حجت‌الاسلام اسدی امام جمعه شهداد کرمان به مناسبت فرارسیدن ایام اربعین حسینی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در کرمان، به بررسی ابعاد مختلف پیاده‌روی اربعین پرداخت و به فلسفه و پیام اربعین، نقش آن در وحدت اسلامی، ظرفیت‌های تمدنی این حرکت عظیم، اشاره کرد. متن مصاحبه به شرح زیر است.
به نظر شما مهم‌ترین پیام و فلسفه برگزاری پیاده‌روی اربعین حسینی چیست و چرا این حرکت جمعی اهمیت دارد؟
هدف نهایی در سفر زیارتی، رسیدن به ثواب و تعالی روحی و معنوی است که هم زیارت کردن و شیوه سفر زیارتی و هم آداب زیارت، در رسیدن به این هدف نهایی بسیار مؤثر است. اگرچه سفر زیارتی، به هدف زیارت کردن است، اما شکل و چگونگی آن نیز در بیشتر شدن ثواب زیارت دخالت دارد. به بیان بهتر، هدف نهایی در سفر زیارتی، رسیدن به ثواب و تعالی روحی و معنوی است که هم زیارت کردن و هم شیوه سفر زیارتی و هم آداب زیارت، در رسیدن به این هدف نهایی و به اوج رساندنش، بسیار مؤثر است. یکی از عوامل و شرایط افزایش ثواب زیارت و تأثیرات معنوی آن، بنا به فرموده بزرگان دین، پیاده رفتن این مسیر است.
پیاده‌روی اربعین حسینی چه نقش و اثری در تحکیم وحدت امت اسلامی و همبستگی جامعه مسلمانان دارد؟
پیاده روی اربعین بیش از هر پدیده دیگری، وحدت میان مسلمانان را به نمایش می‌گذارد. این همبستگی نه یک شعار، بلکه یک واقعیت ملموس است که در تار و پود این سفر معنوی تنیده شده است. حضور مذاهب مختلف، تأمین امنیت زائران توسط گروه‌های مردمی و دولتی، موکب‌داری و خدمت‌رسانی رایگان، روحیه تعاون و فداکاری، کنش جمعی و همدلی، همه از عوامل تقویت همبستگی امت اسلامی است.
در این بستر، اختلاف‌هایی که ممکن است در تاریخ یا جغرافیا وجود داشته باشد، رنگ می‌بازد و ارزش‌های متعالی الهی و انسانی، مانند عشق، ایثار و برادری، جلوه‌گر می‌شود. مسلمانان در مسیر پیاده روی اربعین حسینی، خود را نه تبعه یک کشور خاص، بلکه عضوی از امت واحده اسلامی می‌بینند که در سایه تعالیم عاشورا، پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند. این همبستگی، قدرت نرم امت اسلامی را افزایش داده و آن را در برابر چالش‌های جهانی مقاوم‌تر می‌سازد.
با توجه به شرایط کنونی چه ابعادی از پیاده‌روی اربعین حسینی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد؟
این حضور گسترده و خودجوش، عظمت معنوی و نفوذ فرهنگی این رویداد را نشان می‌دهد. در حالی که بسیاری از اجتماعات بزرگ جهانی نیازمند هماهنگی‌های پیچیده دولتی و صرف هزینه‌های گزاف هستند، اربعین با اتکا به قدرت عشق و ایمان، میلیون‌ها نفر را در یک مسیر وحدت‌بخش گرد هم می‌آورد. حضور مسلمانان از کشورها و مذاهب گوناگون، حتی غیرمسلمانان، نشانه جهان‌شمولی این حرکت و الهام‌بخشی ارزش‌های حسینی است.
آمارهای سال‌های اخیر نشان می‌دهد که گاهی تا ۲۵ میلیون نفر، از بیش از ۸۰ کشور جهان، به صورت پیاده در این مسیر حرکت کرده‌اند. این حجم عظیم زائر در پیاده روی اربعین حسینی، ابعادی شگرف به این رویداد می‌بخشد و آن را به یک پدیده اجتماعی، فرهنگی و دینی بی‌نظیر تبدیل می‌کند. این اجتماع، نه تنها از نظر تعداد، بلکه از نظر تنوع فرهنگی و هویتی نیز بی‌مانند است.
چه توصیه‌ای برای زائران اربعین به ویژه جوانان و نسل جدید در خصوص آداب، معنویت و سبک زندگی حسینی دارید؟
راهپیمایی اربعین حسینی، صرفا یک نقل و انتقال فیزیکی از نقطه‌ای به نقطه دیگر نیست؛ بلکه سیر و سلوکی معنوی، تربیتی و هویتی است. این سفر، فرصتی است برای خودسازی، تزکیه نفس و تقویت ارتباط با خالق و اهل بیت (علیهم السلام). اشتراک در هدف متعالی، خدمت متقابل، دعا، ذکر، گفتگو و محبت، تجربه‌ای بی‌بدیل از معنویت جمعی و هم‌افزایی فرهنگی پدید می‌آورد.
زائران در طول مسیر، نه تنها با تجربیات معنوی فردی روبرو می‌شوند، بلکه با مشارکت در فعالیت‌های جمعی، درس‌های مهمی از همبستگی، ایثار و فداکاری می‌آموزند. این اجتماع، هم فرصت ارتباط فردی با خداوند و اهل بیت (علیهم السلام) را فراهم می‌کند و هم بسترساز نهادینه‌شدن ارزش‌های ایمانی و اجتماعی در متن جامعه مسلمانان است.
امام جمعه چه ظرفیت‌هایی برای گسترش فرهنگ اربعین در داخل کشور و انتقال پیام آن به جهان وجود دارد؟
پیاده روی اربعین پیوندی عمیق میان عقلانیت و معنویت، فرد و جامعه، هویت دینی و پیشرفت تمدنی برقرار می‌کند. این رویداد، مجموعه‌ای از مولفه‌های کلیدی را در خود دارد که قابلیت تبدیل شدن به ارکان یک تمدن نوین اسلامی را دارند، اولین مورد معنویت فعال در متن اجتماع است؛ اربعین نشان می‌دهد که معنویت می‌تواند در متن زندگی روزمره و اجتماعات بزرگ، به شکلی پویا و اثرگذار حضور داشته باشد. این معنویت، تنها یک امر فردی نیست، بلکه به اشتراک گذاشته می‌شود و باعث ارتقای جمعی می‌شود.
دوم اخلاق جمعی و مشارکت اجتماعی است؛ روحیه خدمت، ایثار، همدلی و مسئولیت‌پذیری که در اربعین شاهد آن هستیم، پایه‌های یک اخلاق جمعی قدرتمند را بنا می‌نهد. این اخلاق، زمینه را برای مشارکت فعال در امور اجتماعی و حل مشکلات فراهم می‌آورد.
سوم روابط بین‌المللی و شبکه‌های انسانی فراملی است؛ اربعین، شبکه‌هایی از روابط انسانی و فرهنگی را در سطح بین‌المللی ایجاد می‌کند که فراتر از مرزهای سیاسی و جغرافیایی است. این شبکه‌ها، بستری برای همکاری‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی میان ملت‌ها فراهم می‌آورند.
چهارم اقتصاد مردمی و فرهنگ ایثار است؛ موکب‌داری و خدمت‌رسانی رایگان، نمونه‌ای از اقتصاد مردمی مبتنی بر ایثار و همبستگی است. این مدل اقتصادی، می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر بخش‌های جامعه اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.
پنجمین مورد تولید محتوا، معنا و گفتمان فرهنگی جدید است؛ اربعین، با ترویج ارزش‌های عاشورا، گفتمان فرهنگی جدیدی را در جهان اسلام ایجاد می‌کند که مبتنی بر مقاومت،عدالت، وحدت و معنویت است. این گفتمان، قابلیت تأثیرگذاری بر افکار عمومی و شکل‌دهی به آینده فرهنگی جهان اسلام را دارد.
با توجه به شیوه‌های جدید تبلیغ و فضای مجازی، چه راهکارهایی را برای انعکاس بهتر پیام پیاده‌روی اربعین حسینی پیشنهاد می‌کنید؟
در شرایط امروز، پیاده‌روی اربعین باید بیش از پیش به‌مثابه یک جهاد تبیین دیده شود، باید به ابعاد معرفتی، سیاسی و اجتماعی آن توجه ویژه کرد، از سوی دیگر در زمانه‌ای که فشارهای اقتصادی مردم را رنج می‌دهد، مشارکت داوطلبانه، ایثارگری و مهمان‌نوازی بی‌نظیر مردم عراق و ایران، الگویی بی‌بدیل از ایثار و نوع دوستی و عشق به ولایت را به نمایش می‌گذارد.
باید مراقب بود که این سفر، تنها به ثبت عکس و روایت در فضای مجازی محدود نشود، بلکه به تحول درونی و تربیت اخلاقی بینجامد. آداب زیارت، سکینه در رفتار، احترام به میزبانان، رعایت نظافت و نظم و صبوری در مواجهه با سختی‌ها، بخشی از سبک زندگی حسینی است که باید مورد توجه نسل جدید قرار گیرد.
انتقال پیام اربعین حسینی به جهان، نیازمند زبان هنر، فیلم، رسانه و دیپلماسی مردمی است.جوانان پرچمدار این انتقال خواهند بود.