به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، مرکز بین‌المللی نور میکروفیلم دهلی نو از انتشار جلد دوم کتاب ارزشمند «اجازات علمای هند» خبر داد. این اثر گرانسنگ که به همّت حجت‌الاسلام سید رضی حیدر زیدی و با نظارت علمی ریاست محترم مرکز، دکتر مهدی خواجه‌پیری تدوین شده است، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی این مرکز شناخته می‌شود.
سنت «اجازه» در تاریخ علمی و دینی هند
در تاریخ علمی و دینی شبه‌قارهٔ هند، سنت «اجازه» همواره نشانه‌ای از تداوم روایت و درایت به شمار آمده است. علمای هند نه‌تنها این میراث علمی را در طول قرون محفوظ نگاه داشته‌اند، بلکه در نشر و گسترش آن نیز نقشی برجسته ایفا کرده‌اند. کتاب «اجازات علمای هند» تبلور همین پیوستگی تاریخی است و به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه علمای هند دانش خود را با مراکز کهن اسلامی پیوند داده و از آن سرچشمه‌ها بهره‌مند شده‌اند.
جلد دوم این مجموعه، همچون جلد نخست، گنجینه‌ای ارزشمند از اسناد علمی، اجازات اجتهاد، روایت، حدیث و نظام انتقال فیض علمی علمای شیعهٔ هند را در بر دارد. هر جلد این اثر حدود هفتصد صفحه را شامل می‌شود و در مجموع نزدیک به پانصد اجازهٔ علمی با شناسایی و پژوهش دقیق در آن گردآوری شده است؛ کاری که در نوع خود کم‌نظیر در فضای علمی شبه‌قاره به شمار می‌رود.
انتشار این اثر ماندگار گامی بزرگ در راستای حفظ و بازشناسی میراث علمی و دینی علمای شبه‌قاره و نیز تبیین پیوستگی سنت‌های علمی اسلامی در هند است.
ویژگی‌های برجستهٔ جلد دوم «اجازات علمای هند»
از مهم‌ترین ویژگی‌های این کتاب آن است که تنها به ثبت و بررسی اجازات متقابل میان علمای هندی بسنده نکرده، بلکه روابط علمی بین‌المللی آن دوران را نیز با دقت و جامعیت به تصویر کشیده است. در این مجموعه، علاوه بر اجازاتی که علمای بزرگ عراق و ایران به علمای هند اعطا کرده‌اند، نمونه‌های کم‌نظیری نیز گردآوری شده که در آن علمای برجستهٔ هند به عالمان عراقی و ایرانی اجازهٔ روایت و اجتهاد اعطا نموده‌اند.
از جملهٔ موارد مهم و ارزشمند در این اثر، ثبت اجازاتی است که آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی از هفت تن از علمای برجستهٔ هند دریافت کرده‌اند. این امر نه‌تنها بیانگر جایگاه والای علمی علمای هند در جهان اسلام است، بلکه نشان‌دهندهٔ اعتبار، نفوذ و نقش بی‌بدیل آنان در عرصهٔ علمی بین‌المللی نیز به‌شمار می‌آید.
بدین ترتیب، جلد دوم «اجازات علمای هند» علاوه بر بازنمایی میراث علمی داخلی شبه‌قاره، افق‌های گستردهٔ تعاملات علمی فرامرزی را نیز آشکار می‌سازد و تصویری روشن از پیوند مستحکم علمای هند با مراکز بزرگ علمی اسلامی در عراق و ایران ارائه می‌دهد.
بازشناسی میراث علمی علمای هند در جلد دوم «اجازات علمای هند»
در این اثر ارزشمند، اجازات شخصیت‌های بزرگی همچون حجج اسلام سید دلدار علی غفران‌مآب (ره)، محمد باقر، مفتی محمد قلی، سید محمد عباس لکھنوی، راحت حسین گوپالپوری و سید علی نقی نقوی (نقن) با رویکردی دقیق و پژوهشی ثبت و معرفی شده است. مؤلف با بهره‌گیری از کتابخانه‌های نایاب، نسخه‌های خطی کمیاب، مجموعه‌های شخصی و اسناد تاریخی توانسته منابعی را گردآورد که کتاب را به اثری فراتر از یک گردآوری تاریخی، و به مرجعی پژوهشی و مستند بدل کرده است.
سبک نگارش
سبک نگارش این کتاب، ساده، روان و در عین حال علمی است. ساختار منظم آن به گونه‌ای طراحی شده که خواننده ضمن مطالعه هر اجازه، با اطلاعات تکمیلی دربارهٔ زمینهٔ تاریخی، صاحب اجازه، اعطاکننده و روابط علمی میان آنان نیز آشنا می‌شود. این ویژگی کتاب را به منبعی منحصربه‌فرد برای شناخت سلسله‌های علمی علمای هند، مراکز آموزشی آنان و همچنین ارتباطات علمی بین‌المللی ایشان تبدیل کرده است.
تصاویر نسخه‌های اصلی اجازات
از دیگر امتیازات این کتاب، ضمیمه شدن تصاویر نسخه‌های اصلی اجازات در پایان مجموعه است که بر اصالت و اعتبار علمی اثر افزوده است.
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت: «اجازات علمای هند» تنها یک کتاب تألیفی نیست، بلکه سندی زنده از تاریخ علمی شیعه در شبه‌قارهٔ هند به شمار می‌آید. این اثر ارزشمند نه‌تنها ابزاری برای انتقال این میراث علمی به نسل‌های آینده است، بلکه در سطح جهانی نیز نقش برجسته و جایگاه رفیع علمای هند در میراث علمی اسلامی را به‌خوبی نمایان می‌سازد.
ارائهٔ مباحث بنیادین دربارهٔ اجازات در آغاز کتاب
یکی از بخش‌های برجستهٔ جلد دوم «اجازات علمای هند» مقدمهٔ علمی و دقیق مؤلف است که در آن، تمامی اقسام اجازات با رویکردی پژوهشی و در عین حال روان، تعریف و تبیین شده‌اند. در این مقدمه، مفاهیم گوناگونی همچون اجازهٔ اجتهاد، نقل روایت، امور حسبیه، دستگردان، اخذ وجوهات شرعیه، رد مظالم، وکالت و دیگر انواع اجازات، هر یک به‌طور مستقل و مستند شرح داده شده‌اند. این بخش مقدماتی با هدف آشنایی دقیق خوانندگان با مفهوم، دامنه و جایگاه عملی اجازات تدوین شده است تا مخاطب بتواند محتوای اصلی کتاب را با درک روشن‌تری دنبال کند و به اهمیت علمی، فقهی و تاریخی این اسناد واقف شود.
«اجازات علمای هند»؛ تصویری زنده از تاریخ علمی شیعه در شبه‌قاره
در جمع‌بندی نهایی می‌توان گفت که «اجازات علمای هند» فراتر از یک مجموعهٔ صرف از اسناد و اجازات است. این اثر تصویری زنده، مستند و جامع از خدمات علمی و فقهی علمای شیعه در شبه‌قاره طی قرون متمادی ارائه می‌دهد. کتاب نه‌تنها جایگاه برجستهٔ علمی این علما را در بستر تاریخ روشن می‌سازد، بلکه ابعاد گستردهٔ ارتباطات آنان با مراکز بزرگ علمی جهان اسلام را نیز بازتاب می‌دهد.
مؤلف با تلاش ارزشمند و رویکردی علمی و تاریخی، موفق به گردآوری و تنظیم این اجازات نادر و کم‌نظیر شده است و بدین‌سان گنجینه‌ای را پدید آورده که می‌تواند منبعی معتبر برای پژوهشگران، طلاب و علاقه‌مندان به تاریخ علم و فقه اسلامی باشد.
بدین ترتیب، این اثر سترگ به‌عنوان یکی از منابع مهم برای شناخت سنت علمی شیعه، نظام اجازاتی و جایگاه رفیع علمای شبه‌قاره شناخته می‌شود و سهمی بسزا در انتقال این میراث گرانسنگ به نسل‌های آینده ایفا خواهد کرد.