علیرضا داوری کارگردان نمایش «حقایقی درباره لیلا دختر ادریس» که در بخش اجراهای صحنهای بیست و دومین جشنواره نمایشهای آئینی و سنتی به صحنه میرود در گفتگو با خبرنگار مهر درباره موضوع این نمایش توضیح داد: «حقایقی درباره لیلا دختر ادریس» نام یک فیلمنامه نوشته بهرام بیضایی است که داستان دختری به نام «لیلا» را روایت میکند که در پی یافتن هویت خود و رهایی از یکنواختی زندگیاش، از محلهای که در آن بزرگ شده هجرت میکند. داستان حول محور هویت، جستجو برای یافتن خود و رهایی از یکنواختی و تکرار زندگی میچرخد.
وی افزود: در این فیلمنامه بیضایی به نقش زنان و مسائل مربوط به آنان پرداخته است. در این اجرا ضمن وفاداری به قلم و ادبیات این هنرمند، تلاش کردهایم تا در نوشتار، طراحی فضا، میزانسن و نحوه اجرا هم وفادار به ایدئولوژی، زیبایی شناسی و شیوه اجرایی بیضایی البته با رویکردی معاصر و نوین باشیم. این اثر محصول پایان دوره کارگاه بازیگری انجمن هنرهای نمایشی هرمزگان است که با همکاری گروه تئاتر آینه جنوب بندرعباس تولید شده است که این جشنواره نخستین حضور حرفهای آنها در کسوت بازیگر محسوب میشود.
نمایشی درباره دغدغههای انسان معاصر و پیچیدگی روابط انسانی
داوری درباره آئینهای نمایش ایرانی بیان کرد: در دهههای اخیر با توجه به تکراری و یکنواخت بودن بُنمایه های درام و ادبیات نمایشی کشور، نمایش آئینی با قابلیتهای متنوع فرمی و محتوایی توانسته است تماشاگران زیادی را به خود جذب کند. این اثر پیوندی است بین دغدغههای انسان معاصر و پیچیدگی روابط انسانی در فضای شهری با شیوه بسیار ساده ساختار بازیهای نمایشی ایرانی، که بدون پیچیدگی و ابهام در فرم و اجرا پیش رفته است. به همین دلیل مخاطبان به سرعت جذب موضوع میشوند و با آن ارتباط برقرار میکنند.
این کارگردان تئاتر در رابطه با نقش آئینهای نمایشی در «حقایقی درباره لیلا دختر ادریس» عنوان کرد: وقتی آئین از مردم جدا میشود و اقلیم و فضا و تماشاگر در جایی جدا قرار میگیرند، دیگر آن آئین، همان آئین نیست. آئینهای محرم و نوروز تنها میتوانند در زمان خودشان برگزار شوند. حقیقت این است که ایران در حوزه نظری تئاتر ضعیف است و نتوانستهایم به درستی از پیشینه آئینی خودمان استفاده کنیم و در عمل نه آئین داریم و نه تئاتر و هر ۲ به یک اندازه متوقف شدهاند. فکر میکنم علت بازدارندگی و عدم میل مخاطب نیز همین است و احساس میکند از آنچه روی صحنه رفته است فاصله دارد. نمایش باید معاصر و همسو با دغدغههای تماشاگر باشد برای همین در جشنواره آئینی و سنتی باید به سمت درامهای معاصر حرکت کنیم. این آئینها نیز ناخودآگاه مخاطب را بیدار میکند و او را به تفکر وا میدارد.
تماشاگری که با مشکلات مواجه است در برابر شعار مقاومت میکند
وی ادامه داد: امروز برخی درامهای اجتماعی به صحنه میروند که به نقد دولت و مردم با شیوهای خاص میپردازند یا از آن سو نمایشهای ایرانی موزیکالی اجرا میشوند که گاهی تنها رقص و آئین هستند. تماشاگری که با مشکل و دغدغه پا به سالن میگذارد وقتی با شعار مواجه میشود، مقاومت میکند. او وقتی هم که میخندد میگوید من سرشار از دردم. از این رو برای این اجرا نخست بررسی کردیم که چه چیز مساله و درام روز است و با مساله زن مواجه شدیم. بررسی کردیم که زن جنوبی چه آئینها و رویدادهایی را در زمان معاصر حفظ کرده است و آنها را در درام گنجاندیم. به شکل مستقیم از آئین استفاده نکردیم و رفتار و کردار و انسان آئینی در جهان معاصر را به تصویر کشیدیم و تلاش کردیم تا زاویه نگاهی نو به آئین داشته باشیم.
داوری در پایان اظهار کرد: ما به سراغ ساختن ماسک نرفتیم و از برقع استفاده دراماتیک کردیم. از آئینهای گروهی و هماهنگ عزاداری جنوبی بهره بردیم و آنها را به شکل فرم در قالب همسرایان درآوردیم. همچنین از ساختار تغزیه استفاده کردیم و شخصیتی بر آمده از تاریخ ساختهایم. همراستا با نمایشهای ایرانی در نوع بازی و بازی سازیها نیز نقشها جابهجا میشود و هر بازیگر ۲-۳ نقش دارد. با کلاه و شال مثل تعزیه به شکل قرارداری برخورد میکنیم؛ قراردادها خاتمه مییابد و از نو بسته میشود. مسئولان هرمزگان به رغم آنکه میتوانستند به ما کمک کنند هیچ توجه و حمایتی نکردند و من جز بلیت رفت و برگشت هیچ کمکی برای این نمایش دریافت نکردهام. این نسل نو به سرپناه و حمایت نیاز دارد.
نمایش «حقایقی درباره لیلا دختر ادریس» به کارگردانی علیرضا داوری کاری از استان هرمزگان است و بازیگرانی چون محدثه زکالاب، شبنم تاجیک، فاطمه دهقانی، فاطمه احمدی، نورسا دادالله زاده، الیانا شنبه زاده، کیانا کرم پور، محمد حسین انداز، الیاس محمدی، محمد رفیع احمدی و سیدمیلاد آل عبایی در آن به ایفای نقش پرداختهاند.
این نمایش پنجشنبه ۱۷ مهر در سالن چهارسو روی صحنه میرود.
بیست و دومین جشنواره بین المللی نمایش های آئینی و سنتی از مرداد تا ۱۸ مهر سال جاری به دبیری سیاوش ستاری برگزار میشود.