محمد داودبیگی - روزنامه اطلاعات| ایران در سال های اخیر، شاهد رکوردشکنی سالانه و پی‌درپی مصرف آب و بیش از آن، برق است. طی دو سال اخیر، با وجود قطع برق کارخانه‌ها، تعطیلی سراسری ادارات و قطع برق واحدهای مسکونی در گرمای افزون بر ۴۰ درجه تابستان، بازهم مصرف برق رکوردشکنی کرد و به رقم ۸۰ هزار مگاوات رسید.
همزمان با افزایش دمای هوا استفاده از وسایل سرمایشی افزایش می‌یابد. در ایام گرم سال، کولرهای آبی، روزانه بسته به‌اندازه کولر به طور متوسط ١٥ تا ٤٠ لیتر آب در هر ساعت مصرف می‌کنند.
حال اگر عدد متوسط مصرفی برای هر کولر، ۳۰ لیتر در ساعت در نظر گرفته شود با هشت‌ساعت کولر روشن، هر کولر آبی ۲۴۰ لیتر آب مصرف می‌کند و رقم مصرف آب کولرهای آبی در کل کشور با شرایط ذکرشده نزدیک به دو میلیارد لیتر یا دومیلیون مترمکعب آب در شبانه‌روز خواهد شد.
باتوجه‌به این که کولرهای آبی، نقش مؤثری در ایجاد پیک مصرف شبکه آب و برق در فصل تابستان ایفا می‌کنند، بهینه‌سازی استفاده از این وسیله پرمصرف خانگی با هدف مدیریت بهینه منابع آب و برق و جلوگیری از بحران‌های احتمالی، ضروری است. به عنوان نمونه، راندمان کولرهای آبی باید افزایش یابد تا نه‌فقط دور تند، جایگزین دور کند نشود، بلکه ساعات خاموشی دستگاه هم افزایش یابد تا بدین وسیله در مصرف آب و برق، اعتدال ایجاد شود؛ این در حالی است که در پی گرانی‌های افسارگسیخته سال های اخیر و در غیاب نظارت دستگاه‌های مسئول، شاهد کاهش کیفیت بسیاری از محصولات، از خودروها گرفته تا «نازک شدن شدید پوشال کولرها» هستیم .
چندین عامل بر میزان مصرف برق کولر آبی مؤثرند که رعایت آن‌ها می‌تواند به بهینه‌سازی انرژی کمک کند و اولین عامل، کیفیت و نوع پوشال‌های مورداستفاده است اما در چند سال اخیر و در پی گرانی‌های افسارگسیخته و فقدان نظارت بر عملکرد تولیدکنندگان، ضخامت این پوشال‌ها نصف شده و هوای ورودی به داخل کولر برای خنک‌کنندگی، کمترین تأثیر را از پوشال می‌گیرد.
به دنبال این افت کیفی پوشال‌هاست که برخی خانواده‌ها می‌گویند در سال‌های اخیر، کولرمان هوای خنک لازم را تولید نمی کند و لذا طی تابستان، دستگاه در تمامی ۲۴ ساعت شبانه‌روز روشن است.
تابستانی با کولر روشن
طاهره رهبرفر، یک شهروند مقیم تهران به گزارشگر اطلاعات می گوید: معمولا در تابستان، کولر را در ساعات اوج گرمای روز روشن می‌کردیم و تأثیر خنکی آن کاملا محسوس بود اما در چند سال اخیر با این که دما تغییر شدیدی نداشته، کولر منزل ما از ابتدای تابستان به طور ۲۴ ساعته روشن است اما بچه‌ها همچنان از گرم بودن هوای خانه شاکی‌اند. حتی مجبور شدیم یک پنکه هم برای کمک به خنکی هوای داخل منزل خریداری کنیم که هم هزینه اضافی به ما تحمیل کرده و هم روی مصرف برق منزل که این روزها تصاعدی هم حساب می‌شود، تأثیر گذاشته است.
آرش میرخانی، دیگر شهروند تهرانی هم در گفتگو با گزارشگر ما پیرامون نقش نازک شدن پوشال کولرها و رشد مصرف آب و برق به دلیل افزایش ساعات روشن بودن دستگاه می گوید: دقیقا در سال‌های اخیر که پوشال‌ها غیراستاندارد شده، ساعات روشن بودن کولرمان به کل تابستان تعمیم یافته است؛ به عبارتی به غیر از زمان خارج شدن از منزل، کولر در تمامی طول شب و روز و در نهایت در کل تابستان، روشن است بلکه منزل نسبتا خنک شود. اخیرا تصمیم گرفتم تا خودم پوشال‌ها را دولایه کنم بلکه مانند گذشته ضخیم شود.
هر سال نازک‌تر از پارسال!
اصناف مرتبط به امور لوازم برودتی و خانگی هم نسبت به این موضوع انتقاد دارند. یک فعال حوزه ابزار و مصالح ساختمانی، در گفتگو با گزارشگر اطلاعات با تائید نازک شدن پوشال کولرها در سال‌های اخیر و تأثیر آن بر میزان روشن بودن دستگاه کولر می‌گوید: متأسفانه هر سال وزن پوشال‌ها کمتر و به اصطلاح کم‌بارتر می شود و سالانه حتی در برندهای معتبر هم حتی شاهد سبک شدن وزن پوشال هستیم.
فرشاد عبداله‌پور می‌افزاید: این موضوع به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت ماده اولیه تولید پوشال است.
البته تولیدکنندگان معدودی هم داریم که پوشال ضخیم تولید می‌کنند اما چون قیمت محصولشان بالاست بسیاری از خرید آن چشم می‌پوشند؛ غافل از این که ده‌ها برابر هزینه مابه‌التفاوت قیمت پوشال را باید در قالب پول آب و برق بپردازند که در اینجا هم مردم زیان می‌بینند و هم منابع آب و برق کشور هدر می‌رود و به عبارتی در غیاب یک استاندارد، ناترازی کشور تشدید می‌شود.
به گفته عبداله‌پور، اگر پوشال‌ها تحت نظارت و استاندارد باشد، بهره‌وری آن گاهی تا چهاربرابر افزایش می‌یابد؛ مثلا اگر با پوشال‌های با وزن و قُطر مناسب بتوان واحد مسکونی را ظرف یک ساعت خنک کرد، با پوشال‌های فعلی موجود در بازار باید چهار ساعت دستگاه را روشن گذاشت تا منزل خنک شود.
این فعال در حوزه ابزار و مصالح ساختمانی یادآور می شود: وقتی پوشال نازک باشد آب داخل آن به سرعت تبخیر می‌شود و مصرف آب دستگاه، افزایش چشمگیری می‌یابد.
طبیعتا وقتی کولر نتواند واحد مسکونی را به اندازه کافی خنک کند، ساکنان منزل، دستگاه را در ساعات بیشتری روشن نگه می‌دارند که در ابعاد کلان، فشار بسیار زیادی بر منابع آب و برق کشور وارد می‌کند. حتی در جایی می‌خواندم که تا پنج سال پیش، هر کولر در شبانه‌روز ۱۵۰ لیتر آب مصرف می‌کرد اما امروز این رقم به بیش از ۳۰۰ لیتر رسیده و در این میان، نقش نازک شدن پوشال‌ها و نبود نظارت بر تولیدکنندگان کاملا مشهود است.
عبداله‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا سایر مصالح ساختمانی هم مانند خودرو، نان و بسیاری کالاهای دیگر همچون پوشال، دچار افت کیفیت شده یا نه می گوید: قطعا همین‌طور است و در بسیاری از کالاهای ساختمانی، شاهد افت کیفیت هستیم. مثلا در مورد رنگ ساختمان، مواد آن به قدری کاهش کیفیت دارد که اگر سابقا پوشش رنگ دیوار با دو دست رنگ کردن، کامل می‌شد اکنون به دلیل افت کیفیت، نیاز است تا نقاشان ساختمانی تا چهار دست رنگ بزنند. طبیعی است که در این صورت، هم رنگ بیشتری مصرف می‌شود هم برق و هم زمان موردنیاز برای نقاشی که در مجموع به افزایش مصرف دامن می‌زند.
نقش شیرآلات در مصرف آب
کارشناسان حوزه آب، منتقد شمار بالای کاستی‌ها در این بخش هستند که عزمی هم برای رفع آن وجود ندارد، چنانچه مدیر دفتر مصرف آبفای منطقه ۲ تهران معتقد است: متأسفانه اکنون در خرید بسیاری از کالاها با پدیده کم‌فروشی و بی‌کیفیت شدن مواجه هستیم که به فقدان نظارت و مباحث اقتصادی مربوط می‌شود. در واقع باید از ضرب‌المثلی یاد کرد که به شتر گفتند چرا گردنت کج است؟ گفت کجایم راست است؟!
رامین سامانیان می‌افزاید: پدیده کم‌فروشی آن‌قدر زیاد شده که پوشال کولر در آن گم است. با این حال شما به نکته ظریفی دقت کرده‌اید که تاکنون چندان مورد توجه و آزمایش قرار نگرفته است.
آماری از میزان افزایش مصرف آب و برق ناشی از نازک وغیراستاندارد شدن پوشال‌ها وجود ندارد که بخواهم ارائه کنم اما آنچه مبرهن است این که قطعا افت کیفیت در پوشال‌ها، باعث پایین آمدن برودت منزل و افزایش میزان مصرف آب و برق می‌شود.
وی با بیان این که چالشهای حوزه آب زیاد است، یادآور می‌شود: به عنوان نمونه بر اساس مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان، ویرایش چهارم سال ۱۳۹۶، جدولی وجود دارد که حداکثر فشار و مصرف آب باید یک رقم مشخص و در چک‌لیست مهندسان ناظر باشد ولی به آن اهمیت داده نمی‌شود.
همان‌طور که اسکلت ساختمان، نظارت و چک می‌شود، نظارت بر شیرآلات و خروجی‌ها از جمله سردوش‌ها هم الزامی است اما به رغم اهمیت بالای آن، بدون توجه به این موضوع، پروانه ساخت صادر می‌شود.
نوع سرشیرها نیز در میزان مصرف بسیار حائزاهمیت است، مثلا یک سردوش حمام استاندارد، ۸ تا ۱۰ لیتر و سردوش غیراستاندارد تا ۲۵ لیتر مصرف آب دارد، یعنی سه‌برابر. همچنین با شیرآلات استاندارد، برای شستشوی دست دو لیتر آب مصرف می شود با شیرآلات غیراستاندارد تا هشت لیتر.
با نصب کاهنده در شیرهای آب می‌توان میزان مصرف آب را بسیار پایین آورد ولی اهتمامی برای این کار وجود ندارد؛ وای به حال پوشال که کسی متوجه نازک و غیراستاندارد شدن آن نیست!
محمد داودبیگی - روزنامه اطلاعات| ایران در سال های اخیر، شاهد رکوردشکنی سالانه و پی‌درپی مصرف آب و بیش از آن، برق است. طی دو سال اخیر، با وجود قطع برق کارخانه‌ها، تعطیلی سراسری ادارات و قطع برق واحدهای مسکونی در گرمای افزون بر ۴۰ درجه تابستان، بازهم مصرف برق رکوردشکنی کرد و به رقم ۸۰ هزار مگاوات رسید.
همزمان با افزایش دمای هوا استفاده از وسایل سرمایشی افزایش می‌یابد. در ایام گرم سال، کولرهای آبی، روزانه بسته به‌اندازه کولر به طور متوسط ١٥ تا ٤٠ لیتر آب در هر ساعت مصرف می‌کنند.
حال اگر عدد متوسط مصرفی برای هر کولر، ۳۰ لیتر در ساعت در نظر گرفته شود با هشت‌ساعت کولر روشن، هر کولر آبی ۲۴۰ لیتر آب مصرف می‌کند و رقم مصرف آب کولرهای آبی در کل کشور با شرایط ذکرشده نزدیک به دو میلیارد لیتر یا دومیلیون مترمکعب آب در شبانه‌روز خواهد شد.
باتوجه‌به این که کولرهای آبی، نقش مؤثری در ایجاد پیک مصرف شبکه آب و برق در فصل تابستان ایفا می‌کنند، بهینه‌سازی استفاده از این وسیله پرمصرف خانگی با هدف مدیریت بهینه منابع آب و برق و جلوگیری از بحران‌های احتمالی، ضروری است. به عنوان نمونه، راندمان کولرهای آبی باید افزایش یابد تا نه‌فقط دور تند، جایگزین دور کند نشود، بلکه ساعات خاموشی دستگاه هم افزایش یابد تا بدین وسیله در مصرف آب و برق، اعتدال ایجاد شود؛ این در حالی است که در پی گرانی‌های افسارگسیخته سال های اخیر و در غیاب نظارت دستگاه‌های مسئول، شاهد کاهش کیفیت بسیاری از محصولات، از خودروها گرفته تا «نازک شدن شدید پوشال کولرها» هستیم .
چندین عامل بر میزان مصرف برق کولر آبی مؤثرند که رعایت آن‌ها می‌تواند به بهینه‌سازی انرژی کمک کند و اولین عامل، کیفیت و نوع پوشال‌های مورداستفاده است اما در چند سال اخیر و در پی گرانی‌های افسارگسیخته و فقدان نظارت بر عملکرد تولیدکنندگان، ضخامت این پوشال‌ها نصف شده و هوای ورودی به داخل کولر برای خنک‌کنندگی، کمترین تأثیر را از پوشال می‌گیرد.
به دنبال این افت کیفی پوشال‌هاست که برخی خانواده‌ها می‌گویند در سال‌های اخیر، کولرمان هوای خنک لازم را تولید نمی کند و لذا طی تابستان، دستگاه در تمامی ۲۴ ساعت شبانه‌روز روشن است.
تابستانی با کولر روشن
طاهره رهبرفر، یک شهروند مقیم تهران به گزارشگر اطلاعات می گوید: معمولا در تابستان، کولر را در ساعات اوج گرمای روز روشن می‌کردیم و تأثیر خنکی آن کاملا محسوس بود اما در چند سال اخیر با این که دما تغییر شدیدی نداشته، کولر منزل ما از ابتدای تابستان به طور ۲۴ ساعته روشن است اما بچه‌ها همچنان از گرم بودن هوای خانه شاکی‌اند. حتی مجبور شدیم یک پنکه هم برای کمک به خنکی هوای داخل منزل خریداری کنیم که هم هزینه اضافی به ما تحمیل کرده و هم روی مصرف برق منزل که این روزها تصاعدی هم حساب می‌شود، تأثیر گذاشته است.
آرش میرخانی، دیگر شهروند تهرانی هم در گفتگو با گزارشگر ما پیرامون نقش نازک شدن پوشال کولرها و رشد مصرف آب و برق به دلیل افزایش ساعات روشن بودن دستگاه می گوید: دقیقا در سال‌های اخیر که پوشال‌ها غیراستاندارد شده، ساعات روشن بودن کولرمان به کل تابستان تعمیم یافته است؛ به عبارتی به غیر از زمان خارج شدن از منزل، کولر در تمامی طول شب و روز و در نهایت در کل تابستان، روشن است بلکه منزل نسبتا خنک شود. اخیرا تصمیم گرفتم تا خودم پوشال‌ها را دولایه کنم بلکه مانند گذشته ضخیم شود.
هر سال نازک‌تر از پارسال!
اصناف مرتبط به امور لوازم برودتی و خانگی هم نسبت به این موضوع انتقاد دارند. یک فعال حوزه ابزار و مصالح ساختمانی، در گفتگو با گزارشگر اطلاعات با تائید نازک شدن پوشال کولرها در سال‌های اخیر و تأثیر آن بر میزان روشن بودن دستگاه کولر می‌گوید: متأسفانه هر سال وزن پوشال‌ها کمتر و به اصطلاح کم‌بارتر می شود و سالانه حتی در برندهای معتبر هم حتی شاهد سبک شدن وزن پوشال هستیم.
فرشاد عبداله‌پور می‌افزاید: این موضوع به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت ماده اولیه تولید پوشال است.
البته تولیدکنندگان معدودی هم داریم که پوشال ضخیم تولید می‌کنند اما چون قیمت محصولشان بالاست بسیاری از خرید آن چشم می‌پوشند؛ غافل از این که ده‌ها برابر هزینه مابه‌التفاوت قیمت پوشال را باید در قالب پول آب و برق بپردازند که در اینجا هم مردم زیان می‌بینند و هم منابع آب و برق کشور هدر می‌رود و به عبارتی در غیاب یک استاندارد، ناترازی کشور تشدید می‌شود.
به گفته عبداله‌پور، اگر پوشال‌ها تحت نظارت و استاندارد باشد، بهره‌وری آن گاهی تا چهاربرابر افزایش می‌یابد؛ مثلا اگر با پوشال‌های با وزن و قُطر مناسب بتوان واحد مسکونی را ظرف یک ساعت خنک کرد، با پوشال‌های فعلی موجود در بازار باید چهار ساعت دستگاه را روشن گذاشت تا منزل خنک شود.
این فعال در حوزه ابزار و مصالح ساختمانی یادآور می شود: وقتی پوشال نازک باشد آب داخل آن به سرعت تبخیر می‌شود و مصرف آب دستگاه، افزایش چشمگیری می‌یابد.
طبیعتا وقتی کولر نتواند واحد مسکونی را به اندازه کافی خنک کند، ساکنان منزل، دستگاه را در ساعات بیشتری روشن نگه می‌دارند که در ابعاد کلان، فشار بسیار زیادی بر منابع آب و برق کشور وارد می‌کند. حتی در جایی می‌خواندم که تا پنج سال پیش، هر کولر در شبانه‌روز ۱۵۰ لیتر آب مصرف می‌کرد اما امروز این رقم به بیش از ۳۰۰ لیتر رسیده و در این میان، نقش نازک شدن پوشال‌ها و نبود نظارت بر تولیدکنندگان کاملا مشهود است.
عبداله‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا سایر مصالح ساختمانی هم مانند خودرو، نان و بسیاری کالاهای دیگر همچون پوشال، دچار افت کیفیت شده یا نه می گوید: قطعا همین‌طور است و در بسیاری از کالاهای ساختمانی، شاهد افت کیفیت هستیم. مثلا در مورد رنگ ساختمان، مواد آن به قدری کاهش کیفیت دارد که اگر سابقا پوشش رنگ دیوار با دو دست رنگ کردن، کامل می‌شد اکنون به دلیل افت کیفیت، نیاز است تا نقاشان ساختمانی تا چهار دست رنگ بزنند. طبیعی است که در این صورت، هم رنگ بیشتری مصرف می‌شود هم برق و هم زمان موردنیاز برای نقاشی که در مجموع به افزایش مصرف دامن می‌زند.
نقش شیرآلات در مصرف آب
کارشناسان حوزه آب، منتقد شمار بالای کاستی‌ها در این بخش هستند که عزمی هم برای رفع آن وجود ندارد، چنانچه مدیر دفتر مصرف آبفای منطقه ۲ تهران معتقد است: متأسفانه اکنون در خرید بسیاری از کالاها با پدیده کم‌فروشی و بی‌کیفیت شدن مواجه هستیم که به فقدان نظارت و مباحث اقتصادی مربوط می‌شود. در واقع باید از ضرب‌المثلی یاد کرد که به شتر گفتند چرا گردنت کج است؟ گفت کجایم راست است؟!
رامین سامانیان می‌افزاید: پدیده کم‌فروشی آن‌قدر زیاد شده که پوشال کولر در آن گم است. با این حال شما به نکته ظریفی دقت کرده‌اید که تاکنون چندان مورد توجه و آزمایش قرار نگرفته است.
آماری از میزان افزایش مصرف آب و برق ناشی از نازک وغیراستاندارد شدن پوشال‌ها وجود ندارد که بخواهم ارائه کنم اما آنچه مبرهن است این که قطعا افت کیفیت در پوشال‌ها، باعث پایین آمدن برودت منزل و افزایش میزان مصرف آب و برق می‌شود.
وی با بیان این که چالشهای حوزه آب زیاد است، یادآور می‌شود: به عنوان نمونه بر اساس مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان، ویرایش چهارم سال ۱۳۹۶، جدولی وجود دارد که حداکثر فشار و مصرف آب باید یک رقم مشخص و در چک‌لیست مهندسان ناظر باشد ولی به آن اهمیت داده نمی‌شود.
همان‌طور که اسکلت ساختمان، نظارت و چک می‌شود، نظارت بر شیرآلات و خروجی‌ها از جمله سردوش‌ها هم الزامی است اما به رغم اهمیت بالای آن، بدون توجه به این موضوع، پروانه ساخت صادر می‌شود.
نوع سرشیرها نیز در میزان مصرف بسیار حائزاهمیت است، مثلا یک سردوش حمام استاندارد، ۸ تا ۱۰ لیتر و سردوش غیراستاندارد تا ۲۵ لیتر مصرف آب دارد، یعنی سه‌برابر. همچنین با شیرآلات استاندارد، برای شستشوی دست دو لیتر آب مصرف می شود با شیرآلات غیراستاندارد تا هشت لیتر.
با نصب کاهنده در شیرهای آب می‌توان میزان مصرف آب را بسیار پایین آورد ولی اهتمامی برای این کار وجود ندارد؛ وای به حال پوشال که کسی متوجه نازک و غیراستاندارد شدن آن نیست!