
لیلا پایدار- مهدی خورسند، کارشناس مسائل بینالملل، در گفتوگو با خبرنگار اعتمادآنلاین درباره توافق اخیر میان ارمنستان و آذربایجان و اظهارنظرهایی که حاکی از تحت تاثیر قرار گرفتن ایران و روسیه از این توافق است، دیدگاه خود را اینگونه بیان کرد: با نگاهی دقیق به تحولات اخیر در قفقاز جنوبی، به نظر میرسد که توافق بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، در ظاهر یک سازوکار صلح است اما در باطن، میتواند مقدمهای باشد برای ورود بازیگران غربی، بهویژه ایالات متحده، به منطقهای حساس و ژئوپولیتیک در مجاورت ایران و روسیه. برخلاف ادعای برخی که میگویند تنها یک شرکت کنسرسیوم آمریکایی قرار است وارد منطقه شود، من معتقدم در پشت این ماجرا، برنامهای بلندمدت نهفته است. عضویت جمهوری آذربایجان و ارمنستان در این توافق میتواند زمینهساز نگاه و حضور امنیتی و حتی نظامی غرب، به رهبری آمریکا، در حوزه پیرامونی ایران و روسیه شود؛ حضوری که به بهانهی صلح، اما با هدفی راهبردی دنبال میشود.
خورسند با اشاره به غفلت برخی دولتهای گذشته در ایران نسبت به تحولات قفقاز جنوبی ادامه داد: متأسفانه به دلیل بیتوجهیهای مکرر در سالهای اخیر از سوی تهران و همچنین کاهش نقشآفرینی روسیه در منطقه، شرایط بهگونهای رقم خورده که ایران نتوانسته نقش مؤثری در روندهای جاری ایفا کند. همین خلأ، فرصتی برای نفوذ بیشتر غرب در منطقه فراهم کرده است.
وی تأکید کرد: با چراغ سبز آمریکا و اروپا، اکنون شاهد تلاشهایی برای تثبیت حضور غرب در منطقهای هستیم که عمق ژئوپلیتیکی و استراتژیک ایران و روسیه را در بر میگیرد. این روند میتواند پیامدهایی جدی برای منافع ملی و امنیتی ما، در کوتاهمدت و بلندمدت، به همراه داشته باشد.
خورسند در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال برهم خوردن این توافق وجود دارد، گفت: از آنجا که توافق مذکور بدون در نظر گرفتن منافع بازیگران اصلی منطقه همچون ایران، روسیه و حتی ترکیه شکل گرفته است، میتوان گفت که این توافق از آغاز، از نوع توافقهایی است که پیش از تولد، محکوم به شکست هستند.
وی با مقایسه این وضعیت با برخی طرحهای نمادین آمریکایی در سطح بینالملل نظیر تلاشها برای پایان جنگ اوکراین، کاهش تنش میان چین و تایوان، یا طرح صلح ابراهیم خاطرنشان کرد: همانطور که آن طرحها نتوانستند دستاورد قابلتوجهی برای آمریکا یا متحدانش به همراه داشته باشند، این توافق نیز بعید است بتواند اهداف مورد نظر واشنگتن را محقق کند. به احتمال فراوان، این طرح نیز پیش از آنکه متولد شود، نارس خواهد ماند.