اختصاصی طرفداری | گاهی باید چشممان را از عظمت و جمعیت کشور خود برداریم و به گوشه‌ای دور از این عالم چشم بدوزیم؛ به جایی مثل جزایر فارو، سرزمینی کوچک و دورافتاده که در گوشه‌ای از نقشه جهان لمیده است، اما موج فوتبال به صخره‌های آن می‌کوبد و آن را زنده نگاه می‌دارد.
این مقایسه، هر ایرانی عاشق فوتبالی را به اندیشه و حسرت می‌اندازد. در جایی که سال‌هاست فوتبال ما با محبوبیتی که میان اقشار مختلف مردم دارد، اصلا و ابدا در قد و قواره لازمه این محبوبیت در سطح قابل قبولی قرار ندارد. از این‌رو وقتی در بحبوحه آغاز لیگ قهرمانان به تماشای مستندی نشستم، حیرت‌زده شدم که باعث شد به جست‌وجو و خواندن مطالب متعددی دست بزنم؛ سرزمینی که خیلی ابلهانه همیشه از نظر فوتبال نگاهی خیلی سرسری و حتی گاه تمسخرآمیز به آن داشتم.
حقیقتا دیدن مستندی درباره فوتبال فارو، مرا غافلگیر کرد؛ گویی برای نخستین‌بار نوری بر گوشه‌ای فراموش‌شده از دنیای فوتبال به رویم باز شد.
تصور کنید کشوری با جمعیتی اندک، در دل طبیعتی زمخت و اقلیمی بی‌رحم، چگونه موفق می‌شود شور و امید را در زمین‌های خیس و بادگیرش زنده نگه دارد؛ جایی که هر بازی مبارزه‌ای واقعی با باد و باران و سرماست. مردمان این سرزمین کوچک، با دستان پینه‌بسته از ماهیگیری عشق عمیقی به فوتبال دارند و در این راستا و برای پیشرفت آن دست به اقدامات مفید زیادی زده‌اند.
تلخی ماجرا آنجاست که ما با تمام امکانات، وسعت و جمعیت، از همه آنچه که باید «چقدر» دور هستیم.
فوتبال تنها برگ زرین در دفتر افتخارات ملی یا نتیجه چند مسابقه نیست، بلکه نفس امید، مقاومت و همدلی مردمانی است که در دل دشواری‌ها، با انگیزه، نقشه و برنامه به توپ و چمن سبز دل بسته‌اند.
به همین خاطر است که مایلم این نوشتار را با شما شریک شوم؛ شاید خواندنش، همچون من، شما را هم به تأمل و تحسین وا دارد و در دل‌تان حسرتی شیرین و شاید تلخ بنشاند. فوتبال را از منظر شور، زحمت و عشق مردم ساده‌ای که آن را زندگی می‌کنند نگاه کنیم، و از فوتبال کشوری که خیلی‌ها نمی‌دانیم حتی وجود دارد، شگفت‌زده شویم؛ قصه‌های مردمانی که در خیال‌مان هیچ جایگاهی ندارند.
امیرحسین صدر
سپتامبر ۲۰۲۵
فقط ۵۴۰۰۰ نفر سکنه دارد. با وجود جمعیت کمی که دارد، حتی استمفورد بریج و بسیاری از استادیوم‌های جهان را پر هم نمی‌کند، اما جزایر فارو فرهنگ فوتبالی مخصوص به خود را ایجاد کرده است که ریشه در طبیعت خشن، صخره‌های سخت و زیبا، زمین‌های ناهموار، رقابت رو‌در‌رو محلی و حس همبستگی اجتماعی مردم دارد و همه با زیبایی هر چه تمام‌تر در هم آمیخته شده است!
جزایر فارو، مجمع‌الجزایری است در شمال اقیانوس اطلس که میان نروژ، ایسلند و اسکاتلند قرار گرفته است. این سرزمین بخشی خودگردان از پادشاهی دانمارک به حساب می‌آید و پایتخت آن شهر تورشافن (Tórshavn) است.
جزایر فارو از ۱۸ جزیره بزرگ و کوچک تشکیل شده که همه به وسیله پل یا تونل به هم متصل نیستند و بسیاری از سفرها از طریق قایق یا کشتی‌های کوچک انجام می‌شود. آب‌وهوای این منطقه سرد و مرطوب و اغلب مه‌آلود است و مناظر طبیعی بکر با صخره‌های تند و سبزه‌زارهای وسیع دارد.
زبان رسمی مردم، فاروئی و دانمارکی است. اقتصاد آن‌ها بیشتر بر پایه ماهیگیری و فرآوری ماهی، پرورش گوسفند و کمی هم گردشگری استوار است.
فرهنگ مردم فارو ترکیبی است از سنت‌های اسکاندیناوی و عناصر خاص بومی؛ مراسم و جشنواره‌ها، موسیقی فولکلور و لباس‌های سنتی در زندگی مردم جایگاه مهمی دارد. برخلاف بیشتر کشورهای جهان، فوتبال ورزش ملی آن‌ها نیست و قایقرانی با قایق‌های سنتی به عنوان ورزش ملی‌شان شناخته می‌شود؛ با این حال فوتبال به‌شدت بین مردم محبوب است.
دژ سنگی اسکنسین بر فراز یک تپه‌ی نگهبانی
از سال ۱۵۸۰، قلعه سنگی اسکانسین بر فراز شهر تورشافن، پایتخت جزایر فارو، ایستاده است. این مجمع‌الجزایر دورافتاده در شمال اقیانوس اطلس، میان ایسلند و اسکاتلند واقع است. این دژ ابتدا برای محافظت در برابر دزدان دریایی ساخته شده و همچنان به‌عنوان نمادی از امنیت و غرور در زندگی مردم فارو باقی مانده است.
در سال‌های اخیر، نام «اسکانسین» معنای جدیدی پیدا کرده است. نزدیک به این قلعه قدیمی و در ورزشگاه ملی تورس‌ولوور، گروهی از طرفداران فوتبال جزایر فارو این نام را برای جایگاه هواداران خود انتخاب کرده‌اند؛ جایگاهی که امروزه با طبل، پرچم و آوازهای محلی شناخته می‌شود.
علاقه به فوتبال فقط به روی سکوها محدود نیست. در سراسر این جزایر بادخیز، فوتبال حضور پررنگی دارد. در جامعه‌ای با جمعیتی کمی بیش از ۵۰ هزار نفر، بیش از ۸ هزار نفر به‌طور منظم فوتبال بازی می‌کنند؛ تقریبا یک نفر از هر شش نفر. از این جمعیت، حدود ۵۷۰۰ نفر بازیکن ثبت‌شده دارند؛ یعنی یک نفر از هر ده نفر اهل فارو عضوی از سامانه رسمی فوتبال است. این رقم قابل‌توجهی است، به‌خصوص وقتی بدانیم که فوتبال حتی ورزش ملی رسمی آن‌ها هم نیست.
یک ورزشگاه دیگر در شمال‌غربی فارو
باشگاه‌های فوتبال جزایر فارو فقط تیم ورزشی نیستند؛ اغلب آن‌ها نقش مرکزی اجتماعی را بازی می‌کنند. بسیاری از آن‌ها گروه‌های سنی مختلف را تحت پوشش قرار می‌دهند و پسرها و دخترها غالباً در کنار یکدیگر زیر یک سقف تمرین می‌کنند. در شهرها و روستاهای کوچک‌تر، این باشگاه‌ها محل گردهمایی افراد هستند؛ والدین نقش مربی دارند، خواهر و برادرها داوری می‌کنند و مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها از کناره زمین به تماشا و تشویق می‌پردازند.
ساختار فوتبال جزایر فارو ارتباط نزدیکی با شورای محلی دارد. تمام ورزشگاه‌ها متعلق به شوراهای شهرهای مختلف جزایر است و همین شوراها نیز آن‌ها را اداره و نگهداری می‌کنند.
این موضوع باعث می‌شود امکانات ورزشی بر اساس نیاز جامعه فراهم شود و باشگاه‌ها هم نقش فعالی در طراحی و توسعه زمین‌های خود داشته باشند. این پایه‌گذاری قوی از سطح پایه، مستقیماً به لیگ برتر جزایر فارو قدرت می‌دهد؛ لیگی که حتی در مقایسه با رقابت‌های کشورهایی با جمعیت بسیار بیشتر مثل ایرلند شمالی، استونی، آلبانی، ولز، بلاروس و مقدونیه شمالی جایگاه بالاتری دارد. این لیگ هم رقابتی است و هم جاه‌طلب، و بازتابی است از همان همبستگی اجتماعی و اشتیاقی که فوتبال را در سراسر جزایر فارو پیش می‌برد.
هیچ چیز مانند رقابت میان HB و B36 نمی‌تواند شور و اشتیاق فوتبال فاروئی را نشان بدهد. نزدیک به یک قرن است که این دو باشگاه رقیب هم بوده‌اند و برای افتخار پایتخت با یکدیگر رقابت می‌کنند. از آن‌جا که هر دو باشگاه ورزشگاه گوندادالور در تورشافن را به‌طور مشترک استفاده می‌کنند، هر یک از دو باشگاه جایگاه مخصوص خود را در ورزشگاه دارد و هر مسابقه تنش و حساسیت داربی‌های بزرگ در مقیاسی کوچک‌تر را پیدا می‌کند.
- بیشتر بخوانید: داستان سفر شگفت انگیز کلاکسویک جزایر فارو در مسابقات اروپایی
هاونار بولتفلاگ Havnar Bóltfelag (HB) پرافتخارترین و شاید شناخته‌شده‌ترین باشگاه تاریخ فوتبال فارو است؛ باشگاهی حرفه‌ای و یکی از قدیمی‌ترین باشگاه‌های این کشور. این باشگاه در سال ۱۹۰۴ تأسیس شده و مقر آن در شهر تورشافن است. نام کامل باشگاه "Havnar Bóltfelag Tórshavn" و معنای آن «باشگاه فوتبال بندری» است و بنیان‌گذاران این باشگاه، کارگران بندر بوده‌اند. ۲۴ عنوان قهرمانی لیگ، ۳۰ قهرمانی جام حذفی و حتی ۹ برد در رقابت‌های اروپایی در کارنامه دارد.
اما همان‌طور که هوگنی برگ، مدیر رسانه و ارتباطات HB توضیح می‌دهد، این باشگاه تنها به افتخارات گذشته تکیه نمی‌کند و زندگی‌اش تنها به دربی با B36 خلاصه نمی‌شود؛ آن‌ها مصمم‌اند نقش مهمی در آینده فوتبال جزایر فارو داشته باشند.
هواداران در استادیوم ملی فارو
برگ می‌گوید:
بزرگ‌ترین فرصت برای رشد آینده در توسعه استعدادهاست. از این لحاظ، ما پیشگام هستیم. ما تنها باشگاهی هستیم که بازیکنان خود را فعالانه به لیگ‌های بزرگ‌تر می‌فروشیم. مبلغ انتقال‌ها زیاد نیست، اما برخی از بندهای این قراردادها می‌تواند سود مالی بزرگی برای ما به همراه داشته باشد.» در سال گذشته بازیکنانی را به ایتالیا، اسلوونی، فنلاند و نروژ فروخته‌ایم. باشگاه‌های اروپایی همه‌جا به دنبال استعداد می‌گردند و اگر یکی دو نفر از بازیکنان ما بتوانند در اروپا برای خود اسم و رسمی پیدا کنند، توجه باشگاه‌های بیشتری به جزایر فارو جلب می‌شود.
با وجود تعصب شدید هواداران باشگاه‌ها و رقابت‌های آتشین، برگ تأکید می‌کند که همه تیم‌های ۱۸ جزیره فارو هدف مشترکی دارند: ارتقای سطح لیگ، گسترش فوتبال، پرورش استعدادهای بومی و تقویت پیوندهای اجتماعی در جامعه.
امیدوارم به‌زودی بازیکنان فاروئی بیشتری را در خارج از کشور ببینیم و باشگاه‌ها چه در داخل زمین چه بیرون از آن، همچنان سرمایه‌گذاری کنند. بیشتر بازیکنان این‌جا شغل تمام‌وقت دارند، هشت ساعت در روز کار می‌کنند و بعد از آن تازه سر تمرین حاضر می‌شوند. برای بعضی‌ها واقعاً فشار زیادی است؛ به همین خاطر گاهی بازیکنان خیلی زود بازنشسته می‌شوند. آن‌ها وقتی بخواهند خانواده تشکیل بدهند، واقعاً اوضاع سخت می‌شود. اگر باشگاه‌ها بتوانند درآمدشان را زیاد کنند و حقوق بالاتری بدهند، بازیکنان شاید کمتر کار کنند و تمرین‌ها را زودتر برگزار کنند. بدین ترتیب، بازیکنان یک روز کاری معمولی خواهند داشت و از این‌رو کل فوتبال فارو پیشرفت بیشتری خواهد داشت.
یکی از حوزه‌هایی که فوتبال فارو در سال‌های اخیر در آن پیشرفت چشمگیری داشته، فوتبال زنان است. برخلاف گذشته که حوزه‌ای خاص و کم‌طرفدار بود، حالا زنان رسماً حدود سی درصد از بازیکنان ثبت‌شده را تشکیل می‌دهند؛ یعنی بیش از دو برابر متوسط جهانی و تقریباً سه برابر میانگین اروپایی.
چند باشگاه با جدیت روی توسعه تیم‌های زنان کار کرده‌اند، بر پرورش استعدادهای محلی و ارتقای استانداردهای حرفه‌ای تمرکز داشته‌اند تا رشد بازیکنان را به‌صورت منظم و پایدار شکل دهند.
لوکاش چسلویچ، سرمربی فعلی تیم زنان HB تورشافن، معتقد است؛ همانند بخش مردان، موفقیت در گرو داشتن ساختار درست است.
چسلویچ که متولد لهستان است اما در دوازده‌سالگی به جزایر فارو مهاجرت کرده و بعدها هشت سال برای تیم مردان B36 تورشافن بازی کرده، می‌گوید:
ما باشگاهی هستیم که می‌خواهیم از بازیکنان خودمان استفاده کنیم و این بدان معناست باید برنامه خوبی برای پرورش بازیکن داشته باشیم. برای تقویت این روند، هر سال مربیان خبره‌تری را در اختیار می‌گیریم تا بتوانیم سطح توسعه بازیکنان جوان‌مان را ارتقا دهیم. آخرین و شاید مهم‌ترین نکته این است که ما می‌خواهیم حرفه‌ای باشیم؛ می‌خواهیم هر سال سطح کار را برای مربیان و بازیکنان بالاتر ببریم.
باشگاه‌های محلی هم فعالند؛ یک زمین بازی در روستای نولسوی فارو
فصل فوتبال جزایر فارو از ماه مارس تا نوامبر برگزار می‌شود و فینال جام حذفی پایان رقابت‌های هر سال را رقم می‌زند.
با وجود این برنامه بهار تا پاییز، آب‌وهوا معمولاً نقش مهمی دارد، به‌خصوص در آغاز و پایان فصل. اوایل بهار هنوز سرمای زمستان حس می‌شود و اواخر پاییز هم معمولاً با بادهای تند، باران‌های پی‌در‌پی یا برف همراه است.
شرایط غیرقابل پیش‌بینی باعث می‌شود تمرینات فضای باز، به‌ویژه در پیش‌فصل، دشوار باشد. اما حالا بیشتر باشگاه‌ها با سرمایه‌گذاری در سالن‌های سرپوشیده مجهز این امکان را دارند تا بازیکنان در تمام طول سال تمرین کنند.
این یک نشانه کوچک اما قابل‌توجه است؛ فوتبال در سراسر جزایر فارو به‌تدریج حرفه‌ای‌تر می‌شود.
طبیعت خشن و وحشی و بکر این منطقه، استقامت و مقاومت و اشتیاق و شور عمیقی را هم در بازیکنان و هم در هواداران ایجاد کرده است. سختی و دشواری‌هایی که از روبه‌رو شدن و مقابله با هر آنچه طبیعت جلوی پایشان می‌گذارد، همان چیزی است که فوتبال فاروئی را متمایز و تعریف می‌کند: سرسخت، پرانرژی و بی‌تردید کاملاً بومی.
تیم ملی این کشور این ویژگی را به‌خوبی نشان می‌دهد. در سال گذشته، تیم ملی جزایر فارو با لتونی و مقدونیه شمالی به تساوی رسید و مقابل جبل‌الطارق و ارمنستان به پیروزی دست یافت. برای کشوری که جمعیت کل آن در ورزشگاه ومبلی جا می‌شود و هنوز ۴۰ هزار صندلی خالی باقی می‌ماند، هر امتیاز اهمیت دارد و هر بازی مایه افتخار است.
در فارو، موقعیت خاص جغرافیایی کاملاً محسوس است. هر زمین فوتبالی در احاطه طبیعتی حیرت‌انگیز است؛ صخره‌های خشن، امواج خروشان دریا و قله‌های پوشیده از ابر. همین مناظر به هر مسابقه حسی دراماتیک و باشکوه می‌بخشد که در کمتر جایی سراغ داریم.
فضای فوتبال جزایر فارو خاص و منحصربه‌فرد است؛ اقلیمی بی‌همتا و شورانگیز. فوتبال این دیار حاصل پیوند طبیعت خشن و اراده شکست‌ناپذیر بازیکنان و دل‌سپردگی هواداران است؛ جایی که سختی‌ها و تندی زمین با حرارت و شور مردان و زنانی که به فوتبال عشق می‌ورزند، درهم آمیخته شده است. در فارو فوتبال از دل طبیعت جان گرفته است؛ رقص توپ و طوفان بر لبه ابر و اقیانوس!
