خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: خانواده در اندیشه اسلامی جایگاهی ممتاز دارد و قرآن کریم آن را مایه آرامش، رحمت و محبت معرفی می‌کند. خداوند متعال می‌فرماید: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» (۱).

این آیه نشان می‌دهد که اساس خانواده بر سه رکن استوار است: سکونت روحی، مودت قلبی و رحمت متقابل.

جایگاه خانواده در روایات شیعه
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «ما بُنِیَ فِی الإِسْلاَمِ بِنَاءٌ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزْوِیجِ»؛ هیچ بنایی در اسلام نزد خداوند محبوب‌تر از ازدواج نیست (۲).

امام صادق(ع) نیز تأکید کرده‌اند:
«مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ»؛ کسی که ازدواج کند، نیمی از دین خود را حفظ کرده است (۳).

این احادیث جایگاه بنیادین خانواده را در تأمین دیانت، اخلاق و هویت مؤمنان نشان می‌دهد.

الگوی خانواده در سیره اهل‌بیت(ع)

در نگاه شیعه، اهل‌بیت(ع) الگوی کامل خانواده‌اند. زندگی مشترک امیرالمؤمنین علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) نمونه‌ای درخشان از خانواده‌محوری اسلامی است.

در منابع روایی آمده است که پیامبر(ص) هنگام ازدواج علی(ع) و فاطمه(س) فرمودند: «اللّهُمَّ بارِکْ فیهِما، وَبارِکْ عَلَیْهِما، وَبارِکْ لَهُما فی نَسْلِهِما» (۴).

این دعا نشان می‌دهد که استمرار نسل صالح و خانواده‌محور، یک ارزش الهی است.

از منظر مکتب تشیع، خانواده نقشی چندلایه دارد:

• نقش تربیتی:

  شیعه بر این باور است که ایمان و ولایت اهل‌بیت(ع) ابتدا در خانواده تثبیت می‌شود. حدیثی از امام سجاد(ع) بیان می‌کند: «حقّ الولد أن تعلم أنه منک ومضاف إلیک فی عاجل الدنیا بخیره وشره»؛ حق فرزند آن است که بدانی او از توست و در دنیا به تو منسوب خواهد بود (۵).

• نقش اخلاقی و معنوی:

  امام علی(ع) بارها بر تقسیم عادلانه مسئولیت‌ها در خانه تأکید کردند. تقسیم کار میان ایشان و حضرت زهرا(س) الگویی برای زندگی مشترک مؤمنانه است (۶).

• نقش اجتماعی:

خانواده در نگاه شیعه، کوچک‌ترین واحد «جامعه ولایی» است. در حقیقت، جامعه‌ای که بر پایه ولایت اهل‌بیت(ع) بنا شود، از خانواده‌های دیندار و پایبند شکل می‌گیرد.

دیدگاه اندیشمندان شیعه معاصر

آیت‌الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم می‌نویسد: «خانواده، محیط رشد ایمان و اخلاق است؛ همان‌گونه که جامعه سالم، محصول خانواده سالم است.» (۷)
شهید مطهری در کتاب «نظام حقوق زن در اسلام» تأکید دارد: «اسلام با ایجاد تعادل در حقوق و وظایف زن و مرد، خانواده را به نهادی اخلاقی، حقوقی و اجتماعی بدل کرده است.» (۸)

این آراء نشان می‌دهد که اندیشمندان شیعی، خانواده را محور تربیت دینی و اجتماعی می‌دانند.

با توجه به بحران‌های کنونی همچون طلاق، فردگرایی افراطی و فروپاشی سرمایه اجتماعی، بازگشت به آموزه‌های شیعی درباره خانواده می‌تواند الگویی راهبردی باشد. تقویت محبت، رعایت حقوق متقابل همسران و انتقال ولایت اهل‌بیت(ع) به نسل جدید، از راهکارهایی است که می‌تواند خانواده شیعی را پایدار و مقاوم در برابر بحران‌های مدرن نگاه دارد.

در قرآن و روایات اهل‌بیت(ع)، خانواده محور سبک زندگی اسلامی معرفی شده است. شیعه با تأکید بر ولایت و تربیت ایمانی در کانون خانواده، آن را اساس جامعه ولایی می‌داند. در دنیای امروز نیز، خانواده‌محوری می‌تواند پاسخی به بحران‌های اجتماعی باشد و هویت اسلامی را بازسازی کند.

منابع

1. قرآن کریم، سوره روم، آیه ۲۱.

2. حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۳.

3. همان، ج۱۴، ص۵.

4. مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۰۶.

5. صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۲۲.

6. مجلسی، بحارالانوار، ج۴۳، ص۸۱.

7. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج۱۲، ص۴۵.

8. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، ص۸۹.