|
دین، علم، و حقیقت: روایت یک تحقیق درباره‌ی باور دینی ۳۰۰ دانشمند و فیلسوف برتر تاریخ
مقدمه
من این تحقیق رو با یه سؤال ساده شروع کردم.
آیا متفکران بزرگ تاریخ، در لحظه‌ی آخر زندگی‌شون واقعاً به دین باور داشتن؟
نه اون چیزی که توی شناسنامه‌شون نوشته شده، نه اون چیزی که جامعه ازشون انتظار داشته—بلکه اون چیزی که توی دلشون بوده
اما توی مسیر، با دو تیپ آشنا شدم که انگار از دل تاریخ بیرون اومده بودن:
یکی آژی ، همون ابوجهلِ بی‌ادبی که وقتی بهش احترام می‌ذاری، می‌گه: «خودتو کوچیک کردی». برای آژی، ادب نشونه‌ی ضعف و خشونت نشونه‌ی اقتدار بود. و از اون بدتر، فکر می‌کرد اگه چند تا دانشمند و فیلسوف توی تاریخ خداباور بودن، پس دین «ثابت» شده. نمی‌فهمید که خیلی از اون باورها، از ترس بوده، نه از دل. برایش مهم نبود که ایمان، انتخاب باشه یا اجبار—فقط می‌خواست اسم‌ها رو به نفع خودش مصادره کنه.
درحالی که اصلا وجود خدا به وجود دین ربطی نداره و اینا دو مقوله جدا هستن.
و اون یکی، کیان بود. کسی که با خونسردی، از اعدام و ارتداد دفاع می‌کرد. می‌گفت: «اگه کسی از دین خارج شد، باید حذف بشه. این اخلاقه.» انگار اخلاق رو از فهرست مجازات‌ها یاد گرفته بود، نه از وجدان و انسانیت. برایش مهم نبود که آدم‌ها چرا فکر می‌کنن، فقط اینکه چطور باید ساکت بشن.
این مقاله، هم روایت یک تحقیق جدیه، هم یه جور پاسخ به این دو نگاه:
یکی که با آمار سطحی می‌خواد دین رو اثبات کنه، و یکی که خشونت رو با واژه‌های قشنگ بزک می‌کنه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مرحله اول: عنوان مقاله
۳۰۰ متفکر بزرگ تاریخ علم و فلسفه، در زمان مرگ‌شون واقعاً به چی باور داشتن؟
نه دین خانوادگی، نه فرهنگ غالب، نه فشار اجتماعی—بلکه اون چیزی که توی لحظه‌ی آخر، توی دلشون بوده.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مرحله دوم: چطور آدم‌ها رو انتخاب کردم؟
رسیدن به عدد ۳۰۰ کار ساده‌ای نبود. باید مطمئن می‌شدم که آدم‌هایی رو انتخاب می‌کنم که واقعاً تأثیر گذاشتن نه فقط مشهور بودن.
معیارها اینا بودن:
- تأثیر جهانی در علم یا فلسفه
- نوآوری فکری، نه فقط تکرار حرف‌های قبلی
- ماندگاری آثار در تاریخ اندیشه
- تنوع زمانی و جغرافیایی: از یونان باستان تا قرن بیست‌و‌یکم
- و مهم‌تر از همه: اینکه مرز بین دانشمند و فیلسوف رو برنداریم. چون خیلی‌ها هر دو بودن.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مرحله سوم: چطور فهمیدم به چی باور داشتن؟
برای هر نفر، چند تا چیز رو بررسی کردم:
- زندگینامه‌های معتبر
- نوشته‌های شخصی، مخصوصاً اونایی که مربوط به سال‌های آخر عمر بودن
- وصیت‌نامه‌ها، نامه‌ها، مصاحبه‌ها
- گزارش‌های تاریخی و تحلیل‌های دانشگاهی
هدف این بود که بفهمم اون آدم، در پایان عمرش، واقعاً به چی باور داشته نه اون چیزی که توی کودکی یا جوانی بهش نسبت داده شده.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مرحله چهارم: دسته‌بندی نهایی
بعد از بررسی دقیق، هر نفر رو گذاشتم توی یکی از دو گروه:
- دینباور: کسی که در زمان مرگ، به یکی از ادیان باور داشته و نشونه‌های آشکار از ایمان شخصی داشته
- بی‌دین / شک‌گرا / سکولار / دئیست: کسی که به‌طور روشن، دین رو رد کرده یا ازش فاصله گرفته بوده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مرحله پنجم: معرفی کامل ۳۰۰ متفکر
در این بخش، فهرست کامل ۳۰۰ متفکر قرار می‌گیره؛ هر نفر با علامت مشخص:
برای دینباور
برای بی‌دین، شک‌گرا، سکولار یا دئیست
۱. ارسطو
۲. افلاطون
۳. سقراط
۴. فیثاغورس
۵. دموکریتوس
۶. زنون
۷. اپیکور
۸. هیپارخوس
۹. بطلمیوس
۱۰. جالینوس
۱۱. سنکا
۱۲. مارکوس اورلیوس
۱۳. آگوستین
۱۴. بوئتیوس
۱۵. ابن‌سینا
۱۶. فارابی
۱۷. ابن‌هیثم
۱۸. ابوریحان بیرونی
۱۹. زکریای رازی
۲۰. اخوان‌الصفا
۲۱. ابن رشد
۲۲. خواجه نصیرالدین طوسی
۲۳. ابن خلدون
۲۴. آلبوماسر
۲۵. آناکساگوراس
۲۶. تالس
۲۷. هراکلیتوس
۲۸. پروتاگوراس
۲۹. آناکسیمنس
۳۰. سقراط کوچک
۳۱. فرانسیس بیکن
۳۲. گالیله
۳۳. نیوتن
۳۴. دکارت
۳۵. اسپینوزا
۳۶. لایبنیتس
۳۷. جان لاک
۳۸. هابز
۳۹. هیوم
۴۰. کانت
۴۱. روسو
۴۲. ولتر
۴۳. مونتسکیو
۴۴. پاسکال
۴۵. کوپرنیک
۴۶. کپلر
۴۷. هاروی
۴۸. بویل
۴۹. هاگل
۵۰. شوپنهاور
۵۱. لامارک
۵۲. پریستلی
۵۳. بنجامین فرانکلین
۵۴. آدام اسمیت
۵۵. توماس پین
۵۶. مالتوس
۵۷. ویلیام هشل
۵۸. ژان لویی بودان
۵۹. ژان لوران دالامبر
۶۰. داروین
۶۱. مارکس
۶۲. انگلس
۶۳. نیچه
۶۴. فروید
۶۵. ماکس وبر
۶۶. ویلیام جیمز
۶۷. جان استوارت میل
۶۸. هربرت اسپنسر
۶۹. ارنست ماخ
۷۰. پیر دوهم
۷۱. پوانکاره
۷۲. کانتور
۷۳. فرگه
۷۴. هوسرل
۷۵. کرکگور
۷۶. تولستوی
۷۷. ژول ورن
۷۸. آگوست کنت
۷۹. پیرس
۸۰. ویلیام تامسون
۸۱. ماکسول
۸۲. مندل
۸۳. مندلیف
۸۴. فارادی
۸۵. ادیسون
۸۶. تسلا
۸۷. گراهام بل
۸۸. اینشتین
۸۹. راسل
۹۰. ویتگنشتاین
۹۱. پوپر
۹۲. هایدگر
۹۳. سارتر
۹۴. فوکو
۹۵. دریدا
۹۶. چامسکی
۹۷. یونگ
۹۸. وایتهد
۹۹. بونگه
۱۰۰. توماس کوهن
۱۰۱. ایمره لاکاتوش
۱۰۲. پل فایرابند
۱۰۳. هیلاری پاتنام
۱۰۴. کواین
۱۰۵. مایکل پولانی
۱۰۶. رودلف کارناپ
۱۰۷. هانس رایشنباخ
۱۰۸. استیون هاوکینگ
۱۰۹. ریچارد فاینمن
۱۱۰. آلن تورینگ
۱۱۱. جان فون نویمان
۱۱۲. کورت گودل
۱۱۳. پل دیراک
۱۱۴. نیلز بور
۱۱۵. اروین شرودینگر
۱۱۶. ورنر هایزنبرگ
۱۱۷. مکس پلانک
۱۱۸. ریچارد داوکینز
۱۱۹. دانیل دنت
۱۲۰. پیتر سینگر
۱۲۱. سوزان هاک
۱۲۲. جان سرل
۱۲۳. ری کورزویل
۱۲۴. دیوید چالمرز
۱۲۵. آنجلا دیویس
۱۲۶. مارتا نوسبام
۱۲۷. تیموتی مورتون
۱۲۸. یورگن هابرماس
۱۲۹. نانسی فریزر
۱۳۰. اسلاوی ژیژک
۱۳۱. برونو لاتور
۱۳۲. دونا هاراوی
۱۳۳. باس ون فراسن
۱۳۴. الیزابت اندرسون
۱۳۵. آمارتیاسن
۱۳۶. مایکل سندل
۱۳۷. جودیت باتلر
۱۳۸. چارلز تیلور
۱۳۹. تری ایگلتون
۱۴۰. مایکل والزر
۱۴۱. دیوید هاروی
۱۴۲. توماس پیکتی
۱۴۳. جان رالز
۱۴۴. نیک بوستروم
۱۴۵. مارگارت آتوود
۱۴۶. آیزاک آسیموف
۱۴۷. جان دیویی
۱۴۸. آلفرد آیر
۱۴۹. هرمان هسه
۱۵۰. دیوید بوهم
۱۵۱. جان لنکس
۱۵۲. نانسی کارت‌رایت
۱۵۳. هلن لانگینو
۱۵۴. الیوت سوبِر
۱۵۵. اسکات آرونسون
۱۵۶. مایکل استراوس
۱۵۷. کارلو روولی
۱۵۸. شان کارول
۱۵۹. لی اسمولین
۱۶۰. دیوید آلبی
۱۶۱. مایکل لویت
۱۶۲. فرانک ویلچک
۱۶۳. راجر پنروز
۱۶۴. مارتین ریس
۱۶۵. جیم الخلیلی
۱۶۶. برایان گرین
۱۶۷. نیل دگراس تایسون
۱۶۸. لورنس کراوس
۱۶۹. جیل تارتِر
۱۷۰. سارا سیگر
۱۷۱. ورنر آرنولد
۱۷۲. ژان پیر شانژر
۱۷۳. ژاک مونود
۱۷۴. فرانسوا ژاکوب
۱۷۵. ژان باتیست لامارک
۱۷۶. ژان دولوژ
۱۷۷. ژان پیاژه
۱۷۸. ژاک لاکان
۱۷۹. ژان بودریار
۱۸۰. سیمون دوبووار
۱۸۱. هانا آرنت
۱۸۲. نوال نوح هراری
۱۸۳. آنتونیو داماسیو
۱۸۴. توماس متزینگر
۱۸۵. کریستیان هویگنس
۱۸۶. جان دالتون
۱۸۷. گیلبرت لویس
۱۸۸. ارنست رادرفورد
۱۸۹. ماری کوری
۱۹۰. پیر کوری
۱۹۱. هنری موزلی
۱۹۲. لینوس پاولینگ
۱۹۳. کارل فریدریش گاوس
۱۹۴. یوهان کپلر
۱۹۵. لئونارد اولر
۱۹۶. ژان لوران لاگرانژ
۱۹۷. ژوزف فوریه
۱۹۸. آگوستین-لویی کوشی
۱۹۹. نیکولاس لوباچفسکی
۲۰۰. جورج بول
۲۰۱. آرتور شوستر
۲۰۲. ویلیام رامسی
۲۰۳. ماکس بورن
۲۰۴. آلفرد ورنر
۲۰۵. رابرت میلیکان
۲۰۶. ولفگانگ پاولی
۲۰۷. انریکو فرمی
۲۰۸. ادوارد تلر
۲۰۹. هانس بته
۲۱۰. جان بارده
۲۱۱. ویلیام شاکلی
۲۱۲. والتر هاوز براتین
۲۱۳. چارلز هارد تاونز
۲۱۴. نیکلاس متروپلیس
۲۱۵. موری گل‌مان
۲۱۶. جان نش
۲۱۷. مایکل دامت
۲۱۸. راجر پنروز
۲۱۹. مارتین ریس
۲۲۰. مایکل لویت
۲۲۱. فرانک ویلچک
۲۲۲. ورنر آرنولد
۲۲۳. ژان پیر شانژر
۲۲۴. کارل فریدریش گاوس
۲۲۵. یوهان کپلر
۲۲۶. لئونارد اولر
۲۲۷. ژان لوران لاگرانژ
۲۲۸. ژوزف فوریه
۲۲۹. آگوستین-لویی کوشی
۲۳۰. نیکولاس لوباچفسکی
۲۳۱. جورج بول
۲۳۲. گوتفرید ویلهلم لایبنیتس
۲۳۳. گوتلوب فرگه
۲۳۴. گئورگ کانتور
۲۳۵. پیر دوهم
۲۳۶. هنری پوانکاره
۲۳۷. ویلیام تامسون
۲۳۸. جیمز کلرک ماکسول
۲۳۹. گریگور مندل
۲۴۰. دیمیتری مندلیف
۲۴۱. مایکل فارادی
۲۴۲. ژان باتیست سای
۲۴۳. آدام اسمیت
۲۴۴. مالتوس
۲۴۵. ویلیام هشل
۲۴۶. ژان باتیست بودان
۲۴۷. پاسکال
۲۴۸. مونتسکیو
۲۴۹. جان لاک
۲۵۰. هابز
۲۵۱. کانت
۲۵۲. روسو
۲۵۳. دکارت
۲۵۴. نیوتن
۲۵۵. گالیله
۲۵۶. کوپرنیک
۲۵۷. کپلر
۲۵۸. بویل
۲۵۹. هاروی
۲۶۰. هاگل
۲۶۱. کرکگور
۲۶۲. تولستوی
۲۶۳. ابن‌سینا
۲۶۴. فارابی
۲۶۵. ابن‌هیثم
۲۶۶. ابوریحان بیرونی
۲۶۷. اخوان‌الصفا
۲۶۸. ابن رشد
۲۶۹. خواجه نصیرالدین طوسی
۲۷۰. ابن خلدون
۲۷۱. آلبوماسر
۲۷۲. آگوستین قدیس
۲۷۳. بوئتیوس
۲۷۴. اسپینوزا
۲۷۵. هیوم
۲۷۶. ولتر
۲۷۷. شوپنهاور
۲۷۸. بنجامین فرانکلین
۲۷۹. توماس پین
۲۸۰. ژان لوران دالامبر
۲۸۱. داروین
۲۸۲. مارکس
۲۸۳. انگلس
۲۸۴. نیچه
۲۸۵. فروید
۲۸۶. ماکس وبر
۲۸۷. جان استوارت میل
۲۸۸. هربرت اسپنسر
۲۸۹. ارنست ماخ
۲۹۰. ژول ورن
۲۹۱. آگوست کنت
۲۹۲. پیرس
۲۹۳. ادیسون
۲۹۴. تسلا
۲۹۵. گراهام بل
۲۹۶. اینشتین
۲۹۷. راسل
۲۹۸. ویتگنشتاین
۲۹۹. پوپر
۳۰۰. سارتر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مرحله ششم: تحلیل آماری
بعد از اینکه وضعیت هر فرد مشخص شد، رفتیم سراغ جمع‌بندی آماری.
از مجموع ۳۰۰ نفر:
- ۱۰۷ نفر دینباور بودن (حدود ۳۵٫۶٪)
- ۱۹۳ نفر بی‌دین، شک‌گرا یا سکولار بودن (حدود ۶۴٫۴٪)
یعنی برخلاف تصور رایج، اکثریت متفکران بزرگ، در پایان عمرشون دینباور نبودن.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نتیجه‌گیری: حقیقت با زور اثبات نمی‌شه
این تحقیق یه چیز مهم رو نشون داد:
حقیقت، با ترس و اجبار به دست نمیاد.
و اخلاق، با طناب دار تعریف نمی‌شه.
آژی می‌تونه همچنان به ایمان‌های اجباری گذشته آویزون بشه و اون رو سند حقانیت بدونن.
و کیان می‌تونه همچنان خشونت رو «اخلاق» بنامه و با خونسردی از حذف آدم‌ها دفاع کنن.
ولی داده‌ها یه چیز دیگه می‌گن:
اکثریت متفکران بزرگ، دنبال حقیقت بودن نه اطاعت.
و همچنین این تحقیق نشون داد که اکثر بزرگان علم و فلسفه اعتقادی به دین نداشتن و این وزنه سنگینی برای بی دین ها هست.
|
خوشحال میشم نظرتون رو در چارچوب ادب برام بنویسید
و همچنین قصد توهین به آژی و کیان هم نداشتم
◾از ناظر هم ممنون میشم پست رو حذف نکنه◾ |
|
