به‌علاوه باید اشاره کرد که واحدهای عادی صندوق اهرمی به‌دلیل داشتن کف و سقف سود مشخص بسیار شبیه صندوق‌ درآمد ثابت عمل می‌کنند؛ یعنی سرمایه‌گذار با خرید واحد عادی از حداقل سود تضمین شده برخوردار می‌شود و تقریباً ریسک از دست دادن سرمایه ندارد. در این گزارش رپورتاژ به زبان ساده توضیح می‌دهیم که صندوق اهرمی چیست و چطور امکان چند برابر کردن سود را ایجاد می‌کند، سازوکار آن چگونه است، چه کسانی کاندیدای مناسب برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها هستند و در نهایت بهترین صندوق‌های اهرمی موجود را مقایسه می‌کنیم.

صندوق اهرمی زیرمجموعه‌ای از صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی است که از اهرم مالی برای افزایش بازدهی استفاده می‌کند. این صندوق‌ها به‌طور هم‌زمان از دو ساز‌وکار «صدور و ابطال» و «قابل معامله در بورس» استفاده می‌کنند و اغلب پرتفو آنها از سهام و حق‌تقدم سهام تشکیل می‌شود.

در صندوق اهرمی دو نوع واحد سرمایه‌گذاری وجود دارد:

واحدهای عادی (کم‌ریسک): این واحدها به‌صورت صدور و ابطال قابل خرید و فروش هستند. تعداد این واحدها می‌تواند تا دو برابر تعداد واحدهای ممتاز باشد. سرمایه‌گذاران این واحدها از سود حداقلی تضمین‌شده برخوردار می‌شوند و کف و سقف بازدهی مشخصی برای آن‌ها تعیین می‌شود.
واحدهای ممتاز (پرریسک): این واحدها در تابلوی فرابورس معامله می‌شوند و نرخ بازدهی ثابت و تضمین‌شده‌ای ندارند؛ به‌عبارتی در صورت عملکرد خوب صندوق، بازدهی این واحدها به صورت مضاعف افزایش می‌یابد و در صورت عملکرد ضعیف صندوق، زیان نیز به صورت مضاعف بر دوش دارندگان واحدهای ممتاز خواهد بود.

مکانیزم سوددهی صندوق اهرمی بر توزیع سود میان واحدهای عادی و ممتاز استوار است. بر اساس توضیح مفید، سه حالت برای بازدهی صندوق وجود دارد:

بازدهی صندوق بیشتر از سقف سود واحدهای عادی باشد: اگر سقف سود واحد عادی ۲۸ درصد باشد و بازدهی صندوق به ۳۰ درصد برسد، سرمایه‌گذاران واحد عادی همان سقف ۲۸ درصد سود دریافت می‌کنند. مازاد دو درصدی به سرمایه‌گذاران واحد ممتاز تعلق می‌گیرد.
بازدهی صندوق کمتر از کف سود واحدهای عادی باشد: اگر بازدهی صندوق مثلاً ۱۰ درصد باشد ولی کف سود واحد عادی ۲۵ درصد تعریف شده باشد، مابه‌التفاوت (۱۵ درصد) از محل منابع واحدهای ممتاز تأمین می‌شود و صاحبان واحدهای ممتاز ممکن است سودی کمتر از بازدهی واقعی صندوق دریافت کنند یا حتی متضرر شوند.
بازدهی صندوق بین کف و سقف سود باشد: در این حالت سود به نسبت بازدهی واقعی صندوق میان دارندگان هر دو نوع واحد تقسیم می‌شود.

این سه حالت نشان می‌دهد که صندوق اهرمی علاوه بر امکان کسب سودهای بالا، می‌تواند زیان بیشتری نیز به سرمایه‌گذار تحمیل کند؛ بنابراین باید از قبل آگاهی کافی درباره عملکرد احتمالی بازار داشت.

مکانیزم اهرم بازدهی
تنوع برای ریسک‌پذیران و ریسک‌گریزان
بازارگردانی ساده

ریسک مضاعف در صورت افت بازار
تناسب میان واحدهای عادی و ممتاز
پیچیدگی سازوکار

صندوق اهرمی ابزار مناسبی برای سرمایه‌گذارانی است که:

تجربه حضور در بازار سهام و تحمل ریسک نسبی دارند و به دنبال کسب بازدهی بیش از شاخص بورس هستند.
قصد دارند بخشی از سبد سرمایه‌گذاری خود را به ابزار پرریسک اختصاص دهند و در عین حال از امکان کسب سود حداقلی بهره‌مند شوند.
برای ورود به صندوق‌های اهرمی حتماً باید کد معاملاتی داشته باشند و بتوانند واحدهای ممتاز را از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین خریداری کنند.
سرمایه‌گذاران تازه‌کار یا کسانی که نیاز به نقدشوندگی فوری دارند بهتر است ابتدا صندوق‌ های درآمد ثابت یا صندوق‌های سهامی عادی را بررسی کنند، زیرا ریسک صندوق اهرمی می‌تواند برای آن‌ها بسیار بالا باشد.

در این گزارش بازدهی سالانه، میزان خالص دارایی و ضریب اهرمی هفت صندوق مورد بررسی قرار گرفته است.

اهرم کاریزما
موج
توان
جهش
بیدار
نارنج اهرم
شتاب
دوایکس
پیشران

جدول زیر نتایج بررسی برخی از بهترین صندوق‌های اهرمی را نشان می‌دهیم:

این جدول نشان می‌دهد که صندوق «سهامی اهرمی کاریزما» با نماد «اهرم» بزرگ‌ترین صندوق در میان صندوق‌های سهامی‑اهرمی محسوب می‌شود؛ حجم کل ارزش خالص دارایی‌های آن بیش از ۱۶۷ هزار میلیارد ریال است و نزدیک به ۷٫۸ میلیارد واحد سرمایه‌گذاری‌شده دارد. این ارقام نشان می‌دهد که اهرم کاریزما هم از نظر منابع مالی و هم از نظر تعداد سرمایه‌گذاران فعال، فاصله قابل توجهی با رقبا دارد.
به‌طور کلی، تفاوت چشمگیر بین اندازه اهرم کاریزما و سایر صندوق‌ها نشان می‌دهد که بازار اعتماد بیشتری به این صندوق دارد. نقدشوندگی و قابلیت مدیریت سبد بزرگ‌تر در صندوق‌هایی با دارایی بیشتر معمولاً بهتر است. سرمایه‌گذاران باید علاوه بر بازدهی، به حجم دارایی و تعداد واحدهای هر صندوق نیز توجه کنند؛ زیرا این عوامل بر قدرت و پایداری صندوق تأثیر می‌گذارند.

با وجود اینکه صندوق‌های موج فیروزه و نارنج اهرم بازدهی بالایی دارند، بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه اهرم کاریزما را به‌عنوان گزینه اول معرفی می‌کنند. دلیل این موضوع را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد:

بزرگ‌ترین صندوق سهامی: اهرم کاریزما با بیش از 16 هزار میلیارد تومان دارایی، بزرگ‌ترین صندوق سهامی بازار است و از صندوق‌های دولتی نیز پیشی گرفته است. این حجم بالای منابع، پشتوانه‌ای قدرتمند برای صندوق ایجاد می‌کند.
حضور گسترده و نقدشوندگی بالا: حجم معاملات واحدهای ممتاز این صندوق در فرابورس بسیار بالا است و به‌دلیل شناوری زیاد، سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر لحظه با حداقل اختلاف قیمت اقدام به خرید و فروش کنند.
دسترسی آسان: صندوق اهرم از طریق اپلیکیشن کاریزما قابل خرید و فروش است و فرایند دریافت کد بورسی و ثبت‌نام در آن ساده شده است؛ بنابراین حتی افرادی که تازه وارد بورس شده‌اند می‌توانند به‌راحتی از طریق اپلیکیشن کاریزما سرمایه‌گذاری کنند.
مدیریت حرفه‌ای و شفافیت: کارنامه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این صندوق توانسته با مدیریت حرفه‌ای و پرتفوی متنوع، بازدهی معقولی خلق کند و در دوره‌های ریزش بازار نیز از عملکرد بهتری نسبت به شاخص کل برخوردار باشد.

صندوق اهرمی ابزاری نوآورانه در بازار سرمایه ایران است که با بهره‌گیری از اهرم مالی، امکان کسب بازدهی بیشتر را فراهم می‌آورد. این صندوق‌ها با تقسیم واحدهای خود به دو نوع عادی و ممتاز، هم سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز و هم ریسک‌پذیر را پوشش می‌دهند؛ اما باید توجه داشت که اهرم دو لبه‌ی تیز است: در دوره‌های رونق بازار سودی فراتر از انتظار حاصل می‌شود، ولی در شرایط رکود زیان نیز بیشتر خواهد بود. بررسی عملکرد صندوق‌های اهرمی در سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اهرم کاریزما با بزرگ‌ترین حجم دارایی و ضریب اهرمی مناسب همچنان یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها محسوب می‌شود. سرمایه‌گذارانی که قصد ورود به این صندوق‌ها را دارند باید با دقت نسبت به ریسک و بازده، خالص دارایی و ضریب اهرمی هر صندوق تصمیم‌گیری کنند و از ابزارهای آنلاین مانند اپلیکیشن کاریزما برای سرمایه‌گذاری راحت و سریع بهره بگیرند.
آیا برای خرید صندوق اهرمی به کد بورسی نیاز است؟
بله؛ برای خرید واحدهای ممتاز باید کد بورسی فعال داشته باشید و می‌توانید از طریق سامانه‌های معاملاتی یا اپلیکیشن مربوطه اقدام کنید. واحدهای عادی معمولاً از طریق صدور و ابطال توسط خود صندوق قابل تهیه هستند.
اگر بازار به شدت منفی شود چه اتفاقی برای سرمایه‌گذاران صندوق اهرمی رخ می‌دهد؟
در صورت افت شدید بازار، بازدهی صندوق ممکن است به زیر کف بازدهی واحدهای عادی برسد. در این حالت مابه‌التفاوت سود تضمین‌شده واحد عادی از محل واحدهای ممتاز تأمین می‌شود، بنابراین سرمایه‌گذاران واحدهای ممتاز متحمل زیان مضاعف خواهند شد. به همین دلیل صندوق اهرمی برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت یا بسیار ریسک‌گریز مناسب نیست.
آیا سرمایه‌گذار می‌تواند همزمان واحد عادی و ممتاز بخرد؟
بله؛ هیچ مانعی برای خرید همزمان این دو نوع واحد وجود ندارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای مدیریت ریسک خود بخشی از سبدشان را در واحد عادی و بخشی را در واحد ممتاز سرمایه‌گذاری می‌کنند.
صندوق اهرمی چه تفاوتی با صندوق درآمد ثابت دارد؟
صندوق درآمد ثابت عمده دارایی خود را در اوراق با درآمد ثابت مانند اسناد خزانه و اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کند و بنابراین ریسک بسیار پایینی دارد، در حالی که صندوق اهرمی بخش عمده سرمایه را روی سهام قرار می‌دهد و با استفاده از اهرم، امکان کسب سود و زیان بیشتری فراهم می‌کند. در صندوق درآمد ثابت معمولاً کف و سقف بازدهی مشخصی وجود ندارد و سود به‌طور دوره‌ای (ماهانه یا سه‌ماهه) پرداخت می‌شود.