به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، دونالد ترامپ -رئیس‌جمهور آمریکا- قرار است روز دوشنبه با زلنسکی -رئیس‌جمهور اوکراین- در کاخ سفید دیدار کند و بر اساس اعلام وی، اگر این مذاکرات به خوبی پیش برود، مقدمات برگزاری نشست سه‌جانبه‌ای میان خود، زلنسکی و ولادیمیر پوتین -رئیس‌جمهور روسیه- تا جمعه آینده فراهم خواهد شد. منابع خبری همچنین از احتمال حضور جی دی ونس -معاون رئیس‌جمهور آمریکا- در این جلسه خبر داده‌اند. همچنین مقامات اروپایی انتظار دارند حداقل یک رهبر از اروپا نیز در گفتگوهای روز دوشنبه حضور یابد، هرچند هنوز مشخص نیست چه کسی خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
دیدار ترامپ و پوتین در آلاسکا نتیجه‌ای نداشت / یک نمایش سیاسی دیگر در کارنامه رئیس جمهور آمریکا
ترامپ پس از بازگشت از آلاسکا و دیدار با پوتین با اروپاییان و همینطور زلنسکی به طور جداگانه تماس تلفنی داشت و در این ارتباط نوشت: «دیدار با ولادیمیر پوتین -رئیس جمهور روسیه- و همچنین تماس تلفنی آخر شب با زلنسکی و رهبران مختلف اروپایی، از جمله دبیرکل محترم ناتو، بسیار خوب پیش رفت. همه مصمم بودند که بهترین راه برای پایان دادن به جنگ وحشتناک بین روسیه و اوکراین، دستیابی مستقیم به یک توافق صلح است که به جنگ پایان دهد، و نه صرفا یک توافق آتش‌بس که اغلب اوقات دوام نمی‌آورد».
کارشناسان بر این باورند که با توجه به اوضاع کنونی چند سناریو را می‌توان برای دیدار روز دوشنبه متصور بود. یکی از سناریوهای محتمل و خوش‌بینانه در خصوص دیدار پیش‌روی زلنسکی با رئیس‌جمهور آمریکا، می‌تواند شکل‌گیری نوعی «توافق موقت با تضمین امنیت» باشد؛ این موقعیت زمانی پیش می‌آید که توافق حاصل به شکلی پیش رود که هم ترامپ بتواند آن را به‌عنوان یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک معرفی کند، هم اوکراین بدون واگذاری رسمی سرزمین، امنیت نسبی و حمایت بین‌المللی دریافت کند، هم روسیه از تثبیت بخشی از دستاوردهای میدانی خود رضایت نسبی پیدا کند. علاوه بر آن اروپاییان نیز از شدت فشارهای اقتصادی و مهاجرتی رهایی یابند.
در چنین چارچوبی، ترامپ با اعلام یک آتش‌بس فوری و تحت نظارت بین‌المللی، می‌تواند مدعی شود که جنگ اوکراین را آرام کرده و ایالات متحده را به‌عنوان میانجی اصلی معرفی کند. برای زلنسکی، این سناریو به معنای حفظ مشروعیت سیاسی و دریافت تضمین‌های امنیتی و اقتصادی از سوی آمریکا و اروپا است؛ حتی اگر مناطقی مانند دونتسک، لوهانسک را از دست بدهد. در مقابل، روسیه می‌تواند این وضعیت را به‌عنوان تایید ضمنی بر کنترل عملی خود بر بخش‌هایی از خاک اوکراین معرفی کند و در ازای آن انتظار کاهش نسبی تحریم‌ها یا دسترسی بیشتر به بازار انرژی اروپا را داشته باشد.
از منظر اروپا نیز چنین توافقی هرچند موقتی و شکننده باشد، به معنای تنفس در برابر بحران انرژی و مهار موج جدید مهاجران جنگی خواهد بود. با این حال، تجربه توافقات قبلی همچون مینسک (۲۰۱۴–۲۰۱۵) نشان می‌دهد که چنین توافقاتی بدون چارچوب الزام‌آور و پایدار، می‌تواند به‌سرعت بی‌اثر شود و به دور جدیدی از تنش‌ها منتهی گردد.
اما کارشناسان در خصوص سناریوی بدبینانه دیدار قبلی ترامپ و زلنسکی در کاخ سفید را با دیداری که در آلاسکا با پوتین داشته مورد مقایسه قرار می‌دهند. رفتار ترامپ با این دو رهبر کاملا متفاوت بوده است. آمریکا همانند کشورهای اروپایی در جنگ با ارسال کمک‌های تسلیحاتی سمت اوکراین را گرفته بود اما به همان اندازه نیز از زلنسکی انتظار قدردانی داشت. در حالی که زلنسکی نتوانست آن را برآورده سازد.
دیدار قبلی این دو در فوریه ۲۰۲۵ در دفتر آمریکا، با لحنی تند و بدون دستیابی به توافق مشخصی پایان یافت؛ حتی توافقی که درباره منابع معدنی که قرار بود امضا شود، هرگز عملی نشد. در مقابل، دیدار ترامپ با پوتین در الاسکا با لحنی کاملاً متفاوت و با استقبال از پیشنهادهای پوتین همراه بود.
در واقع رفتار ترامپ با رهبر اوکراین اصولا همیشه به صورت یک زیر دست بوده و احتمالا در روز دوشنبه و حتی جمعه نیز مواردی را به او دیکته خواهد کرد که به مزاج اوکراینی‌ها خوش نخواهد آمد.
ترامپ در روزهای گذشته در گفت‌وگو با فاکس نیوز گفت به زلنسکی توصیه خواهد کرد که او «باید با روسیه به توافق برسد». او افزود: «روسیه یک قدرت بسیار بزرگ است، و آنها [اوکراینی‌ها] چنین نیستند». زلنسکی نیز معتقد است: اگر «جلسه سه‌جانبه‌ای برگزار نشود یا اگر روسیه سعی کند از پایان صادقانه جنگ طفره برود»، ایالات متحده باید تحریم‌ها علیه روسیه را تشدید کند.
در مقابل خبرهایی شنیده می شود مبنی بر اینکه پوتین خواسته‌های ارضی و تضمینی خود را در جلسه خود با ترامپ مطرح کرده که هنوز مشخص نیست آیا اروپاییان و اوکراین با آن موافق باشند یا خیر.
به طور کلی این سناریو بر ضعیف بودن نتایج احتمالی دیدار پیش رو تاکید دارد و تصور می‌شود که شرایط دوباره در سایه تقابل دیپلماتیک و فشارهای یک‌طرفه ادامه یابد.
همچنین فشار برای توافق ناپایدار یعنی پیشنهاد زمین‌دادن به روسیه نیز در همین‌چارچوب قرار می‌گیرد.
منابعی مانند رویترز پیش‌بینی کرده‌اند که شاید ترامپ در این دیدار، پیشنهاد حذف یا واگذاری مناطقی از دونتسک و لوهانسک را مطرح کند، در حالی که زلنسکی این ایده را رد کرده و بر حفظ تمامیت ارضی اوکراین و تضمین‌های امنیتی محکم تأکید دارد .
در همین راستا، گاردین نیز به احتمال ارائه پیشنهادات تسلیمی اشاره می‌کند و تاکید دارد که اروپا، متحدان غربی و حتی خود زلنسکی خواهان تضمین‌های امنیتی قوی هستند.
به نوشته فایننشال تایمز، پوتین در گفت‌وگو با ترامپ تاکید کرده که شرط پایان جنگ، عقب‌نشینی اوکراین از دو منطقه شرقی دونتسک و لوهانسک است؛ مناطقی که به‌عنوان بخش اصلی دونباس شناخته می‌شوند و روسیه طی بیش از یک دهه گذشته بخشی از آنها را در اختیار داشته است. در مقابل، کرملین پیشنهاد داده که نیروهایش در جبهه‌های جنوبی، به‌ویژه در خرسون و زاپوریژیا، متوقف شوند.
ترامپ این پیشنهاد را با زلنسکی و همچنین رهبران اروپایی در میان گذاشته است. طبق گزارش نیویورک تایمز، او حتی به مقامات اروپایی گفته است که در صورت واگذاری کامل دونباس به روسیه ـ شامل بخش‌هایی که هنوز در اشغال نیست ـ امکان دستیابی به توافق صلح وجود دارد. بر اساس همین روایت، پوتین در ازای این امتیاز، قول داده که در سایر نقاط اوکراین آتش‌بس برقرار کند و کتبا تعهد دهد بار دیگر به خاک اوکراین حمله نکند.
اما از نگاه دریاسالار جیمز استاوریدیس -فرمانده عالی سابق ناتو- مشکل اصلی روسیه در مسیر هرگونه توافق صلح با اوکراین نه مرزها و معاوضه سرزمینی، بلکه تضمین‌های امنیتی برای کی‌یف است. او توضیح می‌دهد که بر سر مسئله مرزها می‌توان معامله کرد، اما آنچه کرملین را به‌شدت نگران می‌کند، ایجاد ترتیباتی است که به اوکراین آزادی و استقلال واقعی بدهد و مانع تبدیل شدنش به یک حوزه نفوذ مسکو شود.
به گفته این دریاسالار، در تماس‌های اخیر ترامپ با رهبران اروپایی پس از نشستش با پوتین، رئیس‌جمهور آمریکا درباره امکان ارائه تضمین‌های امنیتی شبیه به سازوکار ناتو سخن گفته است. اما استاوریدیس تاکید می‌کند که پوتین به احتمال زیاد با تمام توان مقاومت خواهد کرد و بعید است چنین تضمین‌هایی را بپذیرد، چرا که این سناریو اوکراینی آزاد و دموکراتیک را تثبیت می‌کند؛ چیزی که مسکو نمی‌خواهد.
همچنین یک مقام اروپایی پیش از این به سی‌ان‌ان گفته بود که بخشی از گفتگوهای اروپاییان با ترامپ شامل تضمین‌های امنیتی «از نوع ماده ۵» برای اوکراین، با حمایت اروپا و آمریکا، در صورت توافق صلح بوده است. این مقام افزود که ناتو در این تضمین‌ها نقشی نخواهد داشت. این پیشنها را ملونی -نخست وزیر ایتالیا- در گفتگوی تلفنی رهبران اروپایی با ترامپ مطرح کرده است.
ملونی با اشاره به اهمیت بازدارندگی استدلال کرده که اگر روسیه نمی‌خواهد بار دیگر به کشوری تجاوز کند، پس نباید با تضمین‌های صرفا دفاعی مشکلی داشته باشد و این پیشنهاد را باید روی میز مذاکرات قرار داد .
ماده ۵ ناتو همان اصل «دفاع جمعی» در معاهده ائتلاف است که تصریح می‌کند حمله به یک عضو، حمله به همه اعضا محسوب می‌شود و سایر اعضا باید اقدام متقابل انجام دهند. اروپاییان معتقدند این عمل بدون «پشتیبانی» ایالات متحده نمی‌تواند مؤثر باشد، اما ترامپ تاکنون تمایلی به اختصاص نیروها یا منابع آمریکایی نداشته است.
سناریوی حضور اروپاییان در جلسه دیدار ترامپ و اوکراین نیز از مواردی است که بسیاری بعید است زیرا در عمل بعید است بدون حضور روسیه به نتیجه مشخصی برسد.
به گفته مارک برژینسکی -سفیر سابق آمریکا در لهستان- حتی در صورت آتش‌بس و توافق صلح حاصل از مذاکره، دستیابی به تضمین امنیتی در آینده در رابطه با جنگ اوکراین «کار دشواری» خواهد بود. برژینسکی گفت تعداد کشته‌شدگان در این درگیری به این معنی است که «انتقام‌جویی برای مدتی ذهن روس‌ها و اوکراینی‌ها را درگیر خواهد کرد و بنابراین تضمین امنیتی، از نظر چگونگی تحقق آن، کار دشواری خواهد بود».
اکنون با تجربه‌ای که زلنسکی در دیدار با ترامپ داشته است حال باید دید آیا در شرایط جدید و به خصوص پس از دیداری که ترامپ با پوتین داشته آیا زلنسکی هم می‌تواند او را راضی نگه دارد یا خیر. در جهانی که ابرقدرت‌ها در آن به معادله می‌پردازند و رضایت ابرقدرت مهم است زلنسکی نمی‌تواند بون هیچ امتیازدهی خود را یکه تاز معرفی کند. اروپاییان نیز با توجه به هزینه هنگفتی که در جنگ روسیه و اوکراین تقبل کرده‌اند، اکنون با تعرفه‌های آمریکا تحت فشار اقتصادی و فرسودگی در جنگ مواجه هستند و احتمالا باید اجازه امتیازاتی را برای خاتمه جنگ به اوکراین دهند. از طرفی روسیه نیز خوب می‌داند ترامپ دمدمی مزاج ممکن است هرآن نظرش در مورد توافقات تغییر کند و بنابراین نیاز به جنگ برای روسیه نیز ضروری است. احتمال پیش رفتن هر کدام از این سناریوها در دیدار روز دوشنبه و احتمالا دیدار سه جانبه با روسیه مشخص خواهد شد.
خبرنگار: ماری ملکی
انتهای پیام/