خبرگزاری اهل بیت(ع) - ابنا: انسان موجودی است که در مسیر رشد و کمال خود نیازمند دو بال علم و اخلاق است. اگر علم، چراغ راه باشد، اخلاق همان نیرویی است که انسان را به حرکت در مسیر صحیح هدایت می‌کند. پرورش شخصیت اخلاقی یکی از نیازهای بنیادین هر فرد و جامعه است که در آموزه‌های دینی ما به ویژه در مکتب اهل بیت(ع) تأکید فراوانی بر آن شده است.
مفهوم شخصیت اخلاقی در نگاه اسلام
شخصیت اخلاقی به مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و صفات درونی انسان اطلاق می‌شود که رفتار و عملکرد او را در زندگی شکل می‌دهد. در آموزه‌های اسلامی، اخلاق به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان شخصیت انسان معرفی شده است. پیامبر اکرم(ص) در حدیثی فرمودند: «انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» (۱). این حدیث نشان‌دهنده جایگاه والای اخلاق در اسلام و اهمیت آن در ساختار شخصیت فردی و اجتماعی است.
راه‌های پرورش شخصیت اخلاقی
۱. الگوگیری از اهل بیت(ع):
اهل بیت(ع) بهترین الگوهای اخلاقی برای انسان‌ها هستند. امام علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «النفسُ مجبولةٌ علی حبِّ من احسنَ الیها» (۲). این بیان نشان می‌دهد که انسان با محبت و احسان نسبت به دیگران می‌تواند روح خود را به سوی اخلاق نیکو سوق دهد.
۲. تمرین و تکرار صفات نیکو:
اخلاق همانند هر مهارت دیگری نیازمند تمرین و تکرار است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «احسنوا انفسکم بالاخلاق الحسنة» (۳). این توصیه امام نشان می‌دهد که با تمرین مداوم، می‌توان صفات نیکو را در وجود خود تقویت کرد.
۳. توجه به آثار رفتار اخلاقی:
یکی از راه‌های تقویت شخصیت اخلاقی، توجه به آثار مثبت اخلاق در زندگی است. برای مثال، داستان معروفی از امام حسن(ع) نقل شده است که ایشان با بردباری و گذشت خود توانستند دشمنی را به دوستی تبدیل کنند (۴).
پرورش شخصیت اخلاقی نه تنها یک وظیفه دینی بلکه یک نیاز انسانی است. با الگوگیری از اهل بیت(ع)، تمرین صفات نیکو و توجه به آثار رفتار اخلاقی، می‌توان به شخصیتی متعالی دست یافت. جامعه‌ای که افراد آن به اخلاق پایبند باشند، به سوی سعادت و آرامش حرکت خواهد کرد.
پاورقی‌ها:
۱. بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۳۸۲
۲. نهج‌البلاغه، حکمت ۲۲۹
۳. اصول کافی، ج ۲، ص ۶۳
۴. بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۳۴۴