مسعود پزشکیان چه در دوران وزارت، چه در ایام طولانی نمایندگی مجلس و چه در برهه حدود یک‌ساله ریاست جمهوری ید طولایی در گفت‌وگو و انجام مصاحبه با رسانه‌ها و اهالی آن داشته است. اما وقتی تاکر کارلسون، روزنامه‌نگار و یوتیوبر مطرح امریکایی خبر گفت‌وگوی خود با پزشکیان را منتشر کرد حتی پیش از انجام این مصاحبه صدای انتقادها بلند شد.
به گزارش اعتماد، نخست به این دلیل که حتی پیش از انجام مصاحبه مشخص بود گفت‌وگوی رییس دولت ایران بعد از جنگ ۱۲ روزه با اسراییل می‌تواند حاوی نکات مهمی از این جنگ و چشم‌انداز روابط آتی ایران و امریکا باشد و دوم مصاحبه‌کننده‌ای که برای این گفت‌وگو انتخاب شده بود یعنی تاکر کارلسون امریکایی بود و از منظر بسیاری از منتقدان دولت، گفت‌وگوی رییس دولت با یک خبرنگار امریکایی از ابتدای امر اشتباه است چرا که از منظر این جریان رسانه فقط صدا و سیما است و لاغیر!
کارلسون، روزنامه‌نگار امریکایی است که با گفت‌وگوهای چالشی‌اش با چهره‌های سیاسی جهان شناخته می‌شد. کارلسون در روزهای قبل از انجام این مصاحبه در فضای مجازی برای ایرانیان اندکی شناخته شده بود. وقتی گفت‌وگوی او با تد کروز، سناتور امریکایی که قبل از حمله نظامی امریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران ضبط شده بود، بازپخش شد. در این گفت‌وگو کارلسون که از منتقدان سرسخت مداخله نظامی امریکا است، در سوالی از کروز مشروعیت ورود جنگ با ایران را زیر سوال برد و بعد از طرح این سوال که «جمعیت ایران چقدر است؟» و پاسخ کروز که «نمی‌دانم» بود، گفت: «شما نمی‌دانید جمعیت کشوری که می‌خواهید سرنگون کنید چقدر است؟!»
در این مصاحبه که نخستین گفت‌وگوی پزشکیان با رسانه‌های امریکایی پس از پایان جنگ ایران و اسراییل بود و به صورت آنلاین و در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد رییس دولت چهاردهم برای نخستین بار مساله تلاش اسراییل برای ترور خود را مطرح کرد. سوال ابتدایی کارلسون درباره این موضوع و پزشکیان پاسخ داد که «تلاش کردند، اما شکست خوردند.»
وقتی در نخستین سوالات این گفت‌وگو کارلسون از پزشکیان سوال کرد که آیا مایل به مذاکره از طریق دیپلماسی هست یا خیر، او پاسخ داد: «ما جنگ را آغاز نکرده‌ایم و تمایلی به ادامه آن نداریم» و افزود: «نتانیاهو از سال ۱۹۸۴ ذهنیتی نادرست ایجاد کرده مبنی بر اینکه ایران به دنبال بمب هسته‌ای است و این ذهنیت را در ذهن همه روسای‌جمهور امریکا جا انداخته است. اما واقعیت این است که ما نه در گذشته، نه حال و نه در آینده، هرگز به دنبال ساخت بمب هسته‌ای نبوده و نیستیم»
پزشکیان علاوه بر این در این گفت‌وگو اعلام کرد که ایران آماده از سرگیری مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای‌اش است؛ اگرچه این تأسیسات نسبتا آسیب دیده‌اند و در حال حاضر دسترسی به آن‌ها ممکن نیست.
در توییتر، دو پست تاکر کارلسون راجع به این مصاحبه روی هم رفته حدود ۳۲ میلیون بار و در یوتیوب نیز این ویدیو، ۱.۵ میلیون بار دیده شده است؛ امری که نشان می‌دهد میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان این گفت‌وگو را مشاهده کرده‌اند.
تاکر کارلسون در سیاست داخلی امریکا جایگاه خاصی دارد؛ او که از حامیان انتخاباتی دونالد ترامپ بود، یکی از شخصیت‌های رسانه‌ای جریان MAGA است و به شدت مخالف ورود امریکا به جنگ است. بسیاری از حامیان ترامپ برنامه‌های او را مشاهده می‌کنند و به همین جهت مصاحبه‌های او اثرگذاری ویژه‌ای بر حامیان ترامپ در امریکا دارد.
سه نکته از بازتاب‌های بین‌المللی گفت‌وگوی پزشکیان
گفت‌وگوی رییس دولت چهاردهم به‌رغم انتقادهای طیف مشخص و محدودی در داخل از کشور در عرصه بین‌الملل بازتاب داشت و پیام‌های این گفت‌وگو مورد تفسیر قرار گرفت.
رویترز، بلومبرگ و نیوزویک تاکید پزشکیان بر آمادگی ایران برای مذاکره را در صدر اخبار خود قرار دادند. علاوه بر این پزشکیان در همین گفت‌وگو تاکید کرده بود که تلاش برای ترور او نافرجام باقی مانده است. موضوعی که حالا بر اساس اطلاع‌رسانی منابع رسمی ابعاد تازه‌ای از آن هویدا و مشخص شده که محل جلسه شورای عالی امنیت ملی مورد حملات اسراییل قرار گرفته است.
نیوزویک با برجسته کردن همین نکته مطرح شده توسط پزشکیان نوشت که اظهارات رییس‌جمهوری ایران مبنی بر تلاش برای ترور وی توسط تل‌آویو، ابعاد جدید تنش‌ها بین طرفین را فاش کرد.
این رسانه امریکایی، این بخش از اظهارات رییس‌جمهوری را که گفته بود «آماده شهادت در راه وطنم هستم» را برجسته کرد و نوشت: پزشکیان موضعی تهاجمی در این مصاحبه اتخاذ کرد.
خبرگزاری فرانسه نیز موضوع ترور رییس‌جمهوری ایران توسط اسراییل را در گزارش خود برجسته کرد و نوشت از نظر پزشکیان، «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر اسراییل دنبال جنگ‌های بی‌پایان در آسیای غربی است. رییس‌جمهوری ایران از امریکا خواست تا وارد بازی نتانیاهو برای شروع جنگ‌های بی‌پایان در منطقه نشود.
روزنامه انگلیسی گاردین نیز با اشاره به دستور کار اسراییل برای ترور مقامات سیاسی ایران ازجمله رییس‌جمهوری، نوشت: این موضوع نشان می‌دهد که اسراییل فقط دنبال ترور مقامات نظامی یا دانشمندان هسته‌ای نبوده، بلکه دنبال ترور رهبری سیاسی این کشور نیز بوده است. اگرچه ترامپ در زمان جنگ اسراییل علیه ایران، خواهان تغییر رژیم در ایران شده بود اما اکنون از این موضع، عقب‌نشینی کرده و خواستار توافق با ایران شده است.
نسخه انگلیسی خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز نوشته است که رییس‌جمهوری ایران اعلام کرد که مشکلی با شروع دوباره مذاکرات با امریکا ندارد.
مشخصا برخلاف فضاسازی صورت گرفته از طرف برخی نمایندگان مجلس پالس ارسالی از گفت‌وگوی رییس‌جمهور نه تنها منطقی انفعالی و سازشکارانه نداشت بلکه همان طور که مورد تاکید یکی از این رسانه‌ها نیز قرار گرفته پزشکیان با موضع تهاجمی وارد زمین گفت‌وگو با کارلسون شده است.
نکته دوم درباره تاکید پزشکیان بر تصمیم و برنامه اسراییل برای ترور او و شکست این طرح بوده است. این گفته پزشکیان که به صورت سربسته اما صریح در گفت‌وگو با کارلسون اعلام شد پیش از انتشار خبر حمله نظامی اسراییل به ساختمانی در منطقه غربی تهران بود که برای برگزاری جلسه شورای عالی امنیت ملی در نظر گرفته شده بود.
سومین مساله پالسی است که پزشکیان درباره اراده ایران بر مذاکره داد و صراحتا تاکید کرد که ایران مایل به پیگیری راه دیپلماسی است. تاکیدی صریح که در عمل نشان ازعدم جنگ‌طلبی ایران داشت.
برداشت کاربران شبکه‌های اجتماعی از گفت‌وگوی پزشکیان با کارلسون
کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی در یک کار تحلیلی به بررسی و تفسیر بازخورد اظهارات پزشکیان در فضای مجازی به خصوص در بین کاربران شبکه‌های اجتماعی غیرایرانی پرداخته است.
بر اساس این گزارش تحقیقی، تحلیل محتوای کامنت‌های ویدیوی منتشر شده در یوتیوب، نشان می‌دهد که بسیاری از مخاطبان تاکر کارلسون، ضمن حمایت از این مصاحبه، استاندارد دوگانه رسانه‌های جریان اصلی و دولت‌های غربی در مواجهه با ایران و اسراییل را زیر سوال برده‌اند.
بر همین اساس، مضمون «انتقاد از رسانه‌های جریان اصلی در مواجهه با اسراییل و تمجید از تاکر کارلسون» در میان کامنت‌های منتشر شده بیشترین لایک‌ها را به‌خود اختصاص داده و ۵۱ درصد لایک‌ها (۱۲۳ هزار لایک) را شامل شده است. کاربرانی که این مضمون را به کار برده‌اند، عمدتا تاکر کارلسون را یک روزنامه‌نگار واقعی توصیف کرده‌اند که به دنبال فهم حقیقت است و در طرف مقابل از رسانه‌هایی نظیر CNN، فاکس‌نیوز، نیویورک‌تایمز و… انتقاد کرده‌اند. در یکی از پرلایک‌ترین کامنت‌ها، یکی از کاربران با کنایه به این رسانه‌ها نوشته است: «این گفت‌وگو چیزی است که ما آن را روزنامه‌نگاری واقعی می‌نامیم.»
دومین مضمونی که بیشترین لایک‌ها را به خود اختصاص داده «انتقاد از آیپک و استاندارد دوگانه غرب در مواجهه با اسراییل» بوده که ۲۶ درصد لایک‌ها را شامل شده است. در این مضمون، کاربران مختلف از رویکرد آیپک (کمیته روابط عمومی امریکا و اسراییل) و حضور آن در امریکا انتقاد کرده‌اند و با اشاره به سخنان مسعود پزشکیان، استاندارد دوگانه کشورهای غربی در مواجهه با ایران و اسراییل را یادآور شده‌اند. در یکی از پرلایک‌ترین کامنت‌ها، یکی از کاربران نوشته «دکمه حذف آیپک از امریکا»؛ این عبارت به این معناست که اگر طرفدار حذف آیپک از امریکا هستید، این کامنت را لایک کنید و آنگاه ۲۰۹۵۹ کاربر آن را لایک کرده‌اند. یکی دیگر از کاربران نیز در کامنتی با ۵۹۵۴ لایک نوشته است «آژانس انرژی اتمی چه زمانی از برنامه اتمی و بمب‌های هسته‌ای اسراییل بازدید می‌کند؟»
سومین مضمون پرلایک «جملات صلح‌طلبانه، مخالفت با جنگ با ایران و کشته شدن به خاطر اسراییل» بوده است که ۱۲ درصد از لایک‌ها را شامل شده است. در این کامنت‌ها، بسیاری از کاربران امریکایی ضمن اشاره به محل زندگی خودشان، گفته‌اند که «ایران دشمن من نیست» یا اینکه «من به خاطر اسراییل نمی‌خواهم بمیرم». رویکردی که برآمده از سخنان مسعود پزشکیان است و به این شکل در کامنت‌ها متبلور شده است.
چهارمین و پنجمین مضمون پرلایک نیز به «حمایت از شنیدن روایت‌های دیگر ازجمله روایت ایران» و «خاطرات شخصی افراد در حمایت از ایران یا مواضع ایرانیان» اختصاص داشته است که روی هم رفته ۹ درصد لایک‌ها را شامل شده است. در اینجا کاربران بر این موضوع تأکید کرده‌اند که به جای روایت‌های اسراییلی، باید روایت ایران را نیز شنید و به همین خاطر از تاکر کارلسون برای باز کردن پنجره‌ای به روایت ایرانیان تشکر کرده‌اند. همچنین بسیاری از آن‌ها با ذکر خاطره‌ای از مواجهه با ایران و ایرانیان، مردم ایران را مردمانی مهربان و صلح‌طلب توصیف کرده‌اند.
رسانه‌های جهان پیام پزشکیان را شنیدند؛ صدا و سیما نه!
دور از ذهن نبود و نیست که به‌رغم بازتاب وسیع و گسترده‌ای که مصاحبه پزشکیان در عرصه بین‌المللی داشت صدا و سیما مثل همیشه بر طبل انتقاد از رییس دولت بکوبد. تریبون دادن به محمدجواد لاریجانی برای انتقاد از پزشکیان نیز در جای خود قابل توجه است.
لاریجانی در انتقادی صریح و عجیب از پزشکیان گفته است: «به نظر می‌رسد دولت فعلی «مدل برجامی» را در سیاست خارجی دنبال می‌کند، اما این مدل بسیار ابتدایی، غیرفنی و مبتنی بر ساده‌انگاری است. این مدل بر پایه چند پیش‌فرض بنا شده است: اول اینکه ما هیچ راه نجاتی نداریم مگر با برداشته شدن تحریم‌ها؛ دوم اینکه کلید رفع تحریم‌ها در دست امریکا است و باید به توافقی برد – برد با واشنگتن رسید؛ سوم اینکه برای رسیدن به این توافق، باید امتیازهایی چون صنایع هسته‌ای، توان دفاعی و حتی‌عدم تهدید امریکا و رژیم صهیونی را بدهیم؛ و چهارم اینکه پس از دادن همه این امتیازها، چاره‌ای جز اعتماد کردن به امریکا نداریم! این تحلیلگر مسائل بین‌الملل افزود: این تفکر سیاست خارجی، ننگی حرفه‌ای و بی‌ارتباط با واقعیت‌های موجود است. نتیجه آن، به مراتب زیان‌بارتر از برجام خواهد بود. »
مشخصا روشن نیست که جواد لاریجانی وقتی مدل توافق و مذاکره را ناکارآمد می‌خواند چه پیشنهادی و بر اساس چه روزمه‌ای برای ادامه و کنترل تنش‌ها در شرایط فعلی دارد. احتمالا همان جمله‌ای که خود او در این روزها گفت: قرار دادن ناف ترامپ به عنوان هدف برای زدن او!
۲۴ نماینده همیشه منتقد و نامه سرگشاده به پزشکیان
به دنبال انتشار این گفت‌وگو و البته بازخوردهای مثبت جهانی از منظر غیرایرانیان ۲۴ نماینده مجلس دوازدهم در نامه‌ای سرگشاده از آنچه «مواضع سوال برانگیز در مصاحبه با یک خبرنگار امریکایی» خوانده بودند، انتقاد کردند.
متن این نامه که به همراه اسامی امضاکنندگان آن در خبرگزاری رسمی مجلس و دیگر رسانه‌ها منتشر شده چند نکته اساسی دارد. نخست اینکه در متن نامه «شروع مجدد مذاکرات با امریکا و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» ناامیدکننده و برخلاف وحدت کشور توصیف شده است. امضاکنندگان نامه که عمدتا از مخالفان دولت در انتخابات بودند، مطرح کرده‌اند که بعد از جنگ نظامی ایران و اسراییل مردم دیگر خواهان مذاکره نیستند و رییس‌جمهور نباید برخلاف خواسته مردم چنین موضوعی را طرح می‌کرد.
این اظهارات این طیف از اصولگرایان مشخصا همان ادعاهایی است که یک سال قبل نیز طرح شده بود. در همان زمان نیز سعید جلیلی با حمایت همین نمایندگان می‌گفتند که مذاکره بی‌فایده است و مردم خواهان قطع مذاکرات هستند. مشخص نیست اگر به واقع مردم چنین دیدگاه‌هایی داشتند یا دارند چرا در انتخابات تیرماه سال گذشته به جای نام سعید جلیلی به عنوان شمایل چنین دیدگاهی، نام کاندیدای مقابل او یعنی مسعود پزشکیان را روی برگه‌های رای نوشتند؟! آیا نتیجه انتخابات ۱۴۰۳ نشان نداد که کدام دیدگاه برخاسته از خواست مردم است و کدام دیدگاه بلندگوی طیفی اقلیت در کشور؟!
نکته دوم در این نامه نعل وارونه‌ای است که بر گفت‌وگوی پزشکیان زده شده است. این ۲۴ نماینده در بخش دیگری از این نامه سرگشاده نوشته‌اند: «متاسفانه این مواضع حضرتعالی نه تنها در داخل کشور بازتاب خوبی نداشت و بسیاری از مردم را سرخورده کرد بلکه در خارج از کشور نیز منجر به سوءبرداشت طرف مقابل شد و بدیهی است که دشمن را به این محاسبه غلط خواهد رساند که «ایران پس از حمله امریکا، همچنان پیام ضعف مخابره می‌کند». مشخص است که اگر امریکا به این خطای ادراکی برسد، نه تنها از موضع برابر حاضر به گفت‌وگو با ایران نخواهد شد بلکه ضمن افزایش فشارها و تحریم‌ها، انگیزه بیشتری برای حمله نظامی مجدد به کشور پیدا خواهد کرد. »
مشخصا تفسیر رفتار و کنش کاربران غیرایرانی و دنبال‌کنندگان حساب یوتیوب کارلسون عکس اظهارات این ۲۴ نماینده را نشان می‌دهد. گفت‌وگوی مسعود پزشکیان باعث شده است تا دنبال‌کنندگان انگلیسی زبان کارلسون در فضای مجازی انتقاد خود را از رویه امریکا در قبال ایران نشان بدهند. اینکه این نمایندگان مدعی هستند این مصاحبه می‌تواند بهانه و بستر حمله جدید به ایران باشد بعید به نظر می‌رسد.
حداقل تا زمانی که حساب‌های کاربری چهره‌های نزدیک به این جریان تصویر انفجار قارچی شکل بمب اتمی روی اسراییل را منتشر می‌کنند، یا باید معنی بهانه دادن برای حمله نظامی را در دایره لغات‌مان تغییر بدهیم یا باید باور کنیم که طیفی سیاسی در این کشور با بهانه‌گیری علیه رفتارهای دولت وقت شاید از ادامه درگیری نظامی چندان ناخرسند نیز نیستند.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم نیز روز گذشته در نشست خبری خود با اشاره به این نامه و انتقادهای مطرح شده علیه مصاحبه رییس دولت یادآوری کرد که «در مصاحبه رییس‌جمهور با تاکر کارلسون تاکید شد که ما ملتی با تاریخ و فرهنگ ریشه‌دار هستیم و آماده گفت‌وگو بر اساس احترام متقابلیم. پیام دولت به جهان این بوده که ما دنبال جنگ نیستیم، ولی تسلیم‌پذیر هم نیستیم.
او همچنین درخصوص برخی انتقادات نسبت به این مصاحبه گفت: مبادا آب به آسیاب دشمن بریزیم. بسیار هوشیار باشیم و مراقبت کنیم که دچار پراکندگی نشویم.
بهانه‌های بنی‌اسراییلی علیه پزشکیان
مشخصا رفتاری که یک طیف سیاسی مشخص با ویترین ۲۴ نماینده مجلس و تعدادی اکانت سایبری و عده‌ای کارشناس در صداوسیما در قبال گفت‌وگوی رییس دولت داشتند، ادامه رفتارهایی است که در یک سال گذشته شاهد بودیم؛ رفتارهایی از جنس نوعی تسویه‌حساب سیاسی برای شکست در انتخابات. دولت پزشکیان طی یک سال گذشته که به‌واقع کشور در همه ایام آن در شرایط جنگی بود در تعامل کاملی با نیروهای نظامی شرایط را مدیریت کرد. با این وجود این طیف از هیچ حربه‌ای برای انتقاد از دولت و تحت فشار قرار دادن رییس دولت فروگذار نکردند.
اینکه امروز ۲۴ نماینده مجلس در نامه‌ای سرگشاده مدعی باشند که رییس دولت حرفی برخلاف خواسته ملت را می‌زند تنها شمایل موضوع هست. مساله این جریان این است که خود نیز صراحتا در قائله قانون حجاب یا مساله فیلترینگ و حوزه سیاست خارجی بارها تاکید کردند.
مساله‌ای که می‌گوید ما به عنوان حلقه سخت نظام مطالباتی داریم که باید اجرا شود در غیر این صورت رفتار دیگری از خود نشان می‌دهیم.
همین طیف در میانه درگیری نظامی و هزار و یک مشکل این ملت به فکر فیلتر واتس‌آپ هستند و مدعی می‌شوند که فرماندهان نظامی در اثر ردیابی با واتس‌آپ ترور شده‌اند. حتی وقتی دختر یکی از فرماندهان شهید هم تاکید می‌کند که پدرش از اساس تلفن همراه هوشمند نداشته و مساله ردیابی از طریق تلفن نبوده است، باز هم این طیف و جریان گوش خود را سمت صدای بلند نفوذ می‌گیرند و می‌خواهند به هر قیمتی با فیلتر دوباره واتس‌آپ در عمل سناریویی برای این تصویر طراحی کنند که دولت پزشکیان نتوانست به وعده خود برای رفع فیلتر عمل کرده و پایبند بماند.
بهانه‌های مخالفان دولت نه قصه امروز و داستان برخواسته از جنگ ایران و اسراییل است و نه به همین نقطه از تقویم ختم می‌شود.