میراث‌آریا: در ایران بقایای گرمابه‌هایی از دوران پیش از تاریخ در «اردبیل» و همچنین در «تخت جمشید» وجود دارد، اما بیشتر حمام‌های مشهوری که این روزها با عنوان اثر تاریخی مورد بازدید مردم قرار می‌گیرد مانند حمام «خانم یا قبله» در تهران مربوط به دوران صفویه است.
به‌همین منظور بعد از به‌وجود آمدن «گرمابه‌ها» هنر «کیسه‌بافی» نیز در ایران برای نظافت بیشتر بدن به همراه «سفیداب» از نوع سنتی آن در ایران رواج یافت.
«کیسه حمام» یا به اختصار «کیسه» و یا «لیف» از لوازم ضروری بهداشتی حمام است که در تولید بومی به‌وسیله الیافی از جنس «کتان» و یا «پشم گوسفند» و در تولید صنعتی از جنس «پلاستیک» تولید می‌شود.
«کیسه‌بافی سنتی» چهارمحال و بختیاری یکی هنرهای دستی بوده که در گذشته آن را در شهر «فرادنبه» از توابع شهرستان بروجن و برخی نقاط دیگر این استان و بیشتر به‌دست بانوان هنرمند روستایی تولید می‌کردند.
مواد اولیه «کیسه‌بافی سنتی» از پشم گوسفند و با وسیله‌ای به‌نام «پیله» تابیده و با ضخامت دو میلی‌متر و با دستگاهی به نام «چرخ ریسندگی» به‌صورت «دوک» آماده بافت کیسه و بعد با رنگ طبیعی و در بعضی مواقع بدون رنگ تهیه و سپس «چله‌کشی» بر روی دستگاه بافت به ابعاد ۲۰ سانتی‌متر در دو متر انجام می‌شود.
نحوه بافت این هنرصنعت به‌صورت «پودگذاری» (رفت و برگشت نخ پشم از لابه‌لای چله) و به‌وسیله «کرکیت» پودها روی هم فشرده می‌شود.
نقش استفاده شده بیشتر به‌صورت زمینه کیسه «سفید» و با دو خط «مشکی» در اطراف کیسه به‌صورت عمودی تکرار می‌شود و یا بافت میله‌ای یک خط «سیاه» و یک «سفید» به‌صورت تکرار تا پایان کار تکرار می‌شود.
سپس کیسه با طول دو متر بافته می‌شود و کیسه‌ها را در اندازه ۵۰ سانتی‌متر بُرش می‌زند و آن را دولا کرده و دو طرف کیسه را به‌صورت دستی می‌دوزد و سپس لبه کیسه را با پارچه پنبه‌ای «لبه‌دوزی» می‌کنند و کاربری این کیسه‌ها برای نظافت در حمام است.
با توجه تغییر سلیقه‌ها و نحوه زندگی مردم و استفاده بیشتر از بهداشت، این صنعت بومی در حال انقراض شده و این در حالی است که «کیسه‌بافی سنتی» هیچ جایگزینی از لحاظ کیفی ندارد.
«کیسه‌بافی سنتی» یکی از هنرهای قدیمی بوده که در شهر «فرادنبه» از توابع شهرستان بروجن و بسیاری از شهرهای چهارمحال و بختیاری بافته می‌شده است و بافت این هنرصنعت به‌صورت سنتی و بیشتر به‌دست بانوان هنرمند روستایی انجام می‌شود.
ابزار اصلی «کیسه‌بافی سنتی» شامل «دستگاه پیله»، «چرخ ریسندگی»، «کرکیت»، «دار کیسه‌بافی»، «متر» و «سوزن» و مهمترین مواد اولیه در تولید آن «پشم گوسفند»، «رنگ طبیعی» و «نخ کتان» است.
«کیسه‌بافی سنتی» چهارمحال و بختیاری در فهرست آثار ناملموس ایران ثبت ملی شده است و هم‌اکنون «کیسه‌بافی سنتی» به‌دست بانوان شهر «فرادنبه» شهرستان بروجن تولید و بیشتر در بازار «بروجن» فروخته می‌شود.
«کیسه‌بافی سنتی» باعث خودکفایی مردم محلی در تولیدات خود، وابسته نبودن به مناطق دیگر و اعتماد به نفس بالا در بین تولید کنندگان می‌شود.
گسترش تولید «کیسه‌بافی سنتی» در این منطقه باعث رونق و توسعه این هنرصنعت شده است.
بانوان فرادنبه‌ای چهارمحال و بختیاری در «کیسه‌بافی سنتی» با تولیدات زیاد و شرکت در نمایشگاه‌های ملی در رونق اقتصادی خانواده و منطقه تأثیرگذار بوده‌اند.
در این هنرصنعت با توجه به استفاده از اشیاء، ابزار و مواد اولیه بومی و محلی در تولید و بهره‌مندی از رنگ‌ها و نقوش سنتی برگرفته از فرهنگ بومی و محلی باعث انحصاری شدن این صنعت دستی در «فرادنبه» شهرستان بروجن شده‌اند.
استفاده از مصالح بومی و محلی شامل پشم، نخ، رنگ و نقوش، خودکفایی این نوع تولید، روش بافت ذهنی، نقوش به‌کار رفته ساده و برگرفته از طبیعت، اندازه و ابعاد متغیر و استفاده در حمام به‌منظور نظافت و شادابی انسان از مهمترین ارزش‌های شاخص و منحصربه‌فرد در «کیسه‌بافی سنتی» به‌شمار می‌رود.
تولیدات نمونه صنعتی و خطر انقراض نمونه‌های سنتی، واردات نمونه‌های مشابه خارجی و بی‌رونقی در بازار داخلی، استقبال نکردن مردم محلی و استانی، فراموش شدن این اثر و سن بالای هنرمندان صنایع دستی جزو مهمترین مشکلات و تهدیدهای این هنرصنعت است.
در راستای حفاظت از هنرصنعت «کیسه‌بافی سنتی» چهارمحال و بختیاری باید مستندسازی، حمایت بیمه‌ای، پرداخت تسهیلات بانکی و نگهداری اقلام شاخص تولیدی در موزه‌های صنایع‌دستی استان انجام شود.
برای حفـاظت از هنرصنعت «کیسه‌بافی سنتی» چهارمحال و بختیاری اقداماتی شامل شناسایی، مستندسازی، تحقیق، حفظ وضع موجود، حمایت، ترویج، ارتقا و احیا برای کلیات اثر، ابزار، اشیا و مکان‌های وابسته انجام شده است.
آموزش و کمک در راستای ارتقا، تهیه فیلم و عکس با هدف معرفی به مردم و استفاده از تولیدات این هنرصنعت در نمایشگاه‌های ملی و استانی نقش مهمی در حفظ «کیسه‌بافی سنتی» و جلوگیری از انقراض آن دارد.
روش تولید هنرصنعت «کیسه‌بافی سنتی» نسل به نسل و سینه به سینه بوده است و اکنون با توجه به گرانی‌های بازار این هنرصنعت با مشکلاتی در حوزه تأمین مواد اولیه روبه‌رو شده است.
البته علاوه بر گرانی‌ها و سختی در تهیه مواد اولیه اما همچنان «کیسه‌بافی سنتی» در «فرادنبه» شهرستان بروجن انجام می‌گیرد و تولیدات این هنرصنعت مشتری‌های خاص خود را دارد.
نبود سرمایه در گردش از مهمترین مشکلات تولیدکنندگان و فعالان «کیسه‌بافی سنتی» به‌شمار می‌رود.
تهیه مواد اولیه از مبدأ و ارایه آن با قیمت‌های ارزان‌تر به تولیدکنندگان «کیسه‌بافی سنتی» می‌تواند در افزایش تولید و رونق بازار این هنرصنعت تأثیرگذار باشد.
اُمید است با توجه بیشتر مسئولان و متولیان امر در چهارمحال و بختیاری بتوان علاوه بر ایجاد رونق در بازار «کیسه‌بافی سنتی» زمینه افزایش فروش و اشتغال‌زایی بیشتر در این حوزه را فراهم کرد.
«کیسه‌بافی سنتی» چهارمحال و بختیاری شِشُم تیرماه ۱۳۹۸ در همایش شورای ثبت میراث‌ناملموس کشور به میزبانی اردبیل به ثبت ملی رسید.
نمدمالی، کلاه‌مالی، قفل‌سازی، گل‌بندی خاتم، گیوه‌دوزی، گلیم‌بافی، چوقابافی، لباس‌های محلی، جاجیم‌بافی، چلنگری، طراحی سنتی، سفال‌گری سنتی، مشبک چوب، خراطی چوب، زیورآلات سنتی، ملیله‌دوزی، حجاری سنتی، قلم‌زنی روی فلز، رنگرزی، گچ‌بری و بافتنی‌های از مهمترین رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی چهارمحال و بختیاری است.
تاکنون ۵۵ رشته صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از چهارمحال و بختیاری مُهر اصالت ملی و ۹ رشته مُهر اصالت بین‌المللی دریافت کرده است.
انتهای پیام/