به گزارش شفقنا، راسخون نوشت: داشتن یک رژیم غذایی سالم و مناسب در تمام دوره‌های زندگی، از کودکی گرفته تا جوانی و سالمندی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و می‌تواند تضمین ‌کننده سلامت جسمی و ذهنی افراد باشد. با افزایش سن و تغییر شرایط بدن، پایبندی به یک برنامه غذایی مناسب و توجه به مواد غذایی مضر برای سالمندان، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این مرحله لازم است بدانید کدام یک از مواد غذایی برای سالمندان ممنوع هستند و کدام یک برای آنان مفیدند. با توجه به اهمیت این موضوع، ما این مطلب را برای شما گردآوری کرده‌ایم تا اطلاعات لازم درباره انواع مواد غذایی مضر و ممنوعه برای سالمندان را در اختیارتان قرار دهیم، لطفا همراه ما باشید.

غذاهای ممنوعه و مضر برای سالمندان

همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، افزایش سن اغلب با بروز بیماری‌های مختلف و کاهش توان جسمی همراه است. از این رو، بهترین راه برای داشتن زندگی‌ای سالم و کم‌خطر در این دوره، پرهیز از مصرف مواد غذایی مضر و ممنوعه است. در اینجا فهرستی از مواد غذایی را تهیه کرده‌ایم که مصرف آن‌ها برای سالمندان می‌تواند خطرناک باشد و سلامت آنان را به مخاطره بیندازد. با شناخت این موارد، می‌توانید از بروز بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها در عزیزان سالمند خود پیشگیری کنید.

غذاهای شور

نمکی که روزانه از طریق مواد غذایی مختلف مصرف می‌کنیم، می‌تواند سدیم مورد نیاز بدن را تأمین کند. به طور کلی، هر فرد بالغ باید روزانه حدود ۵ گرم نمک مصرف نماید تا سدیم لازم برای بدنش فراهم شود. این مقدار نمک بهتر است از طریق منابع غذایی گوناگون به بدن برسد تا جذب بهتری داشته باشد.
مصرف بیش از حد نمک، به‌ویژه در سنین بالا، می‌تواند عوارض متعددی به همراه داشته باشد که جان فرد را به خطر می‌اندازد. از جمله عوارض مصرف زیاد نمک در دوران سالمندی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پوکی استخوان
ناراحتی کلیوی
فشار خون بالا
آسم
سرطان معده

غذاهای شیرین

مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، سطح قند خون را افزایش می‌دهد که به دنبال آن موجب افزایش فشار خون نیز می‌شود. علاوه بر این، مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین، منجر به افزایش وزن و چاقی در سالمندان می‌گردد. این عوامل در مجموع می‌توانند عوارض زیر را به همراه داشته باشند:
بیماری‌های قلبی و عروقی
کمردرد
پادرد

غذاهای چرب

مواد غذایی چرب حاوی چربی‌های اشباع و ترانس هستند و به همین دلیل می‌توانند برای سلامتی همه افراد، به‌ویژه سالمندان، خطرناک باشند. چربی‌های اشباع می‌توانند در دیواره رگ‌های خونی رسوب کرده و باعث بروز مشکلات قلبی و عروقی شوند. از جمله این مواد غذایی می‌توان به غذاهای سرخ‌کرده، چیپس، شکلات، فست‌فود و سایر خوراکی‌های مشابه اشاره کرد که پرهیز از مصرف آنها در سنین بالا توصیه می‌شود.

غذاهای سنگین

با افزایش سن، توانایی بدن برای هضم مواد غذایی و انجام فرآیندهای گوارشی کاهش می‌یابد. به همین دلیل به افراد بالای ۵۵ سال توصیه می‌شود از مصرف غذاهای سنگین و پرخوری پرهیز کنند.

غذاهای فرآوری شده

غذاهای فرآوری شده مانند کنسروها و فست‌فودها حاوی مقادیر زیادی سدیم، چربی، مواد نگهدارنده و شکر هستند. همه این ترکیبات می‌توانند در سنین بالا به سلامت افراد آسیب برسانند. بنابراین توصیه می‌شود سالمندان از مصرف اینگونه مواد غذایی پرهیز کنند تا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا را کاهش دهند.

قهوه

قهوه و کافئین موجود در آن، علاوه بر ایجاد انرژی، می‌توانند با سلول‌های سرطانی نیز مقابله کنند. با این حال، باید توجه داشت که قهوه می‌تواند موجب افزایش ضربان قلب و فشار خون موقت شود و به همین دلیل برای سالمندان خطرآفرین باشد. همچنین، از آنجا که سالمندان عموماً خواب سبک‌تر و کم‌تری نسبت به جوانان دارند، مصرف قهوه می‌تواند مشکل بی‌خوابی را در آنان تشدید کند. از دیگر عوارض مصرف قهوه در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاهش آب بدن
احساس خستگی
استرس و اضطراب
تحریک اسید معده

نوشیدنی‌های رژیمی

در تولید نوشیدنی‌های رژیمی از قندهای مصنوعی استفاده می‌شود که خود این ماده می‌تواند باعث افزایش وزن و بالا رفتن قند خون در سالمندان گردد. کالری پایین این نوشیدنی‌ها ممکن است موجب شود افراد مقدار بیشتری از آن ها را مصرف کنند که این امر می‌تواند به نتایج معکوس منجر شود.

جوانه خام

جوانه‌های خام در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند و این شرایط، زمینه مناسبی برای تکثیر باکتری‌های مختلف فراهم می‌سازد. از آنجا که سالمندان معمولاً سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، احتمال ابتلای آنان به بیماری‌های باکتریایی ناشی از مصرف جوانه‌های خام به مراتب بیشتر است.

گوشت‌های نیمه‌پخته

گوشت خام محیطی بسیار مناسب برای رشد عوامل بیماری‌زایی مانند باکتری‌های اِکُلی (E. coli) و سالمونلا محسوب می‌شود. از سوی دیگر، سیستم ایمنی و دستگاه گوارش سالمندان در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی ضعیف‌تر است. بنابراین، به سالمندان توصیه می‌شود از مصرف گوشت‌های خام یا نیمه‌پز پرهیز کنند تا سلامتشان حفظ گردد. توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که گوشت کاملاً پخته شده، علاوه بر هضم آسان‌تر، از ابتلا به بیماری‌های انگلی نیز پیشگیری می‌کند.

گریپ‌فروت

گریپ‌فروت میوه‌ای شبیه به پرتقال و منبعی غنی از ویتامین C محسوب می‌شود. به همین دلیل مصرف آن در فصول سرد سال برای پیشگیری از سرماخوردگی و آنفلوآنزا توصیه می‌شود. با این حال، باید توجه داشت که این میوه علیرغم فوایدش، ممکن است با بسیاری از داروها تداخل داشته باشد. به عنوان مثال، مبتلایان به فشارخون بالا باید از مصرف گریپ‌فروت خودداری کنند، زیرا این میوه می‌تواند آنزیم مورد نیاز برای تجزیه داروی فشار خون را مهار کرده و منجر به افزایش خطرناک فشار خون شود.

نوشیدنی‌های غیرپاستوریزه

توصیه می‌شود همواره از نوشیدنی‌های پاستوریزه استفاده کنید، چرا که مصرف انواع غیرپاستوریزه ممکن است باعث ورود باکتری‌های مضر به بدن شده و خطر بروز مسمومیت غذایی را افزایش دهد.

شیر خام

مصرف شیر خام و نجوشیده می‌تواند موجب رشد باکتری‌های خطرناکی مانند اِکُلی، لیستریا و سالمونلا در بدن شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود برای پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی، حتماً از شیرهای پاستوریزه استفاده نمایید.

ماهی خام

مصرف ماهی و سایر غذاهای دریایی خام (مانند سوشی) برای سالمندان بسیار خطرناک است. این دسته از مواد غذایی می‌توانند حاوی انگل‌ها و عوامل بیماری‌زای متعددی باشند. برای اطمینان از سلامت این مواد، لازم است غذاهای دریایی حداقل به مدت ۴ روز در فریزر منجمد شوند و یا به طور کامل پخته شوند تا کلیه عوامل بیماری‌زا از بین بروند. بنابراین، به سالمندان توصیه می‌شود از مصرف ماهی به صورت خام خودداری کنند.

تخم‌مرغ

تخم‌مرغ با دارا بودن مواد مغذی فراوان و سطح کلسترول بالا، باید در سنین بالا با اعتدال  مصرف شود. پزشکان توصیه می‌کنند مصرف تخم‌مرغ به ۳ تا ۴ عدد در هفته محدود شده و روش‌های پختی مانند آب‌پز کردن به جای سرخ کردن مورد استفاده قرار گیرد. همچنین مشورت با پزشک برای تنظیم میزان مصرف با توجه به شرایط سلامت فرد ضروری است.

پنیر نرم

پنیرهای نرم به دلیل دارا بودن اسیدیته پایین‌تر، محیط مطلوبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها محسوب می‌شوند. در حالی که افراد جوان معمولاً قادر به مقابله با این باکتری‌ها هستند، دستگاه گوارش و سیستم ایمنی سالمندان اغلب ضعیف‌ تر بوده و توانایی لازم برای دفع این عوامل بیماری‌زا را ندارد. بنابراین توصیه می‌شود سالمندان حتماً از پنیرهای پاستوریزه استفاده کنند تا خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی مانند لیستریا کاهش یابد.

نان سفید

نان سفید که از آرد تصفیه‌شده تهیه می‌شود، برای سالمندان قابلیت هضم دشوارتری دارد. توصیه می‌شود این نوع نان با گزینه‌های سالم‌تر مانند نان‌های سبوس‌دار یا نان چندغله جایگزین شود. نان‌های کامل با دارا بودن فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی بیشتر، می‌توانند به بهبود فرآیند گوارش و جذب بهتر مواد مغذی در سالمندان کمک شایانی نمایند.

کلام آخر

افراد بالای ۶۵ سال با تغییرات قابل‌توجهی در توانایی‌های جسمی و حواس خود روبرو می‌شوند. کاهش حس چشایی و بویایی از مهم‌ترین چالش‌های این دوره است، تا جایی که بسیاری از سالمندان از بی‌مزگی غذا شکایت دارند. این تغییرات، لزوم توجه دقیق به تغذیه سالمندان را برای حفظ سلامت جسمی آنان پررنگ می‌کند.
در چنین شرایطی، دو الگوی رفتاری نگران‌کننده در سالمندان مشاهده می‌شود:

برخی به دلیل کاهش حواس به پرخوری روی می‌آورند که می‌تواند منجر به چاقی و بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون شود.
برخی دیگر به دلیل کاهش اشتها یا عوامل دیگر، با کم‌خوری و سوءتغذیه مواجه می‌شوند که خطری جدی برای سلامت محسوب می‌شود.

نکته حائز اهمیت این است که تجویز رژیم‌های سخت، تک‌غذایی و افراطی برای سالمندان کاملاً ممنوع است. یک برنامه غذایی صحیح و اصولی می‌تواند تأثیر بسزایی در سلامت و نشاط سالمندان داشته باشد. همان‌گونه که در این مطلب بررسی شد، آگاهی از غذاهای مضر و کنترل میزان و نحوه مصرف آنها، نقش مهمی در حفظ سلامت این عزیزان ایفا می‌کند.

تأکید پایانی: مراقبت تغذیه‌ای از سالمندان نیازمند توجه همزمان به دو خطر متضاد پرخوری و کم‌خوری است، و هرگونه مداخله غذایی باید تحت نظارت متخصصان تغذیه و با درنظرگیری شرایط خاص هر فرد صورت پذیرد.