراتژی ملی گسترده‌تر است. در COP۲۹ در باکو در نوامبر ۲۰۲۴، شرکت سوکار جهت ارزیابی پتانسیل زمین‌گرمایی آذربایجان توافق‌نامه‌هایی امضا کرد. در نتیجه، شرکت های مبتنی بر انرژی سبز اکنون با سوکار جهت ارزیابی چندین منطقه زمین‌گرمایی امیدوارکننده - از جمله دره ایستیسو، گاراگول و چشمه‌های آب گرم زوار - که همگی به عنوان ستون‌های بالقوه یک ترکیب انرژی کم کربن در آینده شناخته می‌شوند، همکاری می‌کنند.
این تحولات در کنار هم، روایتی قدرتمند از تداوم و تکامل را نشان می‌دهند. آذربایجان یک شبه هیدروکربن‌ها را رها نمی‌کند؛ بلکه آنها را دوباره مهندسی می‌کند. باکو با استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای استخراج کارآمدتر و مسئولانه‌تر، ضمن سرمایه‌گذاری همزمان در راه‌حل‌های زمین‌گرمایی و جذب کربن، پیام روشنی ارسال می‌کند: سیاست انرژی این کشور در مورد سازگاری است، نه نوستالژی.
دادن زندگی دوباره به میدان بهار و شاه دنیز در دریای خزر نمادین است. این امر تأکید می‌کند که میراث انرژی آذربایجان - از اولین چاه نفت در بی‌بی هیبت تا سکوهای فراساحلی دریای خزر - همچنان در حال تکامل و توسط علم، استراتژی و این باور شکل گرفته است که حتی میدان‌های قدیمی نیز می‌توانند آینده‌ای پاک‌تر و هوشمندتر را رقم بزنند.