به گزارش اقتصادنیوز، در حالی که فضای سیاسی ایران همچنان تحت الشعاع حملات اسرائیل و آمریکاست، نشانه هایی از یک اجماع جدید درباره مذاکرات به چشم می خورد، اجماعی که می‌خواهد حساب اسرائیل را از آمریکا جدا کرده و کماکان با مساله گفتگو بر سر مساله هسته‌ای، البته بدون وجود تهدیدها به دیده یک راه برای برون رفت از شرایط فعلی نگاه می‌کند.
یگانه تربتی در واشنگتن پست نوشته است: بر اساس تحلیل‌ها و مشاهدات سیاسی از درون و بیرون از ایران، اجماعی در حال شکل‌گیری در صحنه سیاسی ایران است مبنی بر اینکه کشور باید مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای خود با ایالات متحده را از سر بگیرد.
آنها معتقدند این اقدام می‌تواند حتی با وجود بی‌اعتمادی نسبت به اینکه چنین مذاکراتی شاید صرفاً مقدمه‌ای برای حمله‌ای دیگر از سوی اسرائیل باشد، صورت بگیرد.
مذاکره آری یا نه؟
رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، و وزیر خارجه، عباس عراقچی، طی هفته‌های گذشته یک کارزار رسانه‌ای گسترده به راه انداخته‌اند تا میان آمریکا و اسرائیل تمایز قائل شوند و تأکید کنند که با وجود دشمنی اسرائیل، می‌توان با واشنگتن به توافقی از طریق مذاکره رسید.
برای نمونه، پزشکیان در مصاحبه‌ای که هفته گذشته با شخصیت رسانه‌ای محافظه‌کار، تاکر کارلسون داشت، نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو را متهم کرد که این تصور را در ذهن آمریکایی‌ها کاشته که ایران به‌دنبال سلاح هسته‌ای است. او تأکید کرد که ایران به راحتی می‌تواند اختلافات و تنش‌های خود با ایالات متحده را از راه گفت‌وگو حل‌وفصل کند.
همچنین عراقچی در یادداشتی در روزنامه فایننشال تایمز نوشت که ایران و آمریکا پیش از آنکه حملات اسرائیل آغاز شود، در آستانه یک پیشرفت تاریخی بودند.
برخی ناظران می‌گویند حرکت به‌سوی ازسرگیری مذاکرات بازتابی از یک کشمکش قدرت در تهران است که پس از حملات اخیر اسرائیل و آمریکا شدت داشته؛ و اکنون جناحی که رویکردی مصالحه‌جویانه‌تر دارد، در حال قدرت‌گرفتن در مقابل جناحی است که به رویارویی معتقد است.
با این حال، منتقدانی نیز وجود دارند. برای برخی مقام‌های ایرانی، حمله‌ای مداوم مانند آنچه اسرائیل ماه گذشته در خاک انجام داد، همراه با بمباران سه تأسیسات هسته‌ای از سوی آمریکا، روزی امری غیرقابل تصور بود. با این حال، این حملات تغییر عمده‌ای در مواضع علنی ایران ایجاد نکرده‌اند.
ایران نه علاقه بیشتری به دنبال‌کردن برنامه سلاح هسته‌ای از خود نشان داده، و نه تمایلی به کنارگذاشتن کامل برنامه‌ی هسته‌ای خود داشته است.
ایران همچنان بر حق خود برای تولید سوخت هسته‌ای در داخل کشور پافشاری می‌کند و تکرار کرده که قصد تولید سلاح هسته‌ای را ندارد. شاید مهم‌ترین نکته این باشد که حملات آمریکا باعث نشده ایران از گفت‌وگو با واشنگتن روی‌گردان شود.
یک پژوهشگر مهمان در مؤسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیتی، می‌گوید: من انتظار داشتم که بعد از تمام آنچه رخ داد و پس از جنگ و این اتفاقات، موضعی واحد در رد هرگونه تعامل با ایالات متحده بشنوم اما در واقع به نظر می‌رسد که عکس آن در حال رخ دادن است.
اسنپ بک فعال می شود؟
فشارها ممکن است در هفته‌های آینده، اگر کشورهای اروپایی تصمیم بگیرند با اعلام اینکه ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ پایبند نیست، تحریم‌های سازمان ملل را دوباره اعمال کنند، افزایش پیدا کند.
دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، هفته گذشته هشدار داد که اروپا ممکن است تحریم‌های شدیدی را اعمال کند، مگر آنکه ایران در قبال خواست بین‌المللی برای عقب‌نشینی از جاه‌طلبی‌های هسته‌ای‌اش جدیت نشان دهد.
به گفته یک مقام آمریکایی آگاه که خواست نامش فاش نشود، مقامات دولت ترامپ بر این باورند که ایران، با وجود حملات آمریکا و اسرائیل که گفت‌وگوهای موجود را مختل کرد، هنوز برای رسیدن به توافقی دیپلماتیک بر سر برنامه هسته‌ای‌اش آمادگی دارد.
این دیدگاه در روزهای اخیر از طریق رایزنی‌های دیپلماتیک تقویت شده است. روز دوشنبه، استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، گفت که این گفت‌وگوها احتمالاً بسیار سریع، ظرف یک هفته آینده آغاز خواهد شد.
مذاکره به شرط تضمین
با این حال، به گفته مصطفی نجفی، تحلیلگر ساکن تهران، ایران به چندین کشور همسایه که نقش واسطه دارند به‌روشنی اعلام کرده که عملاً هیچ شانسی برای مذاکره در شرایط تهدید وجود ندارد. او می‌گوید ایران نیازمند نوعی تضمین است که نشان دهد اسرائیل در میانه مذاکرات جدید، دوباره حمله نخواهد کرد.
او افزود: قبل از اینکه ایران وارد مسیر دیپلماتیک جدیدی با آمریکایی‌ها شود، می‌خواهد چنین تضمینی را حالا یا از طریق میانجی‌ها یا در قالب یک چارچوب حقوقی داشته باشد.
فرصت طلایی مذاکره رسید؟
علی‌اصغر شفیعیان، مشاور سابق کارزار انتخاباتی مسعود پزشکیان و مدیر یک سایت خبری اصلاح‌طلب می‌گوید که پزشکیان در طول یک سال گذشته موفق شده در نهادهای قدرت ایران بر سر پیگیری دیپلماسی اجماع ایجاد کند و لحظه کنونی را فرصتی طلایی برای گفت‌وگو با ایالات متحده توصیف کرد. او توضیح می‌دهد که ایران اراده مذاکره را دارد.
در پی حملات اخیر، مجلس ایران رأی به تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد نظارتی سازمان ملل در زمینه هسته‌ای را داد. اما این قانون همچنان امکان ادامه همکاری را تحت دو شرط فراهم می‌کند: اول آنکه حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران محترم شمرده شود، و دوم آنکه حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم تضمین شود. شورای عالی امنیت ملی ایران مسئول بررسی تحقق این شروط تعیین شده است.
ایران مسیر دیپلماسی را باز نگه داشته است
تحلیل‌گران معتقدند که این قانون مانع جدی برای سازش‌های احتمالی در آینده محسوب نمی‌شود. مصطفی نجفی هم گفته که رأی مجلس «حداقل واکنشی» بود که ایران می‌توانست در برابر بمباران تأسیسات هسته‌ای خود نشان دهد و بسیار خفیف‌تر از گزینه‌های شدیدتر دیگری بود، مانند خروج کامل از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا همان ان‌پی‌تی.
نجفی گفت که تصویب این قانون دو پیام داشت: نخست اینکه ایران آماده دیپلماسی است و نمی‌خواهد تنش‌ها را تشدید کند، و دوم اینکه اگر ایالات متحده فشارها را افزایش دهد، ایران آماده انجام اقدامات بعدی خواهد بود. او افزود: ایران مسیر دیپلماسی را باز نگه داشته است.
∎