
لیلا پایدار- دونالد ترامپ، رئیسجمهوری ایالات متحده، روز جمعه سوم اکتبر اعلام کرد که حماس «برای یک صلح پایدار آماده است» و برای نخستینبار از اسرائیل خواست فوراً حملات خود به غزه را متوقف کند. او همچنین از واکنش مثبت این گروه فلسطینی به طرح پیشنهادی خود برای پایان دادن به جنگ غزه استقبال کرد.
اظهارات ترامپ تنها چند ساعت پس از آن مطرح شد که گروه حماس پاسخ رسمی خود به طرح آمریکا را ارائه داد. در این پاسخ، حماس برخی بندهای طرح را پذیرفت اما نسبت به بخشهای دیگر ابراز مخالفت کرده و تأکید کرده است که برای دستیابی به توافق نهایی، گفتوگوهای بیشتری لازم است.
بر اساس بیانیه این گروه، حماس آمادگی دارد همه ۴۸ گروگان باقیمانده را مطابق طرح پیشنهادی آزاد کند. در این طرح تصریح شده است که آزادی گروگانها باید ظرف ۷۲ ساعت پس از آغاز آتشبس دائمی انجام شود و در مقابل، بیش از دو هزار زندانی فلسطینی بههمراه اجساد کشتهشدگان غزه آزاد خواهند شد. همچنین اسرائیل موظف است مرحله نخست خروج نیروهای خود از غزه را آغاز کند.
در همین زمینه، حسین ربیعی، کارشناس مسائل خاورمیانه، در گفتوگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره چشمانداز صلح و احتمال همکاری حماس پس از پذیرش مشروط طرح آمریکا، اظهار داشت: حماس اعلام کرده که بهخاطر مردم فلسطین و در چارچوب تشکیلاتی که مدیریت آن در اختیار فلسطینیها باشد، حاضر است همکاری کند. بهطور مشخص، نام تشکیلات خودگردان فلسطین را مطرح کرده است. این تشکیلات سالهاست در کرانه باختری فعال بوده و نوعی همکاری، هرچند محدود، با اسرائیل داشته است؛ همکاریای که موجب شده در آن منطقه شاهد درگیری نظامی گسترده یا جنگ چریکی نباشیم.
وی افزود: بنابراین، اگر مدیریت غزه مطابق خواسته حماس به دست تشکیلات خودگردان سپرده شود، میتوان انتظار داشت سطح درگیریها بهمراتب کاهش یابد و شکل کنونی جنگ در آن منطقه دیگر تکرار نشود. البته تحقق این وضعیت منوط به اجرای کامل آن شرط است. حماس همچنین اعلام کرده که آماده است سلاحهای خود را تحویل دهد و از فعالیت نظامی به فعالیت سیاسی روی آورد. از این رو، در کوتاهمدت احتمالاً تحول چشمگیری رخ نخواهد داد، اما در بلندمدت، در صورتی که اسرائیل همان سیاستهای خود در زمینه شهرکسازی و تصرف تدریجی را که در کرانه باختری دنبال میکند در غزه نیز پیاده کند، میتوان انتظار داشت درگیریها دوباره از سر گرفته شود.
او در ادامه، درباره چشمانداز اقدامهای بعدی اسرائیل پس از توافق احتمالی گفت: اگر ایده «اسرائیل بزرگ» بخواهد تحقق یابد، دستکم در آینده، کرانه باختری و غزه بهنوعی در معرض تصرف یا مداخله گسترده اسرائیل قرار خواهند گرفت. به باور من، در میانمدت و بلندمدت، اسرائیل احتمالاً این مناطق را یا بهطور مستقیم تصرف خواهد کرد یا مدیریت و حاکمیت آنها را عملاً در دست خواهد گرفت و به شکل مناطق خودگردان وابسته به خود درخواهد آورد.
ربیعی در پاسخ به پرسشی درباره احتمال حمله اسرائیل به کشورهایی چون لبنان، عراق یا سوریه پس از توافق تصریح کرد: در کوتاهمدت چنین احتمالی بسیار بعید است، زیرا منطقه ظرفیت درگیری جدید را ندارد. تحقق چنین سناریویی مستلزم حمایت قدرتهای بزرگ از اسرائیل است. جز ایالات متحده که حامی اصلی تلآویو است، سایر قدرتها مانند فرانسه، بریتانیا و حتی روسیه روابط نسبتاً خوبی با کشورهایی چون لبنان، سوریه و عراق دارند و بعید است در کوتاهمدت زمینه توافقی برای چنین اقداماتی فراهم شود.
این کارشناس خاورمیانه در پایان گفت: با این حال، احتمال دارد اسرائیل برای تضعیف یا حذف نیروهای مخالف خود در منطقه اقداماتی انجام دهد؛ بهطور مثال، تلاش کند گروههایی چون حشد الشعبی در عراق یا حزبالله در لبنان را تضعیف کند. اما اینکه قصد تصرف سرزمینی یا الحاق این مناطق را داشته باشد، در شرایط فعلی بسیار دور از ذهن است.