به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم روز یکشنبه ۱۶ شهریورماه در هم اندیشی مبلغان نخبه که به مناسبت آغاز هفته وحدت با عنوان «حکمرانی نبوی (ص)» در سالن شیخ طوسی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، بر اهمیت مشارکت همه جانبه مردم در اقامه دین و حل مسائل پیچیده جامعه تاکید کرد.
استاد حوزه و دانشگاه با تشریح معنای جدید حکمرانی، به عنوان فرایندی که تمامی ظرفیت‌های جامعه را برای تحقق اهداف دینی بسیج می‌کند، بر لزوم حرکت فراتر از نگاه دولت‌محور سنتی تاکید کرد و به تبیین مفهوم حکمرانی در سیره نبوی (ص) پرداخت و بر نقش محوری مردم در کنار دولت اسلامی تاکید کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی بر لزوم الگوگیری از سیره نبوی(ص) در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی تاکید کرد و افزود: پیامبر اسلام(ص) نه تنها الگوی کامل برای مومنان هستند، بلکه سیره ایشان راهگشای مشکلات معاصر امت اسلامی نیز می‌باشد.
معنای جدید حکمرانی: فراتر از دولت‌محوری
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به دو معنای سنتی و جدید حکمرانی، اظهار کرد: معنای سنتی حکمرانی به حکومت و مدیریت سیاسی محدود می‌شود. اما در معنای جدید، حکمرانی فرایندی است که تمامی ظرفیت‌های جامعه را برای اقامه دین و حل مسائل پیچیده بسیج می‌کند.
وی تاکید کرد: در این نگاه، دولت تنها یکی از بازیگران صحنه است و مردم، نهادهای غیردولتی، نخبگان و سایر اجزای جامعه نیز نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی با استناد به آیات قرآن کریم، به ویژه آیات خطاب به مومنان (یا أیها الذین آمنوا)، بر مسئولیت همه مومنان در اقامه دین تاکید کرد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در قرآن کریم، حدود ۸۹ آیه با خطاب «یا أیها الذین آمنوا» آغاز می‌شود که بیشتر آنها امر و دستور الهی هستند. این آیات نشان می‌دهند که مخاطب قرآن تنها دولت اسلامی نیست، بلکه تمامی مومنان در هر جایگاه و نقشی مسئولیت دارند.
سیره نبوی: الگوی مشارکت مردمی
وی با اشاره به سیره نبوی، بیان کرد: پیامبراکرم (ص) در اقامه دین و حل مسائل جامعه، از ظرفیت‌های مردمی به طور کامل استفاده می‌کردند به طوری که در جنگ احزاب (خندق) پیامبر (ص) با مشارکت همه‌جانبه مردم توانستند دشمنان را شکست دهند.
معاون پژوهشی دفتر تبلیغات گفت: در آن نبرد، نه تنها مردان، بلکه زنان و کودکان نیز نقش فعال داشتند و این نشان‌دهنده اهمیت مشارکت همه‌جانبه در سیره نبوی است.
امر جامعه: مسئولیت جمعی در حل مسائل پیچیده
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به مفهوم «امر جامعه» در قرآن کریم اشاره کرد و گفت: امر جامعه به معنای مسئولیت جمعی در حل مسائل پیچیده است بطوریکه پروردگار متعال با استناد به آیه ۱۵۹ سوره آل عمران «وَأَمْرُهُمْ شُورَیٰ بَیْنَهُمْ»، می‌فرمایند؛ در سیره نبوی (ص)، تصمیم‌گیری و اجرا با مشارکت همه اجزای جامعه انجام می‌گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی ادامه داد: در مسائل پیچیده و بغرنج مانند جنگ احزاب پیامبر (ص) نه تنها از نظر نظامی، بلکه از نظر اقتصادی، اجتماعی و روانی نیز با مشارکت مردم عمل می‌کردند.
وی اضافه کرد: حل این مسئله تنها با اقدامات دولتی ممکن نیست. در مسئله حجاب، خانواده، مدرسه، رسانه، بازار و سایر مسائل عمومی و عامه، اجزای جامعه نیز مسئولیت دارند. به طوری که در سیره نبوی، پیامبر (ص) برای حل مسائل اجتماعی از تمامی ظرفیت‌های جامعه استفاده می‌کردند و این الگو باید در جامعه معاصر نیز مورد توجه قرار گیرد.
حکمرانی نبوی و چالش‌های معاصر
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی با اشاره به چالش‌های معاصر از جمله تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، بر لزوم مشارکت مردمی در حل مشکلات تاکید کرد.
وی بیان کرد: در شرایط کنونی، دولت به تنهایی نمی‌تواند تمامی مشکلات را حل کند و نیاز به مشارکت فعال مردم و نهادهای غیردولتی است. در همین راستا مقاومت مردم ایران در برابر تحریم‌ها نشان داد که چگونه مشارکت مردمی می‌تواند به حل مسائل پیچیده منجر شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به اهمیت نهج‌البلاغه به عنوان گنجینه‌ای از حکمرانی نبوی اشاره کرد.
وی بیان داشت که در خطبه‌های امام علی (ع) به ویژه خطبه ۷۲، اصول حکمرانی نبوی به وضوح تبیین شده است. حجت‌الاسلام لکزایی با قرائت بخش‌هایی از این خطبه، نشان داد که امام علی (ع) بر لزوم مشارکت مردم در اقامه دین و حل مسائل جامعه تاکید داشته‌اند.
لزوم الگوگیری از سیره نبوی
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی بر لزوم الگوگیری از سیره نبوی در حکمرانی تاکید کرد و گفت: حکمرانی نبوی الگوی کاملی برای مشارکت مردمی در اقامه دین و حل مسائل جامعه است.
وی از مبلغان و نخبگان خواست تا با تبیین این الگو، زمینه را برای مشارکت فعال مردم در امور جامعه فراهم کنند.
یادآور می‌شود، این هم اندیشی که به همت معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان و ارائه راهکارهای عملی برای مشارکت مردمی در حکمرانی اسلامی به پایان رسید.
۳۱۳/۱۷
نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی