به گزارش گروه امام و رهبری خبرگزاری تسنیم، یکی از ابتکارات به غایت مهمی که امام خامنه‌ای (مد ظلهالعالی) طی سال‌های گذشته در بیانات‌شان مورد طرح قرار داده‌اند، تعبیر «حلقههای میانی» است که به تبیین رابطه حاکمیت با مردم اختصاص دارد. پس از طرح این مفهوم برجسته، شماری از متفکرین و فعالان عرصه اندیشه‌ورزی کوشیدند به غور و تبیین بیشتر حول آن بپردازند. کتاب «الفبای حلقههای میانی» نوشته زهرا زارعی یکی از همین تلاش‌هاست که با الهام از منظومه فکری مقام معظم رهبری، بر لزوم تقویت حرکت عمومی مردم به سوی افق روشن که همان تحقق تمدن نوین اسلامی است، تاکید می‌ورزد. این کتاب از مسیر سیر در بیانات و اندیشه‌های امام خامنه‌ای (مد ظلهالعالی) از یک‌سو می‌کوشد به اهمیت، ضرورت، چیستی، چرایی و چگونگی حلقههای میانی در نظرگاه معظم‌له بپردازد و از سوی دیگر الزامات، وظایف، عرصه‌ها و نقش‌آفرینان این حوزه را مورد توجه قرار دهد. کتاب حاضر مشتمل بر 6 فصل است و زمستان 1403 توسط نشر ژرفای شناخت منتشر شده است.
در مجال پیش‌رو به سراغ زهرا زارعی نویسنده کتاب «الفبای حلقههای میانی» رفتیم و با او درباره کم و کیف نگارش این کتاب به گفت‌وگو نشستیم. زارعی متولد 1381، دانشجوی مقطع کارشناسی رشته ریاضیات و کاربردها در دانشگاه علم و صنعت است. او از نوجوانی حفظ قرآن کریم را آغاز کرده، اکنون حافظ کل قرآن است و آن‌گونه که خود می‌گوید، حرکت در چنین مسیری را مرهون انس با کلام‌الله مجید می‌داند.
در ادامه مشروح گفت‌وگوی تسنیم با این نویسنده جوان را از نظر می‌گذرانید:
تسنیم: فرایند نگارش کتاب «الفبای حلقههای میانی» چگونه آغاز و اساسا چه شد که تصمیم گرفتید به سراغ چنین موضوعی بروید؟
زارعی: همه ما در دنیا رسالتی بر دوش داریم. برخی به سبب یاری خداوند و دعای خیر پدر و مادر، رسالت دنیوی خود را زودتر از دیگران درک می‌کنند و متوجه جایگاه خود در دنیا می‌شوند. این‌چنین است که می‌توانند برای خود، جامعه و حتی جهان موثر واقع شوند. بنده هم جزو کسانی بودم که به دنبال رسالتم می‌گشتم. در همین راستا اردیبهشت 1403 با کلاسی آشنا شدم که به تبیین منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی اختصاص داشت. شاید چنین کلاس‌هایی به وفور در کشور ما برگزار شود، کما اینکه خود من قبل از حضور در این کلاس در برخی از آنها شرکت کرده بودم اما هیچ‌یک از آنها به مرحله عمل نمی‌رسید. این کلاس که به همت موسسه قرآنی قائم آل محمد (عج) و با راهبری استاد علی خاک‌رنگین برگزار شد و بحمدالله همچنان هم جریان دارد، از آن دست دوره‌هایی بود که توانست تا حد بسیار خوبی خلاء کلاس‌های قبلی را پر کند؛ یعنی علاوه بر آموزش، کار پژوهش را هم آغاز کردیم و این برای من اتفاق بسیار خوب و تازه‌ای بود. ما وارد فضایی شدیم که از دریچه نگاه رهبر انقلاب به مسائل بنگریم و کاری کنیم که دیگران هم از این زاویه به وقایع نگاه کنند. از اینجا بود که کار تدوین کتاب «الفبای حلقههای میانی» آغاز شد و کتاب حاضر، نخستین اثری محسوب می‌شود که ماحصل برگزاری این کلاس است. بحمدالله این مسیر همچنان با قوت ادامه دارد و اکنون در حال کار روی پنجمین پروژه تحقیقاتی‌مان با محوریت اندیشه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی هستیم. سه کتاب هم در مرحله اخذ مجوز و چاپ قرار دارند.
تسنیم: به وجه تسمیه کتاب بپردازیم. آیا دلیل اینکه نام «الفبای حلقههای میانی» برای کتاب انتخاب شد، این بود که تاکنون آثار مکتوب زیادی در این زمینه ارائه نشده است و شما با انتخاب این عنوان به نوعی تصمیم داشتید آغازگر سیر تدوین آثار مکتوب در این عرصه باشید یا دلیل دیگری مدنظرتان بود؟
زارعی: بله، همان‌طور که در پیشینه پژوهش کتاب هم مطرح شده، تعبیر حلقههای میانی ابتکاری نسبتا تازه از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی است که نخستین بار در سخنرانی روز یکم خرداد 1398 مطرح فرمودند. هدف از تدوین کتاب، این بود که به پرسش «حلقههای میانی چیست و قرار است چه جایگاهی داشته باشد»، پاسخ دهیم. اگر بخواهیم به مطالبات پیشین حضرت آقا رجوع کنیم، به یکی از سخنرانی‌های بسیار مهم‌شان در 12 آذر سال 1379 برمی‌خوریم. معظم‌له در این سخنرانی به دو نکته بسیار مهم اشاره می‌فرمایند؛ یکی جهان‌بینی اسلامی و دیگری فرایند تحقق اهداف انقلاب اسلامی. اینکه چرا انقلاب اسلامی به وقوع پیوست و قرار است به کجا برسد؟ ایشان پاسخ می‌دهند که ما انقلاب کردیم، پس از آن نظام اسلامی را برپا کردیم، سپس دولت اسلامی را مستقر خواهیم کرد، بعد از آن جامعه اسلامی و در نهایت، به تمدن اسلامی می‌رسیم. ما اکنون در مرحله دولت اسلامی قرار داریم و باید از این مرحله با موفقیت گذر کنیم. حلقههای میانی پیشران حرکت عمومی منضبط مردم یا به عبارت دیگر، لوکوموتیوران جامعه اسلامی هستند که باید مردم به را به مراحل آتی این منظومه برسانند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در خرداد سال 1398 می‌فرمایند که حلقههای میانی باید عهدهدار راهکارهای عملی باشند، پیگیری و فعالیت لحظه به لحظه داشته باشند تا هرچه زودتر ـ ابتدا خودشان را و بعد مردم را ـ به عنوان واسطه‌ای میان امام و امت به پویش در این مسیر هدایت کنند. این شاکله‌ای از الفبای حلقههای میانی است که ما در کتاب پیش‌رو به آن پرداخته‌ایم و پایه‌ای از تعریف حلقههای میانی محسوب می‌شود؛ گویی تدوین این کتاب به منزله آغاز راه است. لازم است دیگران هم وارد این مسیر شوند و راه را بهتر از بنده ادامه دهند.
تسنیم: کمی درباره شیوه گردآوری محتوای کتاب صحبت کنید. چه شد که به روش برهان قیاسی و تحلیل مضمون رسیدید؟
زارعی: برای انجام هر پژوهشی دو روش عمده وجود دارد که عبارت از کمی و کیفی است. یکی از روش‌های کیفی، تحلیل مضمون است که در کتاب پیش‌رو مورد استفاده قرار گرفته. ساختاربندی کتاب از نوع قیاسی است. از آنجا که موضوع حلقههای میانی پیش‌تر مطرح نشده بود و موضوعی تازه به شمار می‌آمد، پس از گفت‌وگوهایی که با استاد خاک‌رنگین داشتیم، به این جمع‌بندی رسیدیم که روش برهان قیاسی و تحلیل مضمون برای تالیف کتاب مناسب‌تر است. از آنجا که ما قصد داشتیم به توصیف، واکاوی و جست‌وجو حول مفهوم حلقههای میانی بپردازیم، این روش بیشتر به کارمان می‌آمد. شاید بپرسید که ساختاربندی موجود چگونه ایجاد شد. ما در خلال کنکاش‌هایمان به این ادراک رسیدیم که تعریف حضرت آقا از حلقههای میانی تعریفی فردی نیست؛ بلکه عبارت از تشکیلاتی سازمان‌یافته است. کمااینکه اسلام هم دینی اجتماعی است. البته به این نکته هم توجه داشتیم که واژه تشکیلات از تعبیر حلقههای میانی برجسته‌تر نشود؛ چراکه پیش از این درباره تشکیلات کارهایی صورت گرفته است. از این‌رو با مقایسه این دو عنوان، به ساختار کنونی رسیدیم. حلقههای میانی یک تشکیلات لطیف است و هر تشکیلاتی، الزامات و عرصه‌هایی برای فعالیت دارد. مقام معظم رهبری در سخنرانی خرداد 1398 راه را روشن ساختند و به دوازده عرصه اشاره فرمودند. البته در ادامه بیان داشتند که می‌توان پنجاه عرصه را پیدا کرد که حلقههای میانی در آنها فعالیت کنند. در همان سال‌های آغازین پیروزی انقلاب که حزب جمهوری اسلامی تشکیل شد، توانست به یک الگو برای احزابی بدل شود که می‌خواستند در عرصه‌های مختلف کشور نقش‌آفرینی کنند. ما پس از مطالعات‌مان به این تحلیل رسیدیم که حضرت آقا به کارکردهای حزب جمهوری اسلامی هم نگرش واحدی داشته‌اند؛ چراکه ساختار و عرصه‌های فعالیت این حزب با انتظارات ایشان از حلقههای میانی انطباق داشت. در نهایت، برایند همه مطالعات را کنار هم گذاشتیم و با روش قیاسی مسیر نگارش کتاب را پیش بردیم. طبیعتا همچنان جای کار بسیاری وجود دارد و بی‌تردید کسانی خواهند بود که بهتر از ما به این موضوع بپردازند و آثار بهتری را تدوین کنند.
تسنیم: اگر بخواهید توصیفی ساده و روان از مفهوم حلقههای میانی ارائه دهید-به نحوی که برای کسانی که با اندیشه‌های رهبر معظم انقلاب آشنایی عمیقی ندارند هم قابل فهم باشد- این تعریف را چگونه صورت‌بندی می‌کنید؟
زارعی: به بیان ساده، ما مسیری را در سال 1357 آغاز کردیم و برای حرکت در این مسیر، هدفی داشتیم. مردم به یاری خدا و در پرتو رهبری امام خامنه‌ای (مد ظلهالعالی) دارند پله پله به تحقق آن هدف نزدیک‌تر می‌شوند. با وجود این، برای پیمایش موفق‌تر این مسیر، به کسانی نیاز داریم که زودتر راه را طی کنند، پیشتاز حرکت مردم باشند، شاخص‌ها را بیابند، زنگ خطرها را بشناسند، در مواقع لزوم به مردم بگویند که از کدام طرف بروند یا به کدام سو نروند و... چنین افرادی که از آنها ذیل عنوان حلقههای میانی یاد می‌کنیم، سه ویژگی دارند؛ ویژگی نخست‌شان این است که «اهل خودسازی و مجاهدت‌اند»، دومین خصوصیت‌شان این است که «دغدغه جامعه‌سازی دارند» و دوست ندارند که فقط خودشان به هدف برسند؛ چرا که می‌دانند رشد و ترقی در سایه فردگرایی حاصل نمی‌شود. این واقعیتی است که ای کاش خیلی زودتر در آموزش و پرورش ما مورد توجه قرار می‌گرفت. انسان منزوی هرگز نمی‌تواند حتی به اهداف شخصی خود برسد، لذا باید از همراهی جمع برخوردار باشد. خصوصیت سوم، این است که حلقههای میانی «قائل به تمدن‌سازی‌اند»؛ یعنی چنین افرادی می‌دانند که رشد و کمال‌شان باید در گستره وسیع جهان اتفاق بیفتد. انسان وقتی می‌تواند به آرامش حقیقی برسد که بداند برای جهان موثر است و یک جهان همراهش خواهد بود. حلقههای میانی با حرکت مجاهدانه، فداکارانه و ایثارمندانه خود، پیشران حرکت مردم‌اند و بحمدالله ما نمونه‌هایی از این دست در کشورمان کم نداریم. برای مثال، رهبر معظم انقلاب در یکی از سخنرانی‌هایشان به استاد مرحوم حمید سبزواری اشاره می‌فرمایند و ایشان را مصداق بارز حلقه میانی می‌دانند. خوب است که در احوال و افعال ایشان جست‌وجو کنیم و ببینیم که حضرت آقا برحسب کدام ویژگی‌ها چنین صفتی را به ایشان اطلاق می‌فرمایند. یا از نگاه بنده استاد علی خاک‌رنگین که باعث پرورش شاگردان بسیاری شده‌اند، یک حلقه میانی به حساب می‌آیند. به طور کلی با توجه به تعریف حلقههای میانی و دایره بسیطی که حضرت آقا حول این مفهوم ترسیم می‌فرمایند، بسیاری از افراد و گروه‌هایی که در مسیر تسریع حرکت از مرحله دولت اسلامی به سوی جامعه اسلامی تلاش می‌کنند، ذیل حلقههای میانی جای می‌گیرند.
تسنیم: برای تدوین کتاب «الفبای حلقههای میانی» با چالش یا محدودیت خاصی مواجه نشدید؟
زارعی: اگرچه همه سختی‌هایی که انسان در این مسیر متحمل می‌شود، شیرین است و موجب ترقی‌اش می‌شود اما شاید اشاره به آنها از این حیث که می‌تواند باعث آگاهی عمومی و بهبود روندها شود، خالی از لطف نباشد. فرایند اخذ مجوز کتاب بین 6 الی 7 ماه طول کشید و ظاهرا به دلیل اینکه موضوع کتاب، تازه و حساس بود، سخت‌گیری‌های زیادی صورت پذیرفت و در ادامه نیز اصلاحیه‌هایی به کتاب وارد شد که البته ما مشکلی با آن نداریم. با وجود این، روند طولانی اخذ مجوز، قدری کار را برای‌مان سخت کرد و شرایط به گونه‌ای پیش رفت که رفته‌رفته داشتیم ناامید می‌شدیم اما به توصیه استاد خاک‌رنگین همچنان با جدیت به کار و تلاش خود ادامه دادیم. فکر می‌کنم تعدیل این فرایند، اتفاق بسیار خوبی خواهد بود.
مورد دوم به فرایند حمایت ناشران از چنین کتاب‌هایی بازمی‌گردد. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردم، ما هم‌اکنون چهار کتاب آماده چاپ داریم. در فرایند دولت‌سازی، کتاب «الفبای حلقههای میانی» به چاپ رسید. در فرایند جامعه‌سازی کتاب «بعثت مردم»، در فرایند تمدن‌سازی کتاب «عقلانیت تمدنی»، در زمینه ارائه الگوی مطلوب از اردوهای راهیان نور کتاب «اینجا حرم راز است» و در فرایند اندیشه و نظام بینشی امامین انقلاب و دیگر علمای بزرگوار کتاب «نظام بینش‌ها در اندیشه مقام معظم رهبری». انتظارمان این است که فرایند حمایت از این کتاب‌ها و عرضه آنها بیش از پیش تسهیل و بهبود یابد. اگر نهادهایی می‌توانند عهدهدار امر عرضه بهتر کتاب‌ها شوند، به میدان بیایند و این کار را انجام دهند. برای مثال، شاید حلقه‌هایی که در مساجد، پایگاه‌های بسیج، برخی سازمان‌ها و... وجود دارند بتوانند در این زمینه کمک کنند؛ چراکه بسیاری از آنها به محتواهای این‌چنینی نیاز دارند. ما در این زمینه آمادگی داریم تا هر نوع تعامل یا همکاری لازم را انجام دهیم.
مورد آخر اینکه وقتی ما برای معرفی کتاب به برخی مسئولین مراجعه می‌کردیم، می‌دیدیم که اساسا با مفاهیم کتاب آشنایی چندانی ندارند. از این‌رو بسته به تمایل مسئولین، باید چند جلسه زمان می‌گذاشتیم و مفاهیم مندرج در کتاب را برایشان توضیح می‌دادیم. البته بنده ابایی از پیگیری‌های مستمر و متنوع ندارم؛ چرا که بحمدالله اهمیت کار برای‌مان مشخص است. اما کاش برای عزیزانی که در آغاز راه قرار دارند و شاید تاب‌‌آوری کمتری داشته باشند، تهمیدات مناسب و هوشمندانه‌تری اتخاذ شود.
تسنیم: در پایان، سخن ناگفته‌ای باقی مانده است؟
زارعی: امیدوارم همه عزیزانی که در مسیر تقویت پیوند امام و امت تلاش می‌کنند، مشمول عنایات خاص حضرت زهرا (س) و سرباز حقیقی حضرت ولی‌عصر (عج) باشند و خداوند به وجودشان قوت و برکت عنایت کند. توصیه می‌کنم که این راه را رها نکنند و با امید به مسیرشان ادامه دهند. همچنین امیدوارم هرکس هر حمایتی که از دستش برمی‌آید بی‌مضایقه انجام دهد. اگر این قبیل تلاش‌ها بتواند به اندازه یک دقیقه هم در امر فرج حضرت حجت (عج) تعجیل حاصل کند، بسیار بسیار ارزشمند است.
انتهای پیام/
∎