وام فرزندآوری، یکی از مهم‌ترین ابزارهای دولت برای حمایت از خانواده‌ها و سیاست جوانی جمعیت است.
اما آیا بودجه تخصیص‌یافته برای این تسهیلات کافی است؟
به گفته‌ی «مرضیه وحید دستجردی» دبیر ستاد ملی جمعیت:«دولت توجه ویژه‌ای به پرداخت وام فرزندآوری دارد و حتی بالاتر از سقف تعیین‌شده اقدام کرده است؛ اما اعتبارات مصوب هنوز کافی نیست.»

این اظهارنظر نشان می‌دهد که در حالی که دولت به اجرای این طرح پایبند است، فشار بر بودجه بانکی همچنان بالاست.

وام فرزندآوری چیست و چرا اهمیت دارد؟

وام فرزندآوری در قالب تسهیلات قرض‌الحسنه و به‌منظور تشویق به فرزندآوری از سال ۱۴۰۰ آغاز شده است.
هدف اصلی، کمک مالی به والدین در هزینه‌های اولیه تولد فرزند و کاهش فشار معیشتی خانواده‌هاست.
دولت با این طرح، می‌خواهد رشد جمعیت را تقویت کند و همزمان از والدینی که به داشتن فرزند جدید تصمیم می‌گیرند، پشتیبانی مالی داشته باشد.

بر اساس قانون، این وام فقط برای پدر خانواده و به ازای هر فرزند پرداخت می‌شود.

دولت تا امروز چقدر وام فرزندآوری پرداخت کرده است؟

طبق گزارش رسمی بانک مرکزی، از ابتدای اجرای این طرح در سال ۱۴۰۰ تا پایان تابستان ۱۴۰۴:

• بیش از ۱.۵ میلیون فقره وام فرزندآوری در سراسر کشور پرداخت شده است.

• مجموع مبلغ پرداخت‌شده بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد ریال بوده است.

• در سال ۱۴۰۴ نیز بانک‌ها موظف‌اند حداقل ۱۰۰ هزار میلیارد ریال دیگر به این طرح اختصاص دهند.

دستجردی تأکید کرده است که:«تاکنون هیچ بانک عاملی اجازه توقف پرداخت وام را ندارد و حتی برخی بانک‌ها بالاتر از سهم مصوب خود عمل کرده‌اند.»

شرایط دریافت وام فرزندآوری ۱۴۰۴ چیست؟

برای دریافت این تسهیلات، شرایط نسبتاً ساده اما مشخصی در نظر گرفته شده است:

1. تابعیت ایرانی متقاضی الزامی است.

2. فرزند باید از تاریخ ۱ فروردین ۱۴۰۰ به بعد متولد شده باشد.

3. وام فقط یک‌بار برای هر فرزند پرداخت می‌شود.

4. پدر خانواده باید متقاضی اصلی باشد (وام به مادر تعلق نمی‌گیرد).

5. ثبت‌نام حداکثر تا دو سال پس از تولد فرزند امکان‌پذیر است.

6. فرزند باید در داخل کشور متولد شده باشد.

7. شهرستان محل تولد نباید دارای نرخ باروری بالاتر از ۲.۵ باشد.

نکته: برخلاف گذشته، داشتن کارت پایان خدمت برای پدر دیگر الزامی نیست.

مدارک مورد نیاز برای ثبت‌نام اینترنتی وام فرزندآوری

فرایند ثبت‌نام وام کاملاً اینترنتی است و از طریق سامانه وام فرزندآوری بانک مرکزی انجام می‌شود.
در مرحله اول باید اطلاعات زیر را وارد کنید:

• شماره ملی و تاریخ تولد پدر و مادر

• شماره شناسنامه فرزند تازه‌متولدشده

• کد پستی ده‌رقمی محل سکونت

• شماره تماس معتبر و شماره شبای بانکی

پس از ثبت اطلاعات و تأیید اولیه، پیامکی از سوی سامانه ارسال می‌شود که شامل کد رهگیری و نام بانک عامل است.
سپس متقاضی باید طی ۳۰ روز به شعبه معرفی‌شده مراجعه کرده و مدارک فیزیکی را تحویل دهد.

مدارک حضوری در بانک:

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه والدین

• کپی تمام صفحات شناسنامه فرزند

• کپی کارت ملی و شناسنامه ضامن

• یک فقره سفته به مبلغ وام دریافتی

اگر متقاضی در زمان مقرر به بانک مراجعه نکند، درخواست او لغو و باید از ابتدا اقدام کند.

مبلغ وام فرزندآوری ۱۴۰۴ برای هر فرزند چقدر است؟

مبلغ این وام براساس تعداد فرزندان خانواده متفاوت است و طبق مصوبه سال ۱۴۰۴ به‌صورت زیر تعیین شده است:

 اگر فرزند دوقلو متولد شود، برای هر فرزند وام جداگانه پرداخت می‌شود.

مدت زمان بازپرداخت وام فرزندآوری ۱۴۰۴ چقدر است؟

مدت بازپرداخت وام نیز بر اساس تعداد فرزندان متغیر است:

بازپرداخت اقساط با کارمزد ۴ درصد در سال محاسبه می‌شود.
۶ ماه دوره تنفس در ابتدای پرداخت وام وجود دارد؛ یعنی تا شش ماه بعد از دریافت، اقساط شروع نمی‌شود.

مبلغ اقساط ماهانه وام فرزندآوری چقدر است؟

بر اساس نرخ ۴ درصد سود و بازپرداخت پلکانی، مبلغ تقریبی اقساط به شرح زیر است:

 این ارقام تقریبی‌اند و ممکن است با توجه به روش محاسبه بانک عامل کمی متفاوت باشند.

چه بانک‌هایی وام فرزندآوری پرداخت می‌کنند؟

طبق اعلام بانک مرکزی، در حال حاضر ۲۳ بانک عامل در این طرح شرکت دارند.
از جمله:

• بانک ملی ایران

• بانک صادرات

• بانک ملت

• بانک سپه

• بانک تجارت

• بانک کشاورزی

• بانک قرض‌الحسنه مهر ایران

• بانک توسعه تعاون

• بانک رفاه کارگران

همچنین، برخی بانک‌ها مانند بانک ملت و بانک ملی سرعت بیشتری در تأیید و پرداخت وام دارند.

چرا برخی متقاضیان هنوز وام خود را نگرفته‌اند؟

طبق اعلام ستاد ملی جمعیت، مشکل اصلی، کمبود اعتبارات مصوب در بودجه است.
به گفته وحید دستجردی:«بانک‌ها همکاری خوبی دارند، اما میزان بودجه‌ای که برای پرداخت وام در اختیار دارند، محدود است. دولت تلاش کرده از منابع دیگری این کمبود را جبران کند.»

همچنین، برخی از تأخیرها به دلیل ناقص بودن مدارک یا تأخیر در معرفی ضامن معتبر است.

چگونه اقساط وام فرزندآوری را مدیریت کنیم؟

کارشناسان اقتصادی توصیه می‌کنند خانواده‌ها برای جلوگیری از فشار مالی، اقساط وام را در قالب بودجه ماهانه خانوار برنامه‌ریزی کنند.
به عنوان مثال:

• بخشی از یارانه نقدی خانوار را می‌توان به پرداخت اقساط اختصاص داد.

• یا با استفاده از طرح‌های اعتباری نظیر «اسنپ‌پی» و «دیجی‌پی»، خریدهای ضروری مانند سیسمونی را به‌صورت قسطی انجام داد.

آیا کارت پایان خدمت هنوز برای وام لازم است؟

خبر خوب برای پدران جوان این است که از سال ۱۴۰۳ به بعد،
ارائه کارت پایان خدمت یا معافیت دائم دیگر شرط دریافت وام نیست.
این تغییر باعث شده ثبت‌نام برای ده‌ها هزار نفر از متقاضیان تسهیل شود.

آیا مادران هم می‌توانند وام بگیرند؟

در حال حاضر، تسهیلات فقط به نام پدر خانواده صادر می‌شود.
اما طبق طرح‌های پیشنهادی مجلس، احتمال دارد در آینده برای مادران سرپرست خانوار نیز سهمیه خاصی در نظر گرفته شود.

مزایای دیگر خانواده‌های پرجمعیت

بر اساس قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت»،
خانواده‌هایی که چهار فرزند یا بیشتر زیر ۲۰ سال دارند،
می‌توانند از وزارت راه و شهرسازی، یک قطعه زمین یا واحد مسکونی رایگان دریافت کنند.

چرا اعتبارات مصوب وام کافی نیست؟

منابع پرداخت این تسهیلات از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه بانک‌ها تأمین می‌شود.
با توجه به افزایش متقاضیان در سال ۱۴۰۴،
موجودی منابع قرض‌الحسنه برای پوشش همه درخواست‌ها کافی نیست.

دولت قصد دارد در لایحه بودجه ۱۴۰۵،
منابع جدیدی از محل درآمد نفت و مالیات بر کالاهای لوکس به این طرح اختصاص دهد.

وام فرزندآوری در مقایسه با سایر تسهیلات حمایتی

وام فرزندآوری در مقایسه با سایر طرح‌ها مثل وام ازدواج یا وام مسکن،
دارای بهره پایین‌تر (۴ درصد) و ضمانت ساده‌تر است.

در حالی که وام ازدواج نیاز به دو ضامن دارد،
وام فرزندآوری با یک ضامن معتبر یا سفته بانکی قابل دریافت است.

چه نکاتی را قبل از ثبت‌نام باید بدانید؟

قبل از اقدام برای دریافت وام، به این نکات توجه کنید:

• شماره شبای واردشده باید به نام پدر باشد.

• در صورت مرگ نوزاد پیش از ثبت‌نام، وام تعلق نمی‌گیرد.

• اگر فرزند در خارج از کشور به دنیا آمده باشد، وام شامل او نمی‌شود.

• پس از ارسال مدارک به بانک، پیگیری از طریق سامانه اینترنتی ضروری است.

• اگر فرزند دوقلو باشد، باید برای هر فرزند جداگانه ثبت‌نام شود.

سامانه ثبت‌نام و پیگیری وام فرزندآوری

برای ثبت‌نام، متقاضیان باید به سایت رسمی بانک مرکزی مراجعه کنند:

سامانه تسهیلات قرض‌الحسنه فرزندآوری:
 https://ve.cbi.ir

از طریق همین سامانه می‌توان وضعیت درخواست، بانک عامل، و زمان مراجعه به شعبه را مشاهده کرد.

جمع‌بندی | وام فرزندآوری؛ حمایت واقعی یا چالش اعتباری؟

دولت در مسیر اجرای سیاست جمعیتی خود، تسهیلات مختلفی را در نظر گرفته است.
وام فرزندآوری بدون شک یکی از موثرترین حمایت‌های مالی مستقیم از خانواده‌هاست.

اما همان‌طور که دبیر ستاد ملی جمعیت گفت،«هرچند دولت فراتر از تعهد خود پرداخت کرده، اما اعتبارات مصوب کافی نیست.»

به بیان دیگر، اراده سیاسی برای حمایت وجود دارد، اما منابع مالی محدود است.

اگر دولت بتواند در بودجه سال آینده، منابع بیشتری برای این وام تخصیص دهد،
احتمالاً شاهد پرداخت آسان‌تر و سریع‌تر وام‌ها خواهیم بود.
در غیر این صورت، صف انتظار متقاضیان طولانی‌تر خواهد شد.

منابع:

1. خبرگزاری ایسنا – گفت‌وگوی مرضیه وحید دستجردی درباره وام فرزندآوری

2. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت – گزارش رسمی از عملکرد بانکی طرح فرزندآوری

3. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران – سامانه ve.cbi.ir

4. قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت