به گزارش خبرگزاری مهر، هفت صبح نوشت: در روزهایی که گذشت پیامکی از سوی سامانه حمایت دهک‌بندی یارانه‌ها به خانوارهایی که یارانه‌شان قطع شده آمده، مبنی بر اینکه «براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و بررسی‌های صورت گرفته روی شاخص‌های بانکی، درآمدی و دارایی شما، سرانه درآمد ماهانه پس از کسر هزینه‌های اجاره مسکن، بیشتر از ۱۰ میلیون تومان برآورد شده است بنابراین خانوار شما واجد شرایط اخذ یارانه نیست. جهت مشاهده جزئیات یا ثبت درخواست به آدرس مورد نظر مراجعه کنید.» همین پیامک تا امروز باعث قطع یارانه ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر شده که سر و صداهای زیادی هم در جامعه راه انداخته است.
ورود یک میلیون خانوار به باشگاه پردرآمدها!
سی‌ام مرداد ماه امسال یعنی همین چند روز پیش، مرحله ۱۷۴ ام از یارانه‌ها به حساب سرپرستان خانوار دهک‌های چهارم تا نهم کشور واریز شد. طبق اعلام روابط‌عمومی و ارتباطات مردمی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، این یارانه به مبلغ ۱۳۹ هزار و ۷۰۸ میلیارد ریال به حساب ۱۵ میلیون و ۸۳۱ هزار و ۴۹۵ نفر در دهک‌های چهارم تا نهم در سراسر کشور واریز شد و براساس دهک‌بندی اعلام شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ۴۶ میلیون و ۵۷۶ هزار و ۳۳۱ نفر در دهک‌های چهارم تا نهم قرار داشتند که یارانه نقدی آنها به حساب سرپرستان این خانوارها توسط ٢٨ بانک عامل در سراسر کشور واریز شد.
مقایسه تعداد یارانه‌بگیران این مرحله با مرحله قبل، البته تفاوت زیادی در تعداد خانوارها و افراد یارانه‌بگیر نشان می‌دهد. یک مرداد ماه، همین سازمان در خبری اعلام کرده بود که یارانه مرحله ۱۷۳ به مبلغ ۱۴۸ هزار و ۹۰۷ میلیارد ریال به حساب ۱۶ میلیون و ۸۶۷ هزار و ۱۹۶ نفر در دهک‌های چهارم تا نهم در سراسر کشور واریز شده و به این ترتیب و براساس دهک‌بندی اعلام شده از سوی وزارت کار، ۴۹ میلیون و ۶۴۲ هزار و ۶۶۵ نفر که در دهک‌های چهارم تا نهم قرار داشتند از یارانه نقدی ماهانه بهره‌مند شدند. با این حساب در مرداد ماه، یک میلیون و ۳۵ هزار و ۷۰۱ خانوار با تعداد جمعیتی معادل ۳ میلیون و ۶۶ هزار و ۳۳۴ نفر از جمعیت یارانه‌بگیر در دهک‌های چهارم تا نهم حذف شده‌اند.
کاهش ناگهانی فقرای زیر خط فقر مطلق
موضوع البته به همین جا ختم نمی‌شود. در مرحله ۱۷۴ ام یارانه‌ها، تعداد افرادی که در دهک‌های درآمدی اول تا سوم (جمعیت زیر خط فقر مطلق کشور) بودند نیز دستخوش تغییراتی شد. سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها روز ۲۵ مرداد اعلام کرد که در مرحله ۱۷۴ یارانه‌ها مبلغ ۱۱۲ هزار و ۳۷۷ میلیارد ریال به حساب ۱۰ میلیون و ۲۲۴ هزار و ۳۱۱ نفر (سرپرستان خانوار) در دهک‌های اول تا سوم در سراسر کشور واریز شد که جمعیتی معادل ۲۸ میلیون و ۹۴ هزار و ۴۰۲ نفر را در بر می‌گرفت.
همین سازمان، بیست و ششم تیر ماه خبر داده بود که در مرحله ۱۷۳ یارانه‌ها مبلغ ۱۱۲ هزار و ۵۹۶ میلیارد ریال به حساب ۱۰ میلیون و ۲۳۲ هزار و ۵۵۰ سرپرست خانوار در دهک‌های اول تا سوم در سراسر کشور واریز شد که جمعیت این یارانه‌بگیرها معادل ۲۸ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۱۹ نفر اعلام شده بود.
با این حساب، در مرداد ماه، ۸ هزار و ۲۱۹ خانوار با جمعیتی معادل ۵۴ هزار و ۶۱۷ نفر هم از دهک‌های فقیر کاسته و به دهک چهارم تا نهم منتقل شده بودند. مجموع این افراد با حذف‌شدگان از دهک‌های چهارم تا نهم نشان می‌دهد که ۳ میلیون و ۱۲۰ هزار و ۹۵۱ نفر در مرداد ماه از گردونه یارانه‌بگیری حذف شده‌اند. تفاضل مبالغ پرداخت شده در مرحله ۱۷۳ و ۱۷۴ هم نشان می‌دهد که در مرداد ماه از ناحیه حذف یارانه‌ها، دولت دست به ذخیره ۹ هزار و ۴۱۸ میلیارد ریال زده؛ کمتر از یک همت.
درآمدهایی که حذف یارانه را رقم زد
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، این ماه و برای دادن یارانه، شاخص جدیدی را البته با مجوز مجلس رو کرده که براساس آن، اگر درآمد سرانه افراد خانوار پس از کسر هزینه مسکن، بالای ۱۰ میلیون تومان باشد، آن خانواده از یارانه گرفتن حذف می‌شود.
این شاخص که به نظر می‌رسد بیشتر به نفع خانواده‌های پرجمعیت‌تر تنظیم شده، بزرگترین ضربه را به خانواده‌های یک نفره، دو نفره و سه نفره می‌زند. دلایل این موضوع هم با یک حساب سرانگشتی قابل تبیین است. طبق اعلام مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۳، هزینه‌های مسکن، ۴۳.۷ درصد از بودجه خانوار را به خود اختصاص داده بود. به عبارت دیگر، ۵۶.۳ درصد از کل درآمد خانوار، برای سایر هزینه‌های زندگی مثل خوراک، پوشاک، کفش، فرهنگ، تفریح، بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و… خرج می‌شد و هزینه مسکن، مابقی این درآمدها را به تنهایی می‌بلعید.
حال با شاخص وزارت کار که درآمد سرانه ۱۰ میلیونی را برای سایر هزینه‌های غیرمسکنی مبنا قرار داده، به محاسبه درآمد خانوارها برای گرفتن یارانه می‌پردازیم. با این شاخص، خانوار تک‌نفره باید ماهانه زیر ۱۷ میلیون و ۷۶۰ هزار تومان، خانوار دو نفره کمتر از ۳۵ میلیون تومان و خانوار سه نفره باید کمتر از ۵۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد تا همچنان از نعمت یارانه‌بگیری برخوردار باشد.
این اعداد البته برای خانوارهای پرجمعیت‌تر به طور تصاعدی افزایش می‌یابد و جالب این است که بعد خانوار اکثر خانوارهای ساکن در محدوده دهک‌های چهارم و نهم، در همین محدوده خانواده ۳ نفری است. اگر گزارش مرداد ماه سازمان هدفمندی که بر پایه آن، یک میلیون و ۳۵ هزار و ۷۰۱ خانوار با تعداد جمعیتی معادل ۳ میلیون و ۶۶ هزار و ۳۳۴ نفر از جمعیت یارانه‌بگیر در دهک‌های چهارم تا نهم حذف شده‌اند را ملاک بگیریم، به این نتیجه خواهیم رسید که اکثریت قریب به اتفاق حذف‌شدگان از یارانه، جزو همین خانوارهای سه نفره و کمتر بوده‌اند.
داستانی که تازه شروع شده
مرداد ماه امسال و با حذف بیش از ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر، دولت توانسته حدود یک همت صرفه‌جویی کند. این درحالی‌ست که طبق گزارشی که بهمن ماه سال ۱۴۰۳ از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شد، کسری بودجه سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای سال جاری (۱۴۰۴) ۲۲۰ همت برآورد شده بود.
حذف این جمعیت تا پایان سال، البته فقط ۸ همت از این ۲۲۰ هزار میلیارد تومان کسری را پوشش می‌دهد لذا به نظر می‌رسد که مرداد ماه، آغاز راهی‌ست برای حذف تعداد بیشتری از یارانه‌بگیرهای کشور، چنانچه به‌تازگی «حسن نوروزی» رئیس سازمان هدفمندی اعلام کرده که براساس قانون بودجه سال ۱۴۰۴ تا پایان امسال با همکاری وزارت رفاه سه دهک بالایی جامعه که در مجموع ۱۸ میلیون نفر می‌شوند از مجموعه یارانه‌بگیران حذف خواهند شد. به عبارت دیگر، باید در ماه‌های آتی منتظر حذف ۱۵ میلیون نفر ایرانی دیگر از چرخه یارانه‌گیری در کشور باشیم بلکه چاله‌چوله‌های کسری بودجه کشور، این‌گونه اندکی پر شود.