به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نامه‌های یازدهم تا شانزدهم نهج‌البلاغه، سلسله‌ای از دستورات نظامی را شامل می‌شود که می‌توان آن را در قالب دستورات هنگام حرکت، فرمان در زمان رؤیت دشمن، تاکید بر اطاعت از فرماندهی و توجه به انجام هر اقدام در زمان مناسب، توصیه به عدم آغاز جنگ و نحوه مقابله با دشمنان ناتوان، تاکید بر دعا در هنگام نبرد و هدف‌گذاری یکسان در هنگام نبرد با دشمنان اشاره کرد.
در نامه شانزدهم، که بخشی از خطابه حضرت در هنگام نبرد صفین است، حضرت نکات نظامی دیگری را بیان می‌کند که باید آن را ضرورت توجه به تاکتیک‌های جنگی در هنگام مقابله با دشمنان دانست. این حدیث علوی، قبل از سید رضی در منابع مختلفی مانند کتاب «صفین» نصربن مزاحم، همچنین کتاب اصول کافی مرحوم کلینی نیز نقل شده است.
امام علی (ع) در این نامه خطاب به نیروهای خود، می‌فرمایند: «لَا تَشْتَدَّنَّ عَلَیْکُمْ فَرَّةٌ بَعْدَهَا کَرَّةٌ وَ لَا جَوْلَةٌ بَعْدَهَا حَمْلَةٌ»؛ نگران نشوید از عقب‌نشینی‌های تاکتیکی که مقدمه هجوم‌های دیگر است و از حرکت‌های نظامی که مقدمه حمله‌های بیشتر است.
طبیعی است که در هر نبردی، فرماندهان ارشد، به تناسب برنامه‌های راهبردی و شرایط زمانی و مکانی، تصمیم‌هایی برای گسترش یا کاهش دایره نبرد می‌گیرند. این‌گونه برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه، نباید برای مجاهدان، ابهامی در اهداف نهایی نبرد یا شبهه‌ای در نحوه مدیریت جنگ ایجاد کند.
مترجمان و شارحان نهج‌البلاغه درباره کلمه «جوله» دو معنا در نظر گرفته‌اند: گروهی معتقدند که این واژه به معنای «فرار کوتاه‌مدت» است و گروهی دیگر این کلمه را به معنای «تنوع حرکات» و این طرف و آن طرف حرکت کردن می‌دانند؛ همان‌گونه که در جملات فارسی نیز از کلمه «جولان» به معنای «میدان‌داری و تاخت و تاز» استفاده می‌شود.
با توجه به هر دو معنا، این نکته را باید در نظر داشت که گاه فرار کوتاه‌مدت ابزاری برای کشاندن دشمن به تله‌های جدید بوده و گاه تنوع حرکات و تغییر در روش‌ها و تاکتیک‌ها، منجر به سردرگمی دشمن در هنگام نبرد می‌شود.
حاصل اعتماد به تدبیر فرماندهان در مدیریت صحنه نبرد، استحکام مجاهدان در نبرد با دشمنان را در پی خواهد داشت؛ همان‌گونه که امام علی (ع) در ادامه می‌فرمایند: «وَ أَعْطُوا السُّیُوفَ حُقُوقَهَا وَ وَطِّئُوا لِلْجُنُوبِ مَصَارِعَهَا، وَ اذْمُرُوا أَنْفُسَکُمْ عَلَی الطَّعْنِ الدَّعْسِیِّ وَ الضَّرْبِ الطِّلَحْفِیِّ»؛ حقّ شمشیرهای‌تان را ادا کنید و پهلوهای دشمن را بر خاک هلاک آورید. همواره آرزوی آن را داشته باشید که نیزه‌های‌تان تن‌ها را بشکافد و ضربه‌های‌تان سخت و کشنده باشد. به بیانی دیگر حضرت تاکید دارند که هر رزمنده‌ای در هر صحنه از نبرد، باید محکم و استوار، به وظایف خود بیاندیشید و آماده ضربات مهلک بر دشمنان باشد.
در شرایط امروزی، امکان رویارویی مستقیم با دشمنان برای همگان فراهم نیست؛ هر کس باید جایگاه خود در نبردهای مختلف رسانه‌ای، تبلیغی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در مقابل دشمن بداند و حق سلاح‌های حقیقی و مجازی که در این نبردها در اختیار دارد، ادا کرده «وَ أَعْطُوا السُّیُوفَ حُقُوقَهَا، حقّ شمشیرهای‌تان را ادا کنید» و در این تلاش‌های مجاهدانه، همه کوشش‌ها و همه آرزوهای او، بر خاک افکندن دشمن و زدن ضربه‌های سخت و کشنده به او باشد. روشن است که این تلاش‌ها و برداشتن گام برای تحقق این آرزوها، نیازمند اطلاعات صحیح، اعتماد به نفس کافی، تدبیر در اجرای مناسب برنامه‌ها و توکل بر خداوند است.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
****
پایان پیام