سن بازنشستگی | قانون جدید بازنشستگی ویژه مادران، یکی از مهم‌ترین اصلاحات اخیر در حوزه اشتغال و حمایت از خانواده است. طبق اظهارات «بانکی‌پور»، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، بانوان شاغل دارای فرزند از این پس می‌توانند زودتر از موعد بازنشسته شوند. بر اساس این قانون، مادران دارای سه فرزند و بیشتر در ۴۰ سالگی، با ۲۰ سال سابقه خدمت، امکان بازنشستگی خواهند داشت. این طرح در چارچوب قانون جوانی جمعیت با هدف حمایت از مادران شاغل، افزایش نرخ فرزندآوری و تسهیل شرایط زنان در محیط کار تدوین شده است.
قانون جدید بازنشستگی زنان در سال ۱۴۰۴ چیست؟
قانون جوانی جمعیت که از سال گذشته به اجرا درآمده، تغییرات مهمی در سیاست‌های حمایتی از خانواده ایجاد کرده است. یکی از بندهای مهم این قانون، کاهش سن بازنشستگی برای مادران شاغل بر اساس تعداد فرزندان است. طبق اعلام رسمی:
-
مادران دارای ۱ فرزند می‌توانند در ۴۲ سالگی بازنشسته شوند.
-
مادران دارای ۲ فرزند در ۴۱ سالگی مشمول بازنشستگی می‌شوند.
-
مادران دارای ۳ فرزند و بیشتر در ۴۰ سالگی با ۲۰ سال سابقه خدمت می‌توانند بازنشسته شوند.
این طرح در ادامه سیاست‌های تشویقی برای افزایش جمعیت و حمایت از خانواده‌های پرجمعیت در نظر گرفته شده و در حال حاضر در مراحل اجرایی توسط سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری است.
چرا بازنشستگی زودهنگام برای مادران تصویب شد؟
سؤال اصلی بسیاری از کاربران این است که چرا مجلس تصمیم به کاهش سن بازنشستگی مادران گرفته است؟
پاسخ را باید در اهداف چندلایه این طرح جست‌وجو کرد:
-
افزایش نرخ زاد و ولد: نرخ باروری در ایران در سال‌های اخیر به کمتر از ۱.۷ فرزند به‌ازای هر زن رسیده که کمتر از حد جایگزینی جمعیت است.
-
کاهش فشار کاری بر زنان شاغل: بسیاری از مادران به‌ویژه در بخش دولتی از فرسودگی شغلی و فشار مضاعف بین کار و خانواده رنج می‌برند.
-
تشویق به توازن میان نقش شغلی و خانوادگی: این قانون به زنان اجازه می‌دهد تا زمان بیشتری برای تربیت فرزندان و امور خانواده داشته باشند.
جزئیات اجرای طرح بازنشستگی مادران دارای سه فرزند
اجرای این طرح توسط سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق‌های وابسته به نیروهای مسلح انجام می‌شود.
مطابق مصوبه، بازنشستگی مادران دارای سه فرزند، اختیاری است؛ یعنی هر بانوی شاغلی که شرایط لازم را دارد، می‌تواند درخواست بازنشستگی زودهنگام بدهد.
شرایط کلی:
-
داشتن ۲۰ سال سابقه بیمه‌پردازی (مستمر یا غیرمستمر)
-
تولد و ثبت رسمی سه فرزند یا بیشتر
-
نداشتن بدهی بیمه‌ای
-
عدم استفاده از سایر امتیازات بازنشستگی زودهنگام
در صورت احراز شرایط، سازمان مربوطه موظف است حداکثر ظرف ۶۰ روز حکم بازنشستگی را صادر کند.
تفاوت سن بازنشستگی زنان و مردان در قانون جدید چیست؟
سن بازنشستگی در ایران برای مردان و زنان تفاوت قابل توجهی دارد. طبق قانون فعلی:
| گروه | حداقل سابقه خدمت | سن بازنشستگی |
|---|---|---|
| مردان شاغل | ۳۰ سال | ۶۰ سال |
| زنان شاغل | ۳۰ سال | ۵۵ سال |
| زنان دارای ۳ فرزند | ۲۰ سال | ۴۰ سال |
| مردان مشاغل سخت و زیان‌آور | ۲۰ سال | بدون شرط سنی |
این جدول نشان می‌دهد که با تصویب قانون جدید، اختلاف سن بازنشستگی زنان با سه فرزند نسبت به مردان تا ۲۰ سال کاهش یافته است.
تأثیر قانون جدید بر تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی
هرچند این قانون از دید اجتماعی و فرهنگی تحولی مثبت محسوب می‌شود، اما برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که اجرای گسترده بازنشستگی زودهنگام می‌تواند به فشار مالی بر صندوق‌های بازنشستگی منجر شود.
به گفته «غلامرضا تقوی» کارشناس تأمین اجتماعی:«در کوتاه‌مدت ممکن است تعداد بازنشستگان افزایش یابد، اما در بلندمدت با افزایش نرخ زاد و ولد و اشتغال جوانان، تعادل مالی سیستم بیمه‌ای حفظ خواهد شد.»
واکنش مجلس و دولت به قانون بازنشستگی مادران
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده:«هدف از این قانون، قدردانی از نقش مادری در جامعه است. زنان شاغل که وظایف چندگانه‌ای را بر عهده دارند، باید از حمایت ویژه برخوردار باشند.»
دولت نیز اعلام کرده است که اعتبارات لازم برای اجرای این طرح در بودجه سال ۱۴۰۵ پیش‌بینی خواهد شد تا از فشار بر منابع بیمه‌ای جلوگیری شود.
مادران شاغل چه میزان حقوق بازنشستگی دریافت خواهند کرد؟
یکی از سؤالات پر تکرار کاربران این است که آیا بازنشستگی زودتر باعث کاهش حقوق می‌شود یا خیر؟
طبق بخشنامه سازمان تأمین اجتماعی، محاسبه حقوق بازنشستگی مادران دارای سه فرزند، بر اساس میانگین آخرین دو سال حقوق و مزایا انجام می‌شود و هیچ کاهشی بابت بازنشستگی زودهنگام اعمال نخواهد شد.
در واقع، مزایای این مادران مشابه سایر بازنشستگان محاسبه می‌شود.
اجرای قانون از چه زمانی آغاز می‌شود؟
منابع رسمی مجلس اعلام کرده‌اند که اجرای این قانون از آبان‌ماه ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد.
سازمان برنامه‌وبودجه موظف است بودجه لازم برای اجرای آن را در نیمه دوم سال تأمین کند.
پیش‌بینی می‌شود حدود ۴۵۰ هزار زن شاغل در بخش‌های دولتی و خصوصی مشمول این طرح شوند.
مقایسه بین‌المللی: سن بازنشستگی زنان در کشورهای مختلف
برای درک بهتر موقعیت ایران، نگاهی به میانگین سن بازنشستگی زنان در چند کشور جهان:
| کشور | سن بازنشستگی زنان | سابقه مورد نیاز |
|---|---|---|
| آلمان | ۶۵ سال | ۳۵ سال |
| فرانسه | ۶۲ سال | ۳۰ سال |
| ژاپن | ۶۵ سال | ۳۵ سال |
| ترکیه | ۵۸ سال | ۲۵ سال |
| ایران (مادران ۳ فرزند) | ۴۰ سال | ۲۰ سال |
همان‌طور که دیده می‌شود، ایران در حال حاضر پایین‌ترین سن بازنشستگی زنان را در میان کشورهای مقایسه‌شده دارد.
هدف اصلی قانون جوانی جمعیت از دید کارشناسان
کارشناسان اجتماعی معتقدند این تصمیم علاوه بر بعد حمایتی، به دنبال ترمیم ساختار جمعیتی ایران است.
نرخ رشد جمعیت ایران در سال ۱۴۰۳ به ۰.۶ درصد رسید که کمترین میزان در نیم‌قرن اخیر است.
به همین دلیل، تسهیل شرایط شغلی و حمایتی مادران یکی از ابزارهای تشویقی برای فرزندآوری تلقی می‌شود.
تأثیر مالی و اقتصادی اجرای این قانون
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اجرای قانون بازنشستگی زودهنگام برای مادران با سه فرزند، حدود ۳.۵ هزار میلیارد تومان بار مالی سالانه برای صندوق‌های بیمه‌ای دارد.
با این حال، در سناریوی بلندمدت (۱۰ ساله)، اثر مثبت افزایش جمعیت نیروی کار، این هزینه را جبران خواهد کرد.
مراحل ثبت درخواست بازنشستگی برای مادران
مادران مشمول قانون جدید باید مراحل زیر را طی کنند:
-
ورود به سامانه خدمات غیرحضوری تأمین اجتماعی (eservices.tamin.ir)
-
تکمیل فرم بازنشستگی ویژه مادران دارای فرزند
-
بارگذاری مدارک فرزندان (شناسنامه، کارت ملی)
-
دریافت کد رهگیری و پیگیری وضعیت از طریق سامانه
سازمان موظف است ظرف دو ماه کاری نتیجه بررسی را اعلام کند.
نظر مردم درباره بازنشستگی زودهنگام مادران
واکنش کاربران در شبکه‌های اجتماعی متفاوت بوده است.
برخی این قانون را «حمایتی و انسانی» دانسته‌اند، در حالی که گروهی دیگر معتقدند باید مشاغل انعطاف‌پذیرتر برای زنان ایجاد شود، نه صرفاً بازنشستگی زودهنگام.
با این حال، آمار نظرسنجی خبرگزاری‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد زنان شاغل از اجرای این قانون استقبال کرده‌اند.
جمع‌بندی نهایی
قانون بازنشستگی زودتر مادران دارای سه فرزند یکی از مهم‌ترین گام‌های حمایتی در مسیر اجرای قانون جوانی جمعیت است.
این طرح ضمن ایجاد فرصت بازنشستگی زودهنگام برای بانوان، به بهبود کیفیت زندگی خانواده‌ها، افزایش رضایت شغلی زنان، و کاهش فشار کاری منجر خواهد شد.
در کنار آن، باید تمهیدات لازم برای پایداری مالی صندوق‌های بازنشستگی و اشتغال جوانان نیز فراهم شود تا این سیاست به شکلی پایدار ادامه یابد.