در دورانی که مرزهای فیزیکی جای خود را به مرزهای دیجیتال داده‌اند، جنگ‌های سایبری به یکی از جدی‌ترین تهدیدات امنیتی کشورها بدل شده‌اند؛ تهدیداتی که در ظاهر بی‌صدا و بی‌انفجارند، اما آثارشان می‌تواند به‌ مراتب ویرانگرتر از گلوله و بمب باشد. در این میان، غفلت از این میدان جنگ پنهان می‌تواند زیرساخت‌های حیاتی و سرمایه‌های ملی را در معرض آسیب جدی قرار دهد.

کارشناسان بر این باورند که مقابله با این تهدیدات مستلزم بازتعریف مفهوم امنیت، سرمایه‌گذاری هدفمند و تربیت نسلی تازه از مدافعان سایبری است، به گونه‌ای که یک فعال حوزه فضای مجازی و امنیت سایبری با اشاره به شدت تهدیدات موجود در فضای مجازی، تأکید دارد که در حال حاضر، کشور با یک جنگ تمام‌عیار در حوزه سایبری مواجه است که به دلیل ماهیت ناملموس آن، بسیاری از مردم متوجه عمق این جنگ نیستند و امکان مشارکت در دفاع از کشور را ندارند.

در عصری که مرزهای امنیتی از خاک و آسمان فراتر رفته و به قلب شبکه‌ها و داده‌ها رسیده‌اند، بی‌توجهی به امنیت سایبری می‌تواند پیامدهایی جبران‌ناپذیر برای کشور به‌همراه داشته باشد. سخنان مینا مهرنوش، کارآفرین حوزه دیجیتال، بار دیگر لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری‌های کلان امنیتی کشور را یادآور می‌شود؛ جایی که به‌جای نگاه نمایشی به فناوری، باید با تربیت نسل جدیدی از فرماندهان و سربازان سایبری، امنیت دیجیتال را به اولویت اول تبدیل کرد. در این مسیر، نه‌تنها نقش دولت، بلکه حضور فعال مردم، جوانان و بخش خصوصی نیز حیاتی است. امنیت سایبری تنها یک دغدغه تخصصی نیست، بلکه ضرورتی استراتژیک برای بقای حاکمیت و استقلال دیجیتال کشور به شمار می‌رود.

اثرات تخریبی جنگ‌های سایبری نمود عینی ندارد

مینا مهرنوش، کارآفرین دیجیتال و هوش مصنوعی در گفت‌وگو با ایسنا،  با بیان اینکه آثار ویرانگری جنگ سایبری به مراتب بیشتر از جنگ‌های فیزیکی است، اظهار کرد: در جنگ‌های سنتی مردم آتش، گلوله و تخریب را می‌بینند، اما در جنگ سایبری چون نمود عینی ندارد، از چشم عموم پنهان می‌ماند. همین امر باعث می‌شود که خطرات جدی این نوع نبرد درک نشود. از این رو این تیزهوشی حاکمان است که آمادگی دفاعی در برابر حملات سایبری ایجاد کنند.

این کارشناس خاطرنشان کرد: در دنیای امروز، تعریف امنیت کشورها تغییر کرده، به گونه‌ای که در رأس شاخص‌های اصلی امنیت، امنیت سایبری قرار دارد که متأسفانه هنوز در کشور ما توجه کافی به این حوزه صورت نگرفته و همان‌طور که نگران حمله به مرزهای فیزیکی هستیم، حساسیتی نسبت به تهدیدات مرزهای دیجیتال وجود ندارد و سرمایه گذاری در این حوزه نمی‌کنیم.

مهرنوش تصریح کرد: امروز به جای سرداران نظامی در میدان‌های نبرد فیزیکی، نیازمند سرداران سایبری هستیم؛ فرماندهان و ژنرال‌هایی که بتوانند از کشور در برابر تهدیدات پیچیده دیجیتال دفاع کنند. این حوزه به قدری تخصصی و پیچیده است که امکان تربیت نیروی امنیتی با سرعت وجود ندارد و نیاز به برنامه‌ریزی و حمایت ویژه دارد.

این فعال فضای مجازی با تأکید بر نقش حاکمیت در ایجاد زیرساخت‌های دفاع سایبری، گفت: ما به شدت خواهان این هستیم که حاکمیت کشور توجه ویژه به حوزه امنیت سایبری داشته باشد و انتظار می‌رود در لایه زیر ساخت متولیانی چون سازمان فناوری اطلاعات، مرکز ملی فضای مجازی، مجلس شورای اسلامی در حوزه قانونگذاری و سازمان تنظیم مقررات در این حوزه نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشند.

کارآفرین دیجیتال و هوش مصنوعی تاکید کرد: انتظار داریم که داده‌های مردم که مهم‌ترین دارایی دیجیتال کشور هستند، به راحتی از طریق پلتفرم‌ها در اختیار دشمنان کشور قرار نگیرد تا کشور دچار حملات سایبری نشود.

وی با اشاره به نقش بخش خصوصی و مردم در توسعه امنیت سایبری کشور، افزود: طبق منویات مقام معظم رهبری، باید از ظرفیت مردمی و بخش خصوصی برای آموزش، توسعه منابع انسانی و ارتقای امنیت سایبری استفاده شود. کشور نیاز به تربیت سربازان امنیت دارد تا در جنگ‌های آینده که بسیار خشن‌تر و پیچیده‌تر خواهد بود، دست برتر را داشته باشیم.

مهرنوش با اشاره به حرکت کشور به سمت توسعه هوش مصنوعی با تاکید بر اینکه این امر می‌تواند کشور را آسیب پذیرتر کند، هشدار داد: اگر داده‌های کشور را از دست دهیم و یا مورد حمله قرار گیرد، امکان آموزش و به‌کارگیری هوش مصنوعی بر روی آن‌ها از ما سلب شده و حتی می‌تواند در حوزه فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی ما را تضعیف کند. زیرا داده‌های حیاتی ما مورد سوءاستفاده قرار گرفته و از آنها علیه خودمان استفاده خواهد شد.

وی بهترین راهکار برای ورود به عصر هوش مصنوعی را بالا بردن دانش و آگاهی دانست و ادامه داد: باید به جای نگارش صرف اسناد و ایجاد ساختارهای نمایشی، به حوزه اجرا ورود کنیم و عملکرد دستگاه‌ها را بررسی کنیم و سعی شود به جوانان اعتماد شود. جوانان نسل Z را که متحول و شجاع هستند، به رسمیت بشناسیم و میدان را به آن‌ها بسپاریم. این نسل می‌تواند بهترین مدافعان امنیت سایبری کشور باشد.

مهرنوش تأکید کرد: نسل پیر مدیریتی که حتی گاهی استفاده از ابزارهای ساده دیجیتال مانند تلفن همراه را نمی‌داند، نمی‌تواند فرمانده جنگ سایبری کشور باشد. باید مدیریت امنیت سایبری را به نسلی واگذار کرد که با فضای دیجیتال آشناست و قدرت تصمیم‌گیری سریع و به‌روز دارد.