به گزارش بازار به نقل از فرهیختگان، مسئله خلع سلاح، پس از جنگ شدید حزب‌الله و اسرائیل در سپتامبر و اکتبر ۲۰۲۴ و توافق آتش‌بس بر پایه قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت؛ با تأکید رئیس‌جمهور لبنان بر حق انحصاری دولت برای مالکیت و کنترل همه سلاح‌ها و بازسازی چهارچوب‌های امنیت داخلی مطابق با اصول دولت - ملت مدرن، همچنین فشارهای فزاینده آمریکا و تلاش‌های دیپلماتیک برای خلع سلاح کامل حزب‌الله وارد مرحله تازه‌ای شد.
طرح پیشنهادی تام باراک
بر اساس طرح چهارمرحله‌ای منسوب به نماینده ویژه آمریکا، با عنوان «تمدید و تثبیت اعلام آتش‌بس بین لبنان و اسرائیل» که نوامبر ۲۰۲۴، ارائه شده است، واشنگتن به دنبال فرمولی مصالحه‌ای است که تنها سلاح‌های سنگین حزب‌الله – از جمله موشک‌ها و پهپادها – را در بر می‌گیرد و آن‌ها را به انبارهایی تحت نظارت مشترک آمریکا، فرانسه، اسرائیل و ارتش لبنان منتقل می‌کند.
این طرح شامل یک مرحله آماده‌سازی ۱۵ روزه است که در آن دولت لبنان باید رسماً مفاد و اهداف سند را از طریق روند قانونی کشور تأیید و تصویب کند؛ از جمله تعهد به خلع سلاح کامل حزب‌الله و سایر گروه‌های مسلح غیردولتی تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۵. در صورت پایبندی، همکاری با صندوق بین‌المللی پول افزایش یافته و کمک‌های بیشتر بین‌المللی برای بازسازی و مشوق‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی ارائه خواهد شد. لازم به ذکر است که در صورت تخلف اسرائیل از توافق، شورای امنیت سازمان ملل «تذکر رسمی» صادر خواهد کرد و در صورت تخلف لبنان، «کمک‌های نظامی مشروط قطع و تحریم‌های اقتصادی اعمال خواهد شد.»
موضع بازیگران لبنانی
ریاست‌جمهوری و دولت
ژوزف عون، رئیس‌جمهور، اعلام کرده است که «تصمیم برای انحصار کامل سلاح در دست دولت اتخاذ شده است.» به‌طور مشابه، نخست‌وزیر نواف سلام، نیز تأکید کرده که تنها دولت مجاز به در اختیار داشتن سلاح و تصمیم‌گیری درباره جنگ و صلح است.
نیروهای سیاسی مسیحی
حزب «نیروهای لبنانی» به رهبری سمیر جعجع، به‌طور مداوم خواستار خلع سلاح فوری حزب‌الله – حتی با زور – شده و گفت‌وگو را رد می‌کند و هرگونه تمایز بین مناطق شمال و جنوب رود لیتانی را بی‌اساس می‌داند.
نیروهای سیاسی اسلامی
«حزب‌الله»، از طریق دبیرکل خود، خط قرمزی قاطع در موضوع خلع سلاح ترسیم کرده است. شیخ نعیم قاسم با استدلال اینکه خلع سلاح حزب‌الله، لبنان را در برابر اسرائیل بی‌دفاع خواهد کرد، گفت: «کسانی که خواستار تحویل سلاح هستند، عملاً خواستار تحویل آن به اسرائیل هستند. ما هرگز به اسرائیل تسلیم نخواهیم شد.» و سه اصل غیرقابل مذاکره را برای هرگونه گفت‌وگوی آتی برشمرد:
۱- توقف کامل همه اشکال تجاوز اسرائیل؛
۲- ادغام سلاح مقاومت در یک راهبرد دفاع ملی با هدف آزادسازی تمام اراضی لبنان؛
۳- رد هر ابتکاری که ممکن است لبنان را تضعیف کرده یا به آنچه حزب‌الله «تسلیم شدن در برابر اسرائیل» می‌نامد، منجر شود.
تاکتیک هوشمندانه حزب‌الله؛ «انداختن توپ در زمین دولت»
در روزهای اخیر، تعدادی از نمایندگان حزب‌الله در پارلمان و چهره‌های نزدیک به محور مقاومت خطاب به دولت گفته‌اند که «اگر دولت بر توانایی ارتش برای دفاع از کشور، بدون کمک حزب‌الله، اصرار دارد، حزب‌الله با این موضوع مشکلی ندارد.» در همین راستا، حسن فضل‌الله، عضو فراکسیون وفاداری به مقاومت، در مراسم تشییع شهدا در جنوب لبنان گفت: «ما از شهر عیتا الشعب، شهر عزت و کرامت، اعلام می‌کنیم که مسئولیت اخراج اشغالگران از اراضی اشغالی را به دولت سپرده‌ایم.»
این تاکتیک سیاسی حزب‌الله، شرایط دشواری را پیش روی بازیگران داخلی و خارجی قرار می‌دهد. به‌ویژه که علاوه بر افکار عمومی، برای مقامات لبنانی روشن است که غربی‌ها و در رأس آنان آمریکا هرگز اقدامی به نفع لبنان و علیه منافع نامشروع رژیم صهیونیستی انجام نخواهند داد؛ به‌خصوص که مقامات آمریکایی که اخیراً به لبنان سفر کرده‌اند، آشکارا گفته‌اند که «اسرائیل را به لبنان ترجیح می‌دهند.»
این که لبنان موظف است بر اساس قوانین بین‌المللی و قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل عمل کند جای تردید نیست؛ آمریکا نیز لبنان را تحت فشار گذاشته تا این کار را انجام دهد، اما وقتی پای طرف اسرائیلی به میان می‌آید، طرح باراک فقط وعده می‌دهد که آمریکا «تسهیل‌کننده» میانجی‌گری با اسرائیل برای عقب‌نشینی این رژیم از «پنج نقطه» در داخل لبنان و توقف درگیری‌ها باشد. زمانی که لبنانی‌ها از باراک پرسیدند آیا اسرائیل در صورت خلع سلاح حزب‌الله عقب‌نشینی کرده و به حملاتش پایان خواهد داد، او به‌صراحت گفت: «هیچ تضمینی وجود ندارد.»