لیلا پایدارـ محمود یزدانی، کارشناس حوزه آب، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتماد آنلاین، درباره شرایط آبی کشور و سناریوهای پیش‌رو در ماه‌های آینده اظهار کرد: در حقیقت، وقتی از وضعیت آبی صحبت می‌کنیم، باید توجه کنیم که هر ساله، سدها نسبت به میانگین‌های سال گذشته، تغییرات مهمی را تجربه می‌کنند. این تغییرات ناشی از ناترازی در تعادل منابع و مصارف آب است. به عبارت ساده‌تر، ناترازی در هر سیستمی به معنای عدم توازن میان ورودی و خروجی است؛ همان‌طور که در حقوق دستمزد و در نظام انرژی چنین ناترازی‌هایی وجود دارد.
وی افزود: در زمینه آب، ناترازی به این معناست که در بسیاری از مناطق، میزان بارندگی و منابع آبی بسیار کمتر از آن چیزی است که نیاز داریم. همینطور که می‌دانیم، خشکسالی مفهومی است که باید دقیقاً تبیین شود؛ خشکسالی یعنی کمبود بارندگی مداوم و کاهش منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و آب و هوای نامنظم. برای درک بهتر، میانگین بارندگی جهانی حدود هشتصد میلی‌متر است، در حالی که در ایران این میزان به دویست تا دویست‌وپنجاه میلی‌متر می‌رسد. به همین دلیل است که ما شاهد بحران آب در کشور هستیم.
یزدانی در ادامه گفت: یکی از مهم‌ترین مسائل این است که باید درک کنیم کشور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی، کشوری خشک است و باید با این واقعیت سازگاری داشته باشیم. از طرفی، در برخی از نقاط کشور مانند شمال، بارندگی بهتری داریم، اما در بخش‌های مرکزی و جنوب غربی کشور با مشکلات شدید کمبود آب مواجه‌ایم. به همین دلیل، در سال‌های اخیر، بارندگی مورد انتظار به هیچ وجه محقق نشده و هر سال این مشکل شدت می‌یابد. در حوزه کشاورزی، باید اقدامات جدی انجام می‌دادیم که هنوز در بسیاری از موارد به تأخیر افتاده‌اند. به عنوان مثال، اصلاح الگوی کشت و تبدیل کشاورزی غرقابی به آبیاری قطره‌ای باید سال‌ها پیش آغاز می‌شد. اگر نگاهی به میزان مصرف آب در کشورهای توسعه‌یافته بیندازیم، می‌بینیم که در آنها حدود یک سوم از مصرف آب در بخش کشاورزی است، اما در ایران، ۹۰ درصد از منابع آبی صرف کشاورزی می‌شود.
کارشناس حوزه آب همچنین اشاره کرد: یکی از دیگر عوامل بحرانی شدن وضعیت آب در کشور، عدم فرهنگ‌سازی مناسب در خصوص مصرف بهینه است. در حالی که مردم باید بدانند که آب یک منبع بی‌پایان نیست، هنوز بسیاری از ما از این حقیقت غافل هستیم و گمان می‌کنیم که همیشه آب در دسترس خواهد بود. در کوتاه‌مدت، باید فرهنگ‌سازی جدی‌تری برای مصرف بهینه آب داشته باشیم. رسانه‌ها، دستگاه‌های اجرایی، و تمامی ارگان‌ها باید همکاری کنند تا مردم به اهمیت مصرف بهینه و صرفه‌جویی در منابع آب پی ببرند. همچنین، باید قوانینی برای مدیریت مصرف آب، مانند تعرفه‌گذاری پلکانی، اجرا شود تا افرادی که از منابع آبی به طور بی‌رویه استفاده می‌کنند، مجازات شوند و از مصرف بی‌رویه جلوگیری شود
یزدانی در ادامه سخنان خود افزود: برای بهینه‌سازی مصرف آب، اولین گام ضروری، اصلاح نظام تعرفه‌گذاری است. این اصلاحات باید به‌طور جدی در سیاست‌های کلان کشور لحاظ شود تا شهروندان را به استفاده بهینه از منابع آبی تشویق کند. در این راستا، نصب ابزارهای کاهنده مصرف می‌تواند یکی از راه‌های موثر باشد. با نصب قطعات کوچک و ساده‌ای، مانند واشرهای کاهنده در سردوش‌ها یا شیرهای اهرمی، می‌توان تا سی تا پنجاه درصد مصرف آب را کاهش داد. این تجهیزات باید به‌عنوان ابزارهای تشویقی در اختیار مردم قرار گیرد. دولت‌ها باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و از این روش‌ها به‌عنوان انگیزه‌ای برای شهروندان استفاده کنند.
او ادامه داد: اگر این اقدامات از سوی سیاست‌گذاران به درستی انجام نشود، ممکن است مصرف‌کننده نهایی، یعنی مردم، نیازی به توجه به این تغییرات نداشته باشند. برای مثال، برخی از دستگاه‌ها آب را با هوا مخلوط می‌کنند و به‌طور غیرمستقیم به مردم این احساس را می‌دهند که آب بیشتری مصرف می‌کنند. اما اگر در کوتاه‌مدت اصلاحاتی مانند کاهش مدت زمان استحمام یا استفاده بهینه از ماشین‌های ظرفشویی و لباسشویی اعمال شود، شاهد کاهش قابل توجهی در مصرف خواهیم بود. برای نمونه، اگر یک نفر فقط یک دقیقه کمتر شیر آب را باز کند، می‌تواند بین پانزده تا بیست لیتر آب را در روز صرفه‌جویی کند.
یزدانی با اشاره به وضعیت آب در کلان‌شهرهایی مانند تهران، گفت: در تهران، انتظار داریم که مصرف آب تا بیست درصد کاهش یابد. البته تاکنون حدود شش تا هشت درصد این هدف محقق شده است. اگر مردم همکاری بیشتری داشته باشند، می‌توانیم امیدوار باشیم که تا پایان مهرماه، با بارش‌های جدید، این وضعیت بهبود یابد. او همچنین به نکات ریز و مهمی اشاره کرد که می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش هدررفت آب داشته باشد: «بازرسی کولرهای آبی یکی از مواردی است که باید به آن توجه شود. یک کولر آبی در روز می‌تواند بین دویست تا دویست‌وپنجاه لیتر آب مصرف کند و اگر نشتی داشته باشد، این مقدار به سه برابر افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، در زمینه آبیاری فضای سبز، ضروری است که شهرداری‌ها از آبیاری در ساعات گرم روز خودداری کنند. بهترین زمان برای آبیاری، بین چهار تا هشت صبح است و با استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای می‌توان به‌طور چشمگیری مصرف آب را کاهش داد.»
وی در ادامه تأکید کرد: در بلندمدت، نیاز به به‌روزرسانی شبکه‌های انتقال آب در کلان‌شهرها داریم. شبکه‌های آب‌رسانی ما به‌مرور زمان فرسوده شده و همین امر باعث هدررفت آب می‌شود. استاندارد جهانی برای هدررفت آب در شبکه‌های انتقال، حدود پانزده درصد است، اما در کشور ما این مقدار به بیست تا بیست‌وپنج درصد می‌رسد. بنابراین، باید هرچه سریع‌تر به تعمیر و بهینه‌سازی تاسیسات زیرساختی پرداخته و مانع از هدررفت منابع آبی شویم. در نهایت، یزدانی به لزوم توجه به مسائل زیرساختی و استفاده بهینه از آب تأکید کرد و گفت: «این اقدامات در کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌توانند به کاهش بحران آب کمک کنند. در غیر این صورت، باید منتظر وضعیت بحرانی‌تری در آینده باشیم.