لیلا پایدار- مرتضی مکی کارشناس مسائل بین‌الملل، در گفتوگو با خبرنگار اعتماد آنلاین درباره سفر اخیر معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، گفت: این سفر از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند نویدبخش گشایش و روشنایی در مسیر از سرگیری مذاکرات و توافقات باقی‌مانده درباره برجام باشد؛ به ویژه که مدت اعتبار این توافق تا ماه اکتبر به پایان می‌رسد. البته اروپایی‌ها پیش‌تر هشدار داده‌اند که در صورت عدم تحقق خواسته‌هایشان تا یک ماه قبل از پایان اعتبار قطعنامه ۲۳۱، مکانیزم ماشه را فعال خواهند کرد.»
او افزود: از یک سو، اروپایی‌ها بسیار بر این تأکید دارند که ایران باید همکاری و تعامل خود را با آژانس از سر بگیرد و از سوی دیگر، اگر چارچوب همکاری جدیدی بین تهران و آژانس شکل بگیرد، می‌تواند زمینه‌ای برای مذاکره و گفتوگو درباره جزئیات برنامه هسته‌ای ایران فراهم آورد.
مکی درباره ماهیت این چارچوب همکاری گفت: موضوع بسیار حساس و مهم است، چرا که ایران طی سال‌های گذشته از سوی آژانس با فشارهای جدی مواجه شده است؛ به‌خصوص پیش از حملات رژیم صهیونیستی که منجر به صدور قطعنامه‌ای علیه ایران شد و مذاکرات را متوقف کرد. تهران اعلام کرده که حاضر نیست اطلاعات حیاتی خود را به سادگی در اختیار نهادهای بین‌المللی قرار دهد و بنابراین، باید چارچوب همکاری به گونه‌ای طراحی شود که هم امکان راستی‌آزمایی برنامه‌های هسته‌ای فراهم شود و هم در نهایت به توافق و سازشی جامع درباره ماهیت برنامه‌های هسته‌ای ایران منجر گردد.
وی در پاسخ به این پرسش که با تهدید اروپایی‌ها به فعال‌سازی مکانیزم ماشه و تأکید آمریکا بر غنی‌سازی صفر درصدی، ایران چه پیشنهاداتی می‌تواند ارائه کند، گفت: ایده‌های متعددی تاکنون مطرح شده است. از جمله این که ایران می‌تواند بر حفظ حق غنی‌سازی خود تأکید کند و در عین حال، دوره‌هایی از تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی را به عنوان بخشی از توافق بپذیرد تا زمان برای مذاکرات فراهم شود. چنین راهکارهایی می‌تواند مبنای توافقی منطقی و متوازن باشد.
مکی در پایان خاطرنشان کرد: اگر واقعاً طرف‌های غربی خواهان دستیابی به توافقی پایدار و قابل قبول در خصوص برنامه هسته‌ای ایران باشند، باید از ابزارهای فشار مانند محدود کردن برنامه‌های موشکی یا دخالت در مسائل منطقه‌ای صرف‌نظر کنند. گام‌های جدی ایران برای سازش و همکاری نیز در نهایت نشان‌دهنده اراده تهران برای رسیدن به توافق است. این سفر و نتیجه آن، پاسخ روشنی به اراده و تصمیم‌گیری طرف‌های غربی خواهد داد و می‌تواند نقشه راه روشنی برای آینده همکاری‌های ایران و آژانس باشد.