خبرگزار تسنیم ـ صدیقه مدملی*؛ اینجا نه قطعه‌ای از بهشت بلکه همۀ بهشت را می‌یابی! آرام سنگ‌فرش‌ها که در جان مشتاقان امنیت می‌نشاند و زلال صحن آینه تو را به تماشای روشنی کرامتی می‌برد که بر دستان آسمانی این آستان نشسته است و طراوات رأفتی هماره بر چشم آنان‌که به جست‌وجوی حیات آمده‌اند سایه گسترده است. اینجا نشانی دارد که تسکین یابیم از رنج بی‌نشانی ساحتی ملکوتی.
هر بار که این همه دارایی برمی‌دارم از این خانه، اندیشیده‌ام که الگوی معاصری زن مسلمان با آنچه در اینجا جاری است چه نسبتی دارد؟ زن مسلمان چه برمی‌دارد از این آرامش و زلالی و روشنی و حیات؟ چگونه؟ آیا می‌توان مستند به گزارش‌هایی که از زندگی حضرت معصومه سلام الله‌علیها در تاریخ آمده است با خواهانی‌های زن معاصر نسبتی برقرار کرد؟
در کتب تاریخی آمده است که ایشان از مدینه به‌سمت طوس برای دیدار امام خویش آمده‌اند. براساس این گزارش، شاید بتوان چرایی هجرت حضرت معصومه سلاماللهعلیها را درقالب الگویی خانوادگی تبیین کرد یا حتی در قالب الگویی اجتماعی ـ سیاسی. اما به نظر می‌رسد که الگویی بالغ‌تر نیز از این هجرت قابل فهم است؛ برای یافتن چنین الگویی باید تاریخیت زن مسلمان با استناد به حیات بزرگان این تاریخیت همچون حضرت خدیجه سلاماللهعلیها و حضرت زهرا سلاماللهعلیها نیز بررسی شود.
در الگوی جامع برآمده از سنت نبوی و اوصیایی، مرد ولی است و زن حامی امر ولایت و پرچمدار آن و اقتضای عینیت‌داری این پرچم‌داری، ظهور این حمایت‌گری است و این بدان معناست که حقیقت ولایت امام از مسیر جایگاه‌داری زن در اجتماع معنادار می‌شود. البته این حمایت‌گری با لحاظ عنصر معاصریت، در هر دوره‌ای به صورتی ظاهر می‌شود، هم‌چنان‌که حضرت خدیجه سلاماللهعلیها در همراهی امر ولایت حضرت رسول صلوات‌الله‌علیه‌و‌آله همه دارایی خود را در برافراختن پرچم ولایت آن حضرت عرضه می‌کنند. حضرت زهرا سلاماللهعلیها در ساحت بالغ این پرچم‌داری، با جان خود و در اوج معرفت و صدق میدان‌‌داری کردند و سپس حضرت زینب سلاماللهعلیها در میراث‌داری مادر و جده بزرگوارشان، در اوج عقل و ایثار پرچمدار قیام کربلا می‌شوند. در بازخوانی دقیق واقعه عاشورا اگر جهاد حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام از لحظۀ خروج از مدینه است، حضور حضرت زینب سلاماللهعلیها و سایر مخدارت در همراهی کاروان را نیز باید از همان لحظه نگریست. پرچم‌داری اقتضای حضور و ظهور دارد. از همین مجرا می‌توان حقیقت حمایت‌گری حضرت معصومه سلاماللهعلیها از امر ولایت را نیز مرتبه‌ای دیگر از این ظهور دید. این‌که هجرت آن حضرت از مدینه به‌سمت طوس در ساحتی فردی دیده شود و در دیدار با برادر تقلیل یابد، بی‌توجهی به امر عظیمی است که ایشان در امتداد الگوی تدبیری امر ولایت تحقق یافته است. ایشان در ظاهرسازی پرچم‌داری امر ولی با کاروانی از خاندان رهسپار می‌شوند تا معاصریتی از جنس زمان خویش را در این مسیر رقم بزنند.
براساس آنچه از این بزرگان در سنخ پرچم‌داری‌های ایشان می‌یابیم می‌توان گفت مهم‌ترین مؤلفۀ این الگو، لحاظ معاصریت در گام تدبیری خویش نسبت به امر ولایت به‌عنوان امر دین و درحقیقت در گام تحقق دین است. بدین معنا که ایشان با عبور از ساحت تفسیر دین که بخش آغازین دینداری است، در ساحت تدبیری و در گام بلند تدین و تحقق دین چنین الگوی عینی‌ای که بدان اشاره شد را پیش‌چشم ما گذارده‌اند، زیرا در ساحت تحقق دین است که دین شأن پاسخگویی می‌یابد و البته اقتضای لحاظ معاصریت در تدبیر، اقتضائاتی همچون تولید گفتمان جدید مبتنی بر منابع و سیره دارد.
بر اساس همین شأن است که زن مسلمان معاصری مطالبه الگویی گفتمان‌ساز و کارآمد از تاریخیت مسلمانی خویش دارد با استناد به این تاریخی بودن جایگاه عظیم زن مسلمان ترسیم می‌شود. بر این اساس، امر ولایت نیاز به حمایت دارد و این حمایت برعهده زن است چه در ساحت فردی، چه اجتماعی. بلوغ و کمال این حمایت‌گری در پرچم‌داری بانوان بزرگی چون حضرت معصومه سلاماللهعلیها گزارش شده است، اما در مراتب پایین‌تر این پرچم‌داری در ساحتی چون ساحت خانواده بر عهده زنان قرار دارد. زن مسلمان توانمند در این پرچم‌داری است که گاه در ساحت خانوادگی و گاه در ساحت بالغ اجتماعی پرچم‌داری می‌کند. چنین الگویی اساسا با الگوهای مدرنی که حقیقت وجود زنان را درحد مسائل جنسی تنزل می‌دهند قابل‌مقایسه نیست.
*استاد و پژوهشگر حوزه علمیه خواهران
انتهای خبر/